القوافي: تفاوت میان نسخه‌ها

'''كتاب القوافي'''، نوشته [[اخفش، سعید بن مسعده|ابوالحسن سعید بن مسعده مجاشعى]]، معروف به [[اخفش، سعید بن مسعده|اخفش]] (متوفای 215ق)، نحوى و ادیب بصرى است که به وجوه گوناگون قافیه و حرف روی پرداخته است. [[حسن، عزة|عزه حسن]] پژوهش این کتاب را انجام داده است.

گفته می‌شود که «القوافي» در نوع خود، نخستین کتاب در این موضوع شمرده می‌شود؛ زیرا کتابی در این فن که پیش از [[اخفش، سعید بن مسعده|اخفش]] نگاشته شده باشد، دیده نشده است. آنچه که او را به نوشتن این اثر واداشته، نبودن متنی درباره «قافیه» میان ادیبان بوده است؛ به‌ویژه آنکه [[اخفش، سعید بن مسعده|اخفش]] می‌گوید بسیاری از آنان بین قافیه و «روی» فرق نمی‌گذاشته‌اند تا جایی ‌که ممتازینشان نیز به خطا رفته‌اند. اخفش در «القوافي» چند گواه برای مدعایش آورده و می‌گوید برخی اَعراب قافیه را دو واژه قرار داده‌اند؛ برخی بیت را قافیه انگاشته‌اند تا جایی ‌که حسّان بن ثابت انصاری قصیده را قافیه گرفته است؛ حتی خلیل، واضع علم عروض، محدوده قافیه را از آخرین حرف بیت تا اولین ساکن (به انضمام حرف متحرکی که پیش از آن ساکن آمده)، برشمرده است. هرچند [[اخفش، سعید بن مسعده|اخفش]] از استاد خود «خلیل فراهیدی» در این فن بسیار درس گرفته و آموخته‌هایش را در «القوافي» آورده است، به آن‌ها بسنده نکرده و با پرسش از فصیحان عرب اقوالشان را ثبت نموده و قواعدی بر آن‌ها نوشته است. [[اخفش، سعید بن مسعده|اخفش]] در کتابش آنچه را از حرکات قافیه‌ها است، ذکر می‌کند. شاید این باب از فخیم‌ترین بحث‌های کتاب باشد؛ چراکه خواننده را با دقایق قافیه و راز و رمز آن آشنا می‌نماید. [[حسن، عزة|عزه حسن]] در پژوهش خود به یک نسخه در شهر بروسه ترکیه دست یافته است که به خط «ابن مهاجر» نوشته شده و او آن را نیکو یافته است؛ ازاین‌رو، جز اصلاح برخی افتادگی‌هایی که در متن بوده، کار بیشتری روی آن انجام نداده است<ref>ر.ک: مردم بک، عدنان، ص568-567</ref>‏.