پرش به محتوا

التحقیق و البیان فی شرح البرهان فی أصول الفقه: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ابی طالب' به 'ابی‌طالب'
جز (جایگزینی متن - 'رحمه الله' به 'رحمه‌الله')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'ابی طالب' به 'ابی‌طالب')
 
خط ۳۹: خط ۳۹:
محقق به تصویر دو نسخه از کتاب در ترکیه و مدینه منوره دست یافته است، در مقدمه و آخر نسخه ترکیه نام اثر «التحقیق و البیان فی شرح البرهان» ذکرشده ولی در مقدمه نسخه مدینه منوره عنوان «نبذه من شرح الامام المازری علی البرهان» برای این اثر نوشته‌شده که به نظر می‌رسد مالک نسخه مدینه منوره بر معلومات عمومی مردم اعتماد کرده که وی شرحی بر البرهان نوشته است و خودش اطلاعی از این شرح نداشته است. معروف نزد اهل تحقیق این است که شرح مازری «المحصول من برهان الاصول» نام دارد. البته تاکنون ما به کسی که به مکان وجود نسخه کتاب مازری اشاره‌کرده باشد برخورد نکردیم. درهرحال استناد این کتاب به مازری، وهم مالک نسخه مدینه منوره بوده است؛ که وی شرح ابیاری را به مازری نسبت داده است.<ref>ر.ک: ج 1، همان، ص 171-172</ref>
محقق به تصویر دو نسخه از کتاب در ترکیه و مدینه منوره دست یافته است، در مقدمه و آخر نسخه ترکیه نام اثر «التحقیق و البیان فی شرح البرهان» ذکرشده ولی در مقدمه نسخه مدینه منوره عنوان «نبذه من شرح الامام المازری علی البرهان» برای این اثر نوشته‌شده که به نظر می‌رسد مالک نسخه مدینه منوره بر معلومات عمومی مردم اعتماد کرده که وی شرحی بر البرهان نوشته است و خودش اطلاعی از این شرح نداشته است. معروف نزد اهل تحقیق این است که شرح مازری «المحصول من برهان الاصول» نام دارد. البته تاکنون ما به کسی که به مکان وجود نسخه کتاب مازری اشاره‌کرده باشد برخورد نکردیم. درهرحال استناد این کتاب به مازری، وهم مالک نسخه مدینه منوره بوده است؛ که وی شرح ابیاری را به مازری نسبت داده است.<ref>ر.ک: ج 1، همان، ص 171-172</ref>


مصادری که [[ابیاری، علی بن اسماعیل|ابیاری]] در شرح کتاب [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] از آن بهره برده را می‌توان در 4 دسته تقسیم‌بندی کرد؛ منابع اصولی، منابع کلامی، منابع لغوی و منابع مختلف. ازجمله مصادر اصولی این اثر می‌توان «المستصفی» و «المنخول» غزالی را نام برد. در مصادر کلامی، تمام اعتماد نویسنده بر دو کتاب «الارشاد» و «الشامل» [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] است. درباره مصادر لغوی این اثر، کتاب سیبویه، «الانصاف فی مسائل الخلاف» ابن انباری و کتاب «اسرار العربیه» را می‌توان نام برد. درباره دیگر منابع مختلف نیز، نویسنده گاه از کتاب «الرعایه لحقوق الله» محاسبی نقل می‌کند، گاه از «تفسیر طبری»، گاه از «المدونه» در فروع یا از «الموطأ» مالک و... همچنین استفاده وی از کتاب‌های «تاریخ طبری» در مسائل تاریخی، «صحیح مسلم» و «سنن ابی داود» و «الابانة» مکی بن ابی طالب، یا ابوداود در «المصاحف» و... نیز در این اثر دیده می‌شود.<ref>ر.ک: ج 1، همان، ص 173-175</ref>
مصادری که [[ابیاری، علی بن اسماعیل|ابیاری]] در شرح کتاب [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] از آن بهره برده را می‌توان در 4 دسته تقسیم‌بندی کرد؛ منابع اصولی، منابع کلامی، منابع لغوی و منابع مختلف. ازجمله مصادر اصولی این اثر می‌توان «المستصفی» و «المنخول» غزالی را نام برد. در مصادر کلامی، تمام اعتماد نویسنده بر دو کتاب «الارشاد» و «الشامل» [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] است. درباره مصادر لغوی این اثر، کتاب سیبویه، «الانصاف فی مسائل الخلاف» ابن انباری و کتاب «اسرار العربیه» را می‌توان نام برد. درباره دیگر منابع مختلف نیز، نویسنده گاه از کتاب «الرعایه لحقوق الله» محاسبی نقل می‌کند، گاه از «تفسیر طبری»، گاه از «المدونه» در فروع یا از «الموطأ» مالک و... همچنین استفاده وی از کتاب‌های «تاریخ طبری» در مسائل تاریخی، «صحیح مسلم» و «سنن ابی داود» و «الابانة» مکی بن ابی‌طالب، یا ابوداود در «المصاحف» و... نیز در این اثر دیده می‌شود.<ref>ر.ک: ج 1، همان، ص 173-175</ref>


شارح، کتابش را با خطبه‌ای مسجع آغاز کرده و اعتقادش را در آن درباره وجود الله تعالی و صفات و افعال خداوند و مسائل قدر و هدایت و گمراهی و افعال بندگان مسجّل می‌نماید. وی سپس از قرآن و پیامبر اکرم(ص) صحبت کرده و سپس از تحصیل علم اصول بحث می‌نماید و پس‌ازآن به بیان علل اینکه چرا به شرح کتاب «البرهان» [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]]، پرداخته می‌پردازد.[[ابیاری، علی بن اسماعیل|ابیاری]] سپس دست به شرح الفاظ خطبه کتاب «البرهان» می‌زند و در مباحث حمد و شرک و اشتقاق اسم جلاله «الله» و مراد از عالمین و صلوات بر محمد خاتم النبیین(ص)، توسعه می‌دهد و سپس روشی عام برای شرح «البرهان» ارائه می‌دهد که در تمام این کتاب، بر آن مسیر سیر می‌نماید. این روش در موارد زیر خلاصه می‌شود:
شارح، کتابش را با خطبه‌ای مسجع آغاز کرده و اعتقادش را در آن درباره وجود الله تعالی و صفات و افعال خداوند و مسائل قدر و هدایت و گمراهی و افعال بندگان مسجّل می‌نماید. وی سپس از قرآن و پیامبر اکرم(ص) صحبت کرده و سپس از تحصیل علم اصول بحث می‌نماید و پس‌ازآن به بیان علل اینکه چرا به شرح کتاب «البرهان» [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]]، پرداخته می‌پردازد.[[ابیاری، علی بن اسماعیل|ابیاری]] سپس دست به شرح الفاظ خطبه کتاب «البرهان» می‌زند و در مباحث حمد و شرک و اشتقاق اسم جلاله «الله» و مراد از عالمین و صلوات بر محمد خاتم النبیین(ص)، توسعه می‌دهد و سپس روشی عام برای شرح «البرهان» ارائه می‌دهد که در تمام این کتاب، بر آن مسیر سیر می‌نماید. این روش در موارد زیر خلاصه می‌شود: