فهرست نسخه‌های عهد ایلخانی (قرون 8-7 ه. ق) در کتابخانه‌های ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

از جمله مسائل مهم و قابل توجه در دوره‌ی ایلخانی، بررسی اوضاع و شرایط علمی و فرهنگی و دینی و مذهبی است. گرچه این مسأله، موضوع شماری از تحقیقات ارزنده بوده است، اما همچنان می‌توان ار زوایای گوناگون بدان نگریست؛ مانند مدرسه‌ها و مجامع علمی و شرح احوال عالمان و هنرمندان و حتی شمار اینگونه موارد نیز، می‌تواند مفید باشد و در مقایسه با ادوار قبل و بعد، نقطه‌ای از حقیقت آن ادوار را نشان دهد. اینکه در این دوره‌ی پرحادثه، چه کتاب هایی و در چه موضوعاتی تصنیف شده و نسخه‌های آن آثار تا چه میزان انتشار یافت و نسخه‌های چه آثاری همچنان رواج داشت، تا حدی کاشف از حقیقت است؛ گرچه در نتیجه گیری نباید جانب احتیاط را از دست داد، زیرا آشنایان تاریخ و فرهنگ این ادوار نیک می‌دانند که نسخه‌های موجود همه‌ی نسخه‌های آن ادوار نیست و بی گمان شمار قابل ملاحظه‌ای از آثار آن ادوار بر اثر حوادث گوناگون نابود شده است و آنچه اینک در کتابخانه‌ها و موزه‌ها و مجموعه‌های شخصی جهان در دست داریم، جز اندکی از آن همه کوشش‌های علمی چیزی نیست و این موضوع به ویژه ازآثار خاص تراجم احوال عالمان و ذکر تصانیف ایشان بر می‌آید. با این همه، ملاحظه و گردآوری نسخه‌های شناسایی شده‌ی موجود در کتابخانه‌های ایران و در مراحل بعد جهان، می‌تواند حاکی از اوضاع و احوال علمی و فرهنگی از آن دوره باشد و البته این شیوه‌ای است که می‌توان درباب دیگر قرون و اعصار ایران در پی گرفت و از نتایج آن در تحقیقات تاریخی و غیرتاریخی مربوط به هر دوره‌ای بهره مند شد. افزون بر اینکه چنین شیوه‌ای می‌تواند زمینه‌ای برای تصحیح و بازنگری در فهارس نسخه‌های خطی باشد و بسا که به شناسایی بیشتر و بهتر آثار برجای مانده از آن ادوار بیانجامد.

==پانويس ==