واقعه‌ عاشورا در منابع کهن: تفاوت میان نسخه‌ها

'''واقعه‌ی عاشورا: در منابع کهن''' تألیف گروه سیره‌نگاری پژوهشکده علوم و معارف؛ مترجم عبدالهادی مسعودی، ابوالقاسم پاینده، سید هاشم رسولی محلاتی، محمدباقر کمره‌ای، سید ابوالحسن میر ابوطالبی، بهزاد جعفری؛ منابع حدیثی و تاریخی فراوانی، حادثه ی کربلا را گزارش کرده اند؛ ولی می توان گفت که در میان همه ی آن ها، شش منبع، به دلیل قدمت، اعتبار نسبی، جامعیت و نیز پیوستگی روایت، از گذشته تا امروز، به گستردگی مورد استناد قرار گرفته اند. کتاب حاضر متن گزارش های این منابع ششگانه را از وقایع کربلا، همراه با ترجمه، به صورت مستقل در اختیار علاقمندان قرار می دهد.

منابع حدیثی و تاریخی فراوانی، حادثه ی کربلا را گزارش کرده اند؛ ولی می توان گفت که در میان همه ی آن ها، شش منبع، به دلیل قدمت، اعتبار نسبی، جامعیت و نیز پیوستگی روایت، از گذشته تا امروز، به گستردگی مورد استناد قرار گرفته اند. این منابع عبارت اند از: تاریخ الطبری، الارشاد، الفتوح، الملهوف، أمالی الصدوق و مقاتل الطالبین. در کتاب حاضر، متن گزارش های منابع ششگانه ی یاد شده از وقایع کربلا، همراه با ترجمه، به صورت کتاب مستقل، در اختیار علاقه مندان قرار می کیرد. و اینک توضیح کوتاهی درباره ی این منابع، به ترتیبی که در کتاب آمده اند:

1- گزارش طبری (م 310 ق) در کتاب «تاریخ الطبری» از واقعه ی عاشورا

تاریخ الطبری، نوشته ی ابوجعفر محمد بن جریر طبری، یکی از مهم ترین منابع تاریخی در تبیین تاریخ اسلام، از جمله واقعه ی عاشوراست. نکته ی بسیار مهم در گزارش طبری از این واقعه، آن است که برخی از مقتل‌های معتبر و مفقود را در اختیار پژوهشگران قرار می دهد و جزئیاتی را از حادثه ی کربلا ارائه می نماید که دیگران گزارش نکرده اند و هیچ پژوهشگری از آن ها بی نیاز نیست.

2- گزارش شیخ مفید (م 413 ق) در کتاب «الارشاد» از واقعه ی عاشورا

هرچند مبنای اصلی گزارش شیخ مفید هم مانند طبری، همان کتاب ابو مخنف است، لیکن تفاوت های قابل توجهی در آن وجود دارد. به طور کلی، گزارش طبری و گزارش شیخ مفید، دو منبع کامل و معتبر از واقعه ی عاشورایند که خوانندگان را از منابع دیگری با همین سیاق بی نیاز می سازند.  

3- گزارش احمد ابن اعثم کوفی (م 314 ق) در کتاب «الفتوح» از واقعه ی عاشورا

4- گزارش سید ابن طاووس ( م 665ق) در کتاب «الملهوف» یا «لهوف» از واقعه ی عاشورا

زیبایی و خوش دستی متن این مقتل و شخصیت مؤلفش - که به زهد و معنویت، شهرت دارد - موجب اقبال جامعه ی شیعی بدان گردیده است.  

5- گزارش شیخ صدوق ( م 381 ق) در کتاب «الأمالی» از واقعه ی عاشورا

صدوق، در این کتاب، واقعه ی کربلا را ضمن احادیث نقل شده از امامان اهل بیت (ع) آورده است. گزارش شیخ صدوق، در عین کوتاه بودن، نکات قابل توجهی برای پژوهشگران در بردارد .

6- گزارش ابو الفرج اصفهانی ( م 356 ق) در کتاب «مقاتل الطالبیین» از واقعه ی عاشورا

از جمله دلایل انتخاب این گزارش، قدمت و اعتبار منبع، مستند بودن گزارش ها و ارائه ی نکاتی نو در عین کوتاهی متن، درباره ی حوادث عاشوراست.<ref> [https://www.historylib.com/books/2270 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>