تاریخ استیلای روسیه بر قفقاز (تاریخ جنگ‌های روسیه با ایران، عثمانی و قبایل مسلمان قفقاز): تفاوت میان نسخه‌ها

'''تاریخ استیلای روسیه بر قفقاز (تاریخ جنگ‌های روسیه با ایران، عثمانی و قبایل مسلمان قفقاز)''' تألیف [[بادلی، جان. اف.|جان. اف. بادلی]]، مترجم [[مرادی مراغه‌ای، علی|علی مرادی مراغه‌ای]]؛ روسیه برای فتح منطقه‌ی قفقاز که در میان دریای سیاه و خزر گسترده شده است، تقریبا شصت سال تلاش مداوم کرده است. قفقاز که در طول تاریخ تقریبا از تمامی حملات و تهاجم ها جان سالم به در برده بود، در این جنگ های جدید، بدون اینکه خود بخواهد به محل و صحنه‌ی درگیری‌ها و نبردهای روسیه با ایران و روسیه با عثمانی بدل گردید. پس از جنگ های متعدد با ایران و عثمانی و شکست آن دو کشور، جنبشی تحت عنوان مریدیسم ملهم از شریعت اسلام بر علیه اشغال گران روسی شکل می‌گیرد و صحنه‌های شورانگیز و حیرت انگیزی از جان فشانی‌ها و از خود گذشتگی‌ها خلق می‌کند که در تاریخ مبارزات ملت‌ها کم نظیر است و حتی می‌توان گفت که بی نظیر بوده است.

روسیه برای فتح منطقه‌ی قفقاز که در میان دریای سیاه و خزر گسترده شده است، تقریبا شصت سال تلاش مداوم کرده است. از یک طرف با کوه نشین ها پی در پی جنگیده و از طرف دیگر با ایرانیان و ترک ها مقابله کرده است. اگر برای تصرف قفقاز مجادلاتش را در نظر بگیریم، عملا به سه جبهه‌ی کاملا جدا از هم می‌توان اشاره کرد. قفقاز که در طول تاریخ تقریبا از تمامی حملات و تهاجم ها جان سالم به در برده بود، در این جنگ های جدید، بدون اینکه خود بخواهد به محل و صحنه‌ی درگیری‌ها و نبردهای روسیه با ایران و روسیه با عثمانی بدل گردید. روسیه که در صدد بلعیدن سرزمین هایی از ایران و عثمانی برآمده بود، برای عبور و رسیدن به آن کشورها ابتدا مجبور بود بخش‌های گسترده‌ای از قفقاز را به زانو دربیاورد. روسیه‌ی قدرتمند که افتخار می‌کرد اروپا را از دست امپراطوری ناپلئون نجات داده است، با یک نیروی انسانی گسترده و منضبط و سلاح های جنگی مدرن متوجه قفقاز شد. پس از جنگ های متعدد با ایران و عثمانی و شکست آن دو کشور که بخش اول این کتاب را تشکیل می‌دهد، جنبشی تحت عنوان مریدیسم ملهم از شریعت اسلام بر علیه اشغال گران روسی شکل می‌گیرد و صحنه‌های شورانگیز و حیرت انگیزی از جان فشانی‌ها و از خود گذشتگی‌ها خلق می‌گردد که در تاریخ مبارزات ملت‌ها کم نظیر است و حتی می‌توان گفت که بی نظیر بوده است. بلافاصله از پس شکست سهمناک ایران در جنگ های اول و دوم و انعقاد معاهده‌های ننگین گلستان در 1813 و ترکمن چای رد 1828 م و شکست عثمانی و عقد قرارد اد ادرنه در 1828 م، جنبش مسلمانان قفقاز برعلیه اشغال گران روسی آغاز می‌گردد. اما سرانجام پس از 25 سال مبارزه در 1859 م درحالی که در محاصره‌ی سربازان روسی گرفتار آمده بودند تلسیم شدند. به این ترتیب می‌توان دریافت که مجادله‌ی غرب قفقاز برای روسیه هیچ وقت به اندازه‌ی مجادله‌ی شرق آن اهمیت نداشته است و هم چنان که دیده می‌شود روسیه توجه خود را در قسمت شرق متمرکز می‌کند و البته این اشتباه برایش گران تمام می‌شود. علاوه بر این، قبایل غربی نتوانسته بودند وحدت و انسجامی که برای مبارزه در شرق به وجود آمده بود، تحقق بخشند و رهبری واقعا بزرگ در بین آن‌ها ظهور نکرده بود. بنابراین جنگی که دراین جا در گرفته بود، به صورت غیرمنسجم و پراکنده ادامه پیدا کرد.

فصل ششم تا چهاردهم نیز مابقی حوادث تاریخی سال‌های 1816 تا 1829 را بیان می‌کند. پس از آن بخش دوم درباره‌ی جنگ های مریدی است. در فصل‌های پانزدهم تا بیست و هشتم، رویدادهای مربوط به جنبش مریدیسم به رهبریت شیخ شامیل، پیروزی‌ها و شکست‌های گوناگون، موفقیت‌های شامیل، شکست حمله‌ی عمومی و فرار شامیل،...ارائه گردیده است.<ref> [https://www.historylib.com/books/2254 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>