امام علی علیه‌السلام جانشین رسول‌الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله: نقدی بر کتاب جانشینی حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله از ویلفرد مادلونگ: تفاوت میان نسخه‌ها

مسئله‌ی جانشینی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، یکی از مهم‌ترین مسائل اسلامی است که در طول تاریخ اسلام همواره مورد توجه نویسندگان و محققان قرار داشته و آثار زیادی با دیدگاه‌های متفاوت درباره‌ی آن نوشته شده است. نویسندگان و محققان غربی نیز با دیدگاه‌های خاص خود، آثاری را در این باره آفریده‌اند.  از جمله آن‌ها کتاب «جانشینی حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله» تألیف استاد ویلفرد مادلونگ است که در مواردی تحلیل‌های ارزشمندی را درباره‌ی حوادث پس از رحلت پیامبر خاتم صلی‌الله‌علیه‌وآله ارائه داده و نسبت به دیگر آثار خاورپژوهان، منصفانه تر و عالمانه تر تدوین شده؛ اما نویسنده‌ی این کتاب نیز به خاطر محدودیت‌های فرهنگی و سیاسی که داشته، از درک بسیاری از حقایق عاجز مانده است. او به خاطر عدم آگاهی کافی از تفسیر قرآن کریم، علوم حدیث و کلام اسلامی به ویژه کلام شیعه، و دعم توان لازم برای نقد و ارزیابی روایات و راویان احادیث و گزارش‌های تاریخی، تحلیل‌ها و مطالب نادرستی در کتاب خود آورده است. از این رو ضرورت داشت کتاب، مورد ارزیابی قرار گیرد و نقد مترجمان ارجمند کتاب تکمیل گردد. در یک نگاه کلی، کتاب مذکور از آن جهت که تلاش کرده دیدگاه شیعه را نیز مورد توجه قرار دهد ودر مواردی تحلیل‌های خوبی درباره‌ی حوادث صدر اسلام ارائه کند، اثری قابل ستایش است. اما از آنجا که در موارد زیادی بدون ارائه‌ی مستندات تاریخی یا فقط با استفاده از منابع اهل سنت، حوادث تاریخی را تحلیل کرده، اشکال هایی بر او وارد است. همچنین عدم تسلط وی بر تفسیر قرآن کریم و بر مبانی کلامی شیعه و علم رجال و درایه، از ارزش کار او کاسته و اثر او را نیازمند نقد و ارزیابی جدی کرده است. البته برخی صاحب نظران بر آن اند که نباید از خاور پژوهی مانند آقای مادلونگ انتظار داشت همانند یک محقق شیعه باورمند به امامت، مسائل جانشینی پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله را بنویسد. خوانندگان او نیز به این امر توجه دارند و نقد آن ضرورتی ندارد؛ اما در مقابل، عده‌ای معتقدند کتاب جانشینی حضرت محمد(ص) از طرفی موضوع بسیار مهمی را مورد بحث قرار داده و از طرف دیگر، اشتباهات بزرگی مرتکب شده و ممکن است عده‌ای از خوانندگان بدون توجه به مبانی کلامی و  تاریخی وی و روشی که در پژوهش برگزیده، زیر تأثیر حرف‌های او قرار گیرند. از این جهت، مطالب نادرست ایشان باید نقد شود. درباره‌ی شیوه‌ی نقد، این نکته قابل یادآوری است که نقد و ارزیابی نویسندگان این کتاب بر اساس جدال احسن است؛ یعنی در تمام موارد کوشیده‌اند از مقدمات و دلایلی استفاده کنند که مادلونگ قبول دارد و از آن‌ها برای اثبات ادعای خود، بهره گرفته است.