ابن برذعی، محمد بن یحیی: تفاوت میان نسخه‌ها

وی‌ منسوب‌ به‌ برذعه‌ (مركز قدیم‌ اران‌) است‌ كه‌ بردعه‌ نیز خوانده‌ مى‌شود و به‌ همین‌ جهت‌ برخى‌ وی‌ را ابن‌ بردعى‌ خوانده‌اند.  

ابن‌ برذعى‌ نخست‌ حدیث‌ و قرائت‌ را نزد پدر و دیگران‌ آموخت‌ و سپس‌ صرف‌ و نحو عربى‌ را نزد نحویان‌ بزرگ‌ اندلس‌ به‌ویژه‌ ابن‌ خروف‌ (524 - 609ق‌/1130-1212م‌) فرا گرفت‌ و در كار تألیف‌ و تدریس‌ نیز به‌ صرف‌ و نحو همت‌ گماشت‌ و سرآمد معاصران‌ گردید. چنان‌كه‌ ابن‌ ابار (595 - 658ق‌/1199-1260م‌) در حق‌ او گوید: ابوعلى‌ عمر بن‌ محمد شلوبین‌ (652 - 645ق‌/1167-1247م‌) - كه‌ ابن‌ برذعى‌ نزد او چندی‌ نحو مى‌آموخته‌است‌ - در مقام‌ ریاست‌ مسلم‌ علوم‌ عربیت‌ در اندلس‌، دانش‌ وی‌ را مى‌ستود و به‌ نقش‌ وی‌ در پى‌ریزی‌ مبانى‌ دستور زبان‌ عربى‌ اذعان‌ داشت‌. برخى‌ از نویسندگان‌ مرجع‌ ضمیر را در سخن‌ ابن‌ابار، درست‌ درنیافته‌، ابوعلى‌ شلوبین‌ را شاگرد ابن‌ برذعى‌ پنداشته‌اند. ابن‌ برذعى‌ با بزرگان‌ علم‌ و ادب‌ آن‌ روزگار، از جمله‌ اصحاب‌ محیى‌الدین‌ ابن‌ عربى‌ (560 - 638ق‌/ 1165-1240م‌) معاشر بود و از بیشتر آنان‌ «اجازه‌» یافت‌.  

در منابع‌ موجود سخنى‌ از همسر و فرزندان‌ ابن‌ برذعى‌ به‌ میان‌ نیامده‌ است‌، و بعید نیست‌ كه‌ مانند استادش‌ ابن‌ خروف‌ نحوی‌، همه عمر را مجرد زیسته‌ باشد. وی‌ در سال‌های‌ آخر عمر به‌ تونس‌ مهاجرت‌ كرد و در آن‌جا مصاحبت‌ ابن‌ ابار قضاعى‌ را - كه‌ در تنهایى‌ و انزوا به‌ سر مى‌برد - اختیار كرد و سرانجام‌ در همان‌ شهر بدرود حیات‌ گفت‌ و بدون‌ تشریفات‌ در مصلای‌ بیرون‌ شهر به‌ خاك‌ سپرده‌ شد. ابن‌ ابار را، با توجه‌ به‌ اجازات‌ لفظى‌ و كتبى‌ متعددی‌ كه‌ از ابن‌ برذعى‌ دریافت‌ كرده‌ است‌، باید وارث‌ علم‌ او دانست‌، و قاعدتاً دور نیست‌ كه‌ دست‌نوشته‌ها و كتاب‌هایش‌ را پیش‌ از وفات‌ به‌ او سپرده‌ باشد، و شاید همان‌ پایان‌ رقت‌انگیز زندگانى‌ ابن‌ ابار و سوزانیدن‌ كتاب‌های‌ او بر روی‌ جسدش‌، موجب‌ از میان‌ رفتن‌ عمده آثار ابن‌ برذعى‌ بوده‌ باشد.