۱۱۶٬۸۶۶
ویرایش
روش لایه‌ای در اندیشه‌پژوهی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' .' به '.'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' می گ' به ' می‌گ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' .' به '.') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
یکی از مهم‌ترین چالش‌های علمی جامعۀ علوم انسانی و اجتماعی در اران، مسئلۀ «روش» است. هدف از وجود روش، اطمینان از درستی انجام پژوهش و به تبع آن کارآمدی و اثربخشی تحقیق است. رعایت پاره‌ای از قواعد و قوانین روشی یا اسم‌بردن از یک روش یا اصطلاحات روشی در یک تحقیق که از باب رفع تکلیف زینت پژوهش انجام می‌شود «شبه روش» است. به نظر می‌رسد جامعۀ علوم انسانی و اجتماعی ایران با مشکل روش دست به گریبان است و این چالش برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی حادتر و بغرنج‌تر می‌نماید. کسانی که با این چالش و مسئله روبرو می‌شوند، به‌نوعی فقط از آن گذر می‌کنند و به‌ندرت مسئله برایشان حل می‌شود. | یکی از مهم‌ترین چالش‌های علمی جامعۀ علوم انسانی و اجتماعی در اران، مسئلۀ «روش» است. هدف از وجود روش، اطمینان از درستی انجام پژوهش و به تبع آن کارآمدی و اثربخشی تحقیق است. رعایت پاره‌ای از قواعد و قوانین روشی یا اسم‌بردن از یک روش یا اصطلاحات روشی در یک تحقیق که از باب رفع تکلیف زینت پژوهش انجام می‌شود «شبه روش» است. به نظر می‌رسد جامعۀ علوم انسانی و اجتماعی ایران با مشکل روش دست به گریبان است و این چالش برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی حادتر و بغرنج‌تر می‌نماید. کسانی که با این چالش و مسئله روبرو می‌شوند، به‌نوعی فقط از آن گذر می‌کنند و به‌ندرت مسئله برایشان حل می‌شود. | ||
دلیل نگارش این کتاب، نبود یک روش خاص و کاربردی برای انجام پژوهش در حوزه «اندیشه» است و اینکه روش‌های کلی‌تر و عمومی‌تری که هم‌اکنون برای شناخت اندیشه‌ها استفاده می‌شود، کافی نیست. به همین دلیل تمرکز اثر بر ارائه یک «روش تحقیق» برای اندیشه‌پژوهی و اندیشه‌شناسی ـ اعم از اندیشه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، حقوقی، مدیریتی، تربیتی، روانشناسی، ادبی، هنری، فلسفی، عرفانی، فقهی، کلامی ارتباطات و رسانه‌ای و .... ـ است و تلاش شده است یک روش کاربردی با اصول و قواعد روشن ارائه شود تا پژوهشگران را با خطای کمتر و فایده بیشتر به نتیجه برساند. روشی که در این اثر ارائه شده است، «مرحله لایه‌ای» نام دارد. از آنجا که اندیشه و شخصیت هر متفکری دارای لایه‌های متعددی است، این روش طی مرحله‌های مختلف این لایه‌ها را شناسایی و تحلیل می‌کند. برای سهولت در تلفظ، این روش به اختصار «لایه‌ای» نامیده شده است. این روش در مقایسه با روش‌های دیگر، چند ویژگی خاص خود را دارد: | دلیل نگارش این کتاب، نبود یک روش خاص و کاربردی برای انجام پژوهش در حوزه «اندیشه» است و اینکه روش‌های کلی‌تر و عمومی‌تری که هم‌اکنون برای شناخت اندیشه‌ها استفاده می‌شود، کافی نیست. به همین دلیل تمرکز اثر بر ارائه یک «روش تحقیق» برای اندیشه‌پژوهی و اندیشه‌شناسی ـ اعم از اندیشه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، حقوقی، مدیریتی، تربیتی، روانشناسی، ادبی، هنری، فلسفی، عرفانی، فقهی، کلامی ارتباطات و رسانه‌ای و.... ـ است و تلاش شده است یک روش کاربردی با اصول و قواعد روشن ارائه شود تا پژوهشگران را با خطای کمتر و فایده بیشتر به نتیجه برساند. روشی که در این اثر ارائه شده است، «مرحله لایه‌ای» نام دارد. از آنجا که اندیشه و شخصیت هر متفکری دارای لایه‌های متعددی است، این روش طی مرحله‌های مختلف این لایه‌ها را شناسایی و تحلیل می‌کند. برای سهولت در تلفظ، این روش به اختصار «لایه‌ای» نامیده شده است. این روش در مقایسه با روش‌های دیگر، چند ویژگی خاص خود را دارد: | ||
نخست اینکه روشی «ذومراحل» است و این به معنایِ «ذومراتب» بودنِ آن نیز هست؛ یعنی پژوهشگر می‌تواند به تناسب موضوع، علاقه، زمان، بودجه، دغدغه و اهدافی که دارد، فقط از برخی مرحله‌های روش استفاده کند و تحقیق خود را به طور مشخص در قالب یک یا چند مرحله انجام دهد. در هر مرحله، انجام هر لایه از پژوهش، یک لایه از ابهام پژوهش یا اندیشه متفکرِ مورد مطالعه را روشن می‌کند؛ حتی پژوهشگر می‌تواند لایه‌ها را نیز گزینش کند و فقط برخی از لایه‌های اندیشه متفکر مورد مطالعه را تحقیق کند، بنابراین یک روش ایده‌آل‌گرایانه یا «همه یا هیچ» نیست؛ دوم اینکه این روش قابلیت دارد افزون بر پژوهش در اندیشه هر متفکری به‌صورت انفرادی، پژوهش تطبیقی در اندیشه جمعی از متفکران را در بازه‌های زمانی و جغرافیای فکری متفاوت مدیریت کند و امکان دسته‌بندی و مقایسه آنها را فراهم آورد؛ سوم اینکه اگرچه این روش با هدف اندیشه‌پژوهی و اندیشه‌شناسی ارائه شده است، اما برای اندیشه‌ورزی نیز کاربرد دارد. | نخست اینکه روشی «ذومراحل» است و این به معنایِ «ذومراتب» بودنِ آن نیز هست؛ یعنی پژوهشگر می‌تواند به تناسب موضوع، علاقه، زمان، بودجه، دغدغه و اهدافی که دارد، فقط از برخی مرحله‌های روش استفاده کند و تحقیق خود را به طور مشخص در قالب یک یا چند مرحله انجام دهد. در هر مرحله، انجام هر لایه از پژوهش، یک لایه از ابهام پژوهش یا اندیشه متفکرِ مورد مطالعه را روشن می‌کند؛ حتی پژوهشگر می‌تواند لایه‌ها را نیز گزینش کند و فقط برخی از لایه‌های اندیشه متفکر مورد مطالعه را تحقیق کند، بنابراین یک روش ایده‌آل‌گرایانه یا «همه یا هیچ» نیست؛ دوم اینکه این روش قابلیت دارد افزون بر پژوهش در اندیشه هر متفکری به‌صورت انفرادی، پژوهش تطبیقی در اندیشه جمعی از متفکران را در بازه‌های زمانی و جغرافیای فکری متفاوت مدیریت کند و امکان دسته‌بندی و مقایسه آنها را فراهم آورد؛ سوم اینکه اگرچه این روش با هدف اندیشه‌پژوهی و اندیشه‌شناسی ارائه شده است، اما برای اندیشه‌ورزی نیز کاربرد دارد. | ||