مدارس عشایری ایران در دورۀ پهلوی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مدارس عشایری ایران در دورۀ پهلوی''' تألیف الهام ملک زاده، اثر پیش رو که متکی بر اسناد آرشیوی است از نخستین گام‌هایی به شمار می‌رود که افزون بر ارائۀ آگاهی‌های فراوان دربارۀ دارالتربیه‌ها و مدارس عشایر دورۀ رضاشاه، در خصوص مدارس عشایری در سال‌های 1357- 1320، نیز با توجه به منابع دست اول به ویژه آثار محمد بهمن بیگی، اطلاعات مهم و شایانی در اختیار خواننده قرار می‌دهد.

پیشینۀ ایجاد مدرسه یا مکتب خانۀ عشایری را می توان به حدود هفتصد سال پیش نسبت داد که به دستور سلطان محمدخدابنده الجایتو(چهارمین پادشاه صفوی) مدرسۀ سیار ایجاد شد و طبعا همراه با اردوی سلطان در ییلاق و قشلاق در حرکت بوده و وصاف الحضره (از ادیبان و شاعران سدۀ هفتم و هشتم هجری) آن را «مدرسۀ سیار سلطانی» که سوادآموزی به شیوۀ سنتی رایج بود، خوانده است. تا پیش از سال 1370 که مدارس عشایری مدرن دولتی در قالب دارالتربیۀ عشایری احداث شد، سوادآموزی مدرن در بین کوچ نشینان رواج نداشت. اما همرا با ظهور عصر جدید، بنیاد بسیاری از نهادهای سنتی دگرگون شد و پیشرفت های شگفت انگیز دانش بشری، دستگاه تعلیم و تربیت عمومی نیز در بسیاری از کشورها به تدریج از شیوه های سنتی و کهنه فاصله گرفت و با پیدایش نظریه های نوین دچار تحول و تطور شد. تا اینکه از اواخر سدۀ نوزدهم کوشش های پیشگامان تعلیم و تربیت نوین، آموزش را هرچه بیشتر با زندگی مردمان پیوند داد. در ایران نیز همگام با جنبش مشروطه خواهی، سازمان تعلیم و تربیت نوین به عنوان یکی از مهم ترین شاخص های دوران گذار تلقی و در اصل نوزدهم متمم قانون اساسی «تحصیل اجباری» مطرح شد و سپس به صورت قانون مصوب درآمد. با این همه و به رغم قانونی شدن تحصیل اجباری،  تا دهۀ 1340 بسیاری از کودکان و نوجوانان روستایی به خصوص جامعۀ عشایری که در کنار جامعۀ شهری و روستایی یکی از سه الگوی زیستی در کشور به شمار می رفت، از سوادآموزی در حد خواندن و نوشتن نیز محروم بودند.