۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
سنت عزاداری و منقبت‌خوانی در تاریخ شیعه امامیه: تفاوت میان نسخه‌ها
سنت عزاداری و منقبت‌خوانی در تاریخ شیعه امامیه (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۲ نوامبر ۲۰۱۶، ساعت ۰۳:۱۵
، ۱۲ نوامبر ۲۰۱۶جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'صادق آئينه‌وند' به 'صادق آئينه‌وند') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
== معرفى اجمالى == | == معرفى اجمالى == | ||
'''سنت عزادارى و منقبت‌خوانى در تاريخ شيعه اماميه'''، كتابى است مشتمل بر دو مقاله فارسى كه توسط مؤسسه شيعه‌شناسى با مقدمه [[تقی‌زاده داوری، محمود|محمود تقى‌زاده داورى]] منتشر شده است: مقاله اول كه توسط دكتر [[آیینه‌وند، صادق|[[آیینه‌وند، صادق|صادق آئينه‌وند]]]] | '''سنت عزادارى و منقبت‌خوانى در تاريخ شيعه اماميه'''، كتابى است مشتمل بر دو مقاله فارسى كه توسط مؤسسه شيعه‌شناسى با مقدمه [[تقی‌زاده داوری، محمود|محمود تقى‌زاده داورى]] منتشر شده است: مقاله اول كه توسط دكتر [[آیینه‌وند، صادق|[[آیینه‌وند، صادق|صادق آئينه‌وند]]]] براى مؤسسه شيعه‌شناسى ارسال شده، در واقع جزوه تحقيقى دوره دكترى دكتر حسين پوراحمدى مى‌باشد كه براى استاد ارجمندشان تهيه شده است. مقاله دوم نيز بخشى از كتاب «پويايى فرهنگ و تمدن اسلام و ايران»، نوشته دكتر [[ولایتی، علی‌اکبر|على‌اكبر ولايتى]] است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
#«شيعه اماميه و عزادارى امام حسين(ع) از آغاز تا عصر صفوى»، عنوان مقاله اول كتاب است. نويسنده در ابتداى مقدمه در باره مقاله‌اش چنين مى‌نويسد: «شيعه اماميه از ابتدا داراى مراسم و مواسمى بوده كه سرچشمه آنها به عصر پيامبر(ص) و امام معصوم(ع) برمى‌گردد. آنان پيروان خود را به بزرگداشت اين آيين‌ها و سنت‌ها تشويق و ترغيب مى‌نمودند. اين سنت‌ها تحت تأثير شرايط گوناگون، به‌ويژه حكومت‌ها و آداب و رسوم بومى، در طول تاريخ دچار دگرگونى شده‌اند. اين نوشتار به بررسى مراسم عزادارى و تاريخچه آن نزد مسلمانان مى‌پردازد <ref>مقدمه، ص 15</ref>. | #«شيعه اماميه و عزادارى امام حسين(ع) از آغاز تا عصر صفوى»، عنوان مقاله اول كتاب است. نويسنده در ابتداى مقدمه در باره مقاله‌اش چنين مى‌نويسد: «شيعه اماميه از ابتدا داراى مراسم و مواسمى بوده كه سرچشمه آنها به عصر پيامبر(ص) و امام معصوم(ع) برمى‌گردد. آنان پيروان خود را به بزرگداشت اين آيين‌ها و سنت‌ها تشويق و ترغيب مى‌نمودند. اين سنت‌ها تحت تأثير شرايط گوناگون، به‌ويژه حكومت‌ها و آداب و رسوم بومى، در طول تاريخ دچار دگرگونى شده‌اند. اين نوشتار به بررسى مراسم عزادارى و تاريخچه آن نزد مسلمانان مى‌پردازد <ref>مقدمه، ص 15</ref>. | ||
#:نويسنده ابتدا به عزادارى در سيره رسول‌الله(ص) و گريه آن حضرت در مرگ فرزندش ابراهيم، گريه بر قبر مادرشان و نيز گريه بر مرگ فاطمه بنت اسد اشاره كرده است. ذكر داستان عزادارى بر حمزه سيدالشهداء و پس از آن عزادارى بر امام حسين(ع) از ديگر مراسمى است كه در منابع آمده است. | #:نويسنده ابتدا به عزادارى در سيره رسول‌الله(ص) و گريه آن حضرت در مرگ فرزندش ابراهيم، گريه بر قبر مادرشان و نيز گريه بر مرگ فاطمه بنت اسد اشاره كرده است. ذكر داستان عزادارى بر حمزه سيدالشهداء و پس از آن عزادارى بر امام حسين(ع) از ديگر مراسمى است كه در منابع آمده است. | ||
#:نويسنده در ادامه به نقد گزارش‌هاى [[طبری آملی، محمد بن جریر|طبرى]] | #:نويسنده در ادامه به نقد گزارش‌هاى [[طبری آملی، محمد بن جریر|طبرى]] و [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]] در نارضايتى يزيد از فاجعه كربلا و شهادت امام حسين(ع) پرداخته و چنين احتمال داده كه چنين رفتارى براى كاهش نفرت مسلمانان از دستگاه حكومتى امويان جعل شده باشند، به‌ويژه آنكه رواياتى نيز نقل شده است كه يزيد سعى در توجيه عمل قتل امام حسين(ع) و يارانش داشته است <ref>متن كتاب، ص 26</ref>. | ||
#:بررسى شيوه عزادارى ائمه اطهار(ع) و تحولات عزادارى در عهد آل‌بويه آخرين مباحث اين بخش از كتاب را تشكيل مى‌دهد. در زمان آل‌بويه و از دهه‌هاى آغازين قرن چهارم، دگرگونى‌هاى بسيارى در ظاهر و محتواى مراسم و سنت‌هاى شيعى پديد آمد. اين دگرگونى‌ها در عزادارى امام حسين(ع) در روز عاشورا چشمگيرتر بود. در سال 352ق، براى نخستين بار از سوى حكومت، روز عاشورا تعطيل رسمى و عزاى عمومى اعلام شد. از مردم نيز خواسته شد كه با پوشيدن لباس‌هاى سياه، اندوه خود را در عزاى امام حسين(ع) نشان دهند. سنت عزادارى امام حسين(ع) تا اواخر حكومت آل‌بويه ادامه يافت. تا زمان آل‌بويه، معمولاً عزادارى براى امام حسين(ع) به‌صورت مجالس كوچك و مختصر و مخفيانه در خانه‌ها برپا بود، ولى از زمان آل‌بويه، دسته‌جات بزرگ عزادارى به‌صورت آشكار و تظاهرات در كوچه‌ها به راه افتاد <ref>همان، ص 40 - 68</ref>. | #:بررسى شيوه عزادارى ائمه اطهار(ع) و تحولات عزادارى در عهد آل‌بويه آخرين مباحث اين بخش از كتاب را تشكيل مى‌دهد. در زمان آل‌بويه و از دهه‌هاى آغازين قرن چهارم، دگرگونى‌هاى بسيارى در ظاهر و محتواى مراسم و سنت‌هاى شيعى پديد آمد. اين دگرگونى‌ها در عزادارى امام حسين(ع) در روز عاشورا چشمگيرتر بود. در سال 352ق، براى نخستين بار از سوى حكومت، روز عاشورا تعطيل رسمى و عزاى عمومى اعلام شد. از مردم نيز خواسته شد كه با پوشيدن لباس‌هاى سياه، اندوه خود را در عزاى امام حسين(ع) نشان دهند. سنت عزادارى امام حسين(ع) تا اواخر حكومت آل‌بويه ادامه يافت. تا زمان آل‌بويه، معمولاً عزادارى براى امام حسين(ع) به‌صورت مجالس كوچك و مختصر و مخفيانه در خانه‌ها برپا بود، ولى از زمان آل‌بويه، دسته‌جات بزرگ عزادارى به‌صورت آشكار و تظاهرات در كوچه‌ها به راه افتاد <ref>همان، ص 40 - 68</ref>. | ||
#«سنت عزادارى حسينى و منقبت‌خوانى در ميان مسلمانان»، عنوان بخش دوم كتاب است. نويسنده در مقدمه، به ريشه‌هاى اين سنت از عصر ظهور و زمان نبى مكرم اسلام(ص) اشاره مى‌كند. در ادامه، روايت ام‌سلمه را در پيشگويى پيامبر(ص) در باره امام حسين(ع) و گريه پيامبر براى شهادت آن حضرت كه در منابع مختلف شيعه و سنى نقل شده، مورد استناد قرار مى‌دهد <ref>متن كتاب، ص 73</ref>. | #«سنت عزادارى حسينى و منقبت‌خوانى در ميان مسلمانان»، عنوان بخش دوم كتاب است. نويسنده در مقدمه، به ريشه‌هاى اين سنت از عصر ظهور و زمان نبى مكرم اسلام(ص) اشاره مى‌كند. در ادامه، روايت ام‌سلمه را در پيشگويى پيامبر(ص) در باره امام حسين(ع) و گريه پيامبر براى شهادت آن حضرت كه در منابع مختلف شيعه و سنى نقل شده، مورد استناد قرار مى‌دهد <ref>متن كتاب، ص 73</ref>. | ||
وى سپس به نقد اختصاص عزادارى اهل بيت(ع) به شيعيان پرداخته و چنين مى‌نويسد: «از همان آغاز سنت منقبت‌خوانى و عزادارى اهل بيت(ع)، به‌ويژه سيدالشهداء(ع)، اين موضوع به‌گونه يك شعار مشترك و سنت فراگير ظاهر گرديد و هرگز اختصاص به شيعيان نداشت. چنان‌كه در جاى‌جاى همين نوشتار مطالعه خواهيد نمود، شاعران عاشورايى كه در مورد حادثه كربلا سوگ‌سروده‌اى ارائه داده‌اند به يك فرقه خاص اختصاص ندارند و...» <ref>همان، ص 76</ref>. مؤلف سپس با ذكر اخبار مختلف از [[طبری آملی، محمد بن جریر|طبرى]] | وى سپس به نقد اختصاص عزادارى اهل بيت(ع) به شيعيان پرداخته و چنين مى‌نويسد: «از همان آغاز سنت منقبت‌خوانى و عزادارى اهل بيت(ع)، به‌ويژه سيدالشهداء(ع)، اين موضوع به‌گونه يك شعار مشترك و سنت فراگير ظاهر گرديد و هرگز اختصاص به شيعيان نداشت. چنان‌كه در جاى‌جاى همين نوشتار مطالعه خواهيد نمود، شاعران عاشورايى كه در مورد حادثه كربلا سوگ‌سروده‌اى ارائه داده‌اند به يك فرقه خاص اختصاص ندارند و...» <ref>همان، ص 76</ref>. مؤلف سپس با ذكر اخبار مختلف از [[طبری آملی، محمد بن جریر|طبرى]] ، ابى‌مخنف و...، به تأييد اين ديدگاه مى‌پردازد <ref>همان، ص 76 - 80</ref>. | ||
شيوه معصومان(ع) در برگزارى عزادارى حسينى از جمله موضوعات مهم كتاب است كه مى‌تواند براى يك عزادار واقعى الگو و رهنما باشد. به گفته نويسنده، اهل بيت پيامبر(ص) و به‌ويژه امامان معصوم(ع) از دو طريق به گراميداشت حادثه عاشورا و نشر پيام آن مى‌پرداختند: نخست آنكه به مناسبت‌هاى مختلف و به شيوه‌هاى متفاوت به تشويق عزادارى و ترويج ذكر مصيبت امام حسين(ع) و يارانش پرداختند، اجر و ثواب عزادارى براى امام حسين(ع) و پاداش گريه و حزن بر آن حضرت و يارانش را مرتب گوشزد مى‌نمودند؛ دوم آنكه آنان خود به عزادارى حسينى اقدام نموده، در عمل اهميت اين موضوع و ارزشمندى آن را به مسلمانان نشان مى‌دادند <ref>همان، ص 82</ref>. | شيوه معصومان(ع) در برگزارى عزادارى حسينى از جمله موضوعات مهم كتاب است كه مى‌تواند براى يك عزادار واقعى الگو و رهنما باشد. به گفته نويسنده، اهل بيت پيامبر(ص) و به‌ويژه امامان معصوم(ع) از دو طريق به گراميداشت حادثه عاشورا و نشر پيام آن مى‌پرداختند: نخست آنكه به مناسبت‌هاى مختلف و به شيوه‌هاى متفاوت به تشويق عزادارى و ترويج ذكر مصيبت امام حسين(ع) و يارانش پرداختند، اجر و ثواب عزادارى براى امام حسين(ع) و پاداش گريه و حزن بر آن حضرت و يارانش را مرتب گوشزد مى‌نمودند؛ دوم آنكه آنان خود به عزادارى حسينى اقدام نموده، در عمل اهميت اين موضوع و ارزشمندى آن را به مسلمانان نشان مى‌دادند <ref>همان، ص 82</ref>. | ||