تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری اسماعیلیان (654-148ه.ق): تفاوت میان نسخه‌ها

اسماعیلیان نخستین به دلیل تأثیرپذیری از فلسفه‌ی نوافلاطونی و امتزاج آن با مبانی اسلامی - شیعی خود؛ به درکی نو از خدا، هستی و مفهوم زمان دست یافتند، آنان بر اساس جهان‌شناسی خاص خود و با تکیه بر اصل اساسی «امامت» در نظام عقیدتی اسماعیلی، دیدگاهی مشیت انگارانه به تاریخ داشتند که برخلاف دیگر مکاتب تاریخ نگری سنتی؛ نایبان اراده‌ی خدا را به سلسله‌هایی هفتگانه از ناطقان و امامان محدود می نمود که وظیفه‌ی هدایت بشر در تاریخ را برعهده داشتند. بر همین اساس، برای مورخ اسماعیلی تنها حوادث مرتبط با امام و تشکیلات دینی - سیاسی پیرامون او معنادار بود و قابلیت ثبت در تاریخ را داشت. این در حالی است که در پارادایم تاریخ نگری سنتی، «نخبگان» اعم از سیاسی و دینی به عنوان نایبان اراده خدا در زمین بودند و تاریخ عبارت بود از ثبت زندگی، اعمال، رفتار و کردار این گروه‌ها. الگوی دوری - خطی و تکامل گرایانه از حرکت تاریخی در مقابل نگاه خطی مبتنی بر نظریه انحطاط در تاریخ نگری سنتی؛ و نیز رابطه ناگسستنی تاریخ با فراتاریخ، در مقابل تحدید معنای تاریخ به بعد جسمانی آن در سایر مکاتب تاریخ نگری سنتی، از دیگر مؤلفه‌های تاریخ نگری اسماعیلی است که به جنبه‌های تاریخ نگارانه‌ی آن شکل داده است.<ref> [https://www.historylib.com/books/2455 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>