۱۰۶٬۳۱۲
ویرایش
مائوئیسم در ایران: سازمان انقلابی حزب توده ایران، سازمان رهایی بخش خلق‌های ایران، حزب رنجبران: تفاوت میان نسخه‌ها
مائوئیسم در ایران: سازمان انقلابی حزب توده ایران، سازمان رهایی بخش خلق‌های ایران، حزب رنجبران (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۸ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۱۰
، ۸ آوریلجایگزینی متن - ' می ا' به ' می‌ا'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ه هایش ' به 'ه‌هایش ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' می ا' به ' می‌ا') |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
اولین تأثیر آشکار و بارز کمونیسم چینی در میان ایرانیان، در خارج از کشور، و در میان دانشجویان ایرانی ناراضی از عملکرد حزب توده بود. آن روزها چپ گرایی، گفتمان مسلط محیط ها و محافل روشنفکری ایران بود. حزب توده، به مثابه نماینده‌ی ایدئولوژی و گفتمان چپ، چه در داخل و چه در خارج، هم محل توجه و علاقه‌ی جوانان چپ گرای ایران بود؛ و هم مورد انتقاد و احیانا نفرت آنان. سابقه طرفداری و همکاری روشنفکران و نویسندگان و شاعران و مترجمان صاحب نام با حزب توده در دهه بیست، و اعدام و زندان و تبعید عده‌ای از اعضای حزب پس از کودتای 28 مرداد، و وجود چهره‌هایی در میان اعدامیان، که جاذبه‌های حزب توده بود؛ و کارشکنی‌های حزب توده در نهضت ملی نفت، رفتار خفت بار عده‌ای از اعضای بلندپایه‌ی حزب پس از دستگیری، و انبوه توبه نامه‌ها، و از همه بالاتر فرار رهبران به دام ارباب به جای ماندن و مبارزه کردن، واماندگی و بی عملی حزب، و حلقه به گوشی و اطاعت محض رهبران قدیمی حزب از شوروی نیز دافعه‌های حزب توده بود. | اولین تأثیر آشکار و بارز کمونیسم چینی در میان ایرانیان، در خارج از کشور، و در میان دانشجویان ایرانی ناراضی از عملکرد حزب توده بود. آن روزها چپ گرایی، گفتمان مسلط محیط ها و محافل روشنفکری ایران بود. حزب توده، به مثابه نماینده‌ی ایدئولوژی و گفتمان چپ، چه در داخل و چه در خارج، هم محل توجه و علاقه‌ی جوانان چپ گرای ایران بود؛ و هم مورد انتقاد و احیانا نفرت آنان. سابقه طرفداری و همکاری روشنفکران و نویسندگان و شاعران و مترجمان صاحب نام با حزب توده در دهه بیست، و اعدام و زندان و تبعید عده‌ای از اعضای حزب پس از کودتای 28 مرداد، و وجود چهره‌هایی در میان اعدامیان، که جاذبه‌های حزب توده بود؛ و کارشکنی‌های حزب توده در نهضت ملی نفت، رفتار خفت بار عده‌ای از اعضای بلندپایه‌ی حزب پس از دستگیری، و انبوه توبه نامه‌ها، و از همه بالاتر فرار رهبران به دام ارباب به جای ماندن و مبارزه کردن، واماندگی و بی عملی حزب، و حلقه به گوشی و اطاعت محض رهبران قدیمی حزب از شوروی نیز دافعه‌های حزب توده بود. | ||
بخشی از دانشجویان ایرانی هم که در اروپا تحصیل می‌کردند همسو با این موج جهانی به مائوئیسم گرویدند. این دسته از دانشجویان که اکثرا در «کنفدراسیون محصلین و دانشجویان» فعال بودند، «سازمان انقلابی حرب توده‌ی ایران» را بنیان نهادند. سازمان انقلابی مبتنی بر نظریه‌ی مائو به «مبارزه مسلحانه توده ای» | بخشی از دانشجویان ایرانی هم که در اروپا تحصیل می‌کردند همسو با این موج جهانی به مائوئیسم گرویدند. این دسته از دانشجویان که اکثرا در «کنفدراسیون محصلین و دانشجویان» فعال بودند، «سازمان انقلابی حرب توده‌ی ایران» را بنیان نهادند. سازمان انقلابی مبتنی بر نظریه‌ی مائو به «مبارزه مسلحانه توده ای» می‌اندیشید و به عملیات تروریستی عقیده نداشت؛ اما ترور ناموفق شاه در 21 فروردین سال 44، به دست یکی از مائوئیست‌های از اروپا برگشته که هیچ ارتباطی با ترور نداشت، به سود سازمان انقلابی تمام شد. کمی بعد حوادثی در استان فارس رخ داد، که به شورش بهمن قشقایی معروف شد، و ظاهرا ثابت می‌کرد که تغییر جهت از مسکو به سمت پکن به رخوت و خوابزدگی کمونیست‌های ایرانی پایان داده است. | ||
این دو حادثه، که با تبلیغات پر سرو صدا همراه شد، کافی بود که سازمان انقلابی در کنفدراسیون محصلین و دانشجویان نسبت به دیگر جریانان سیاسی دست بالاتر را داشته باشد. در نتیجه عده‌ای از دانشجویان ایرانی در اروپا و آمریکا که به سرنگونی رژیم پهلوی | این دو حادثه، که با تبلیغات پر سرو صدا همراه شد، کافی بود که سازمان انقلابی در کنفدراسیون محصلین و دانشجویان نسبت به دیگر جریانان سیاسی دست بالاتر را داشته باشد. در نتیجه عده‌ای از دانشجویان ایرانی در اروپا و آمریکا که به سرنگونی رژیم پهلوی می‌اندیشیدند همراه با اوج گرفتن تب مبارزه در داخل کشور به سازمان انقلابی پیوستند. رهبران سازمان انقلابی حکم خود را درباره‌ی ساختار اقتصادی - اجتماعی ایران و در نتیجه شیوه مبارزه صادر کرده بودند ولی خود به خوبی می‌دانستند که هیچ اطلاعی از جامعه‌ی ایران ندارند. لذا مطالعه پیرامون جامعه ایران و تحولات ناشی از اصلاحات ارضی در دستور کار سازمان انقلابی قرار گرفت. بخشی از این مطالعات در خارج از کشور انجام می گرفت و در کنار آن تعدادی از اعضا به داخل کشور بازگشتند تا ضمن مطالعه عمیق تر و دقیق تر از تحولات ساختاری جامعه به اشاعه و تبلیغ مائوئیسم بپردازند و سازمانی نیز در داخل کشور ایجاد کنند تا بستر مناسب برای انقلاب دهقانی هموار گردد. | ||
بازگشت چند تن از افراد مؤثر و مؤسس سازمان انقلابی به کشور و متعاقبا بازداشت و اظهار ندامت آنان در رسانه‌ها، ضربتی ویرانگر به آن سازمان زد. عقب نشینی چین از شعارهای اولیه‌ی خود در سطح جهانی، اختلاف بین سازمانی در داخل و خارج کشور در تحلیل و تبیین جامعه‌ی ایران، انشعاب افراد شاخص از سازمان، و وقایع مشابه دیگر در داخل و خارج کشور موجب شد تا دیگر عملا چیزی به نام مائوئیسم در مبارزات سیاسی ایران، در داخل کشور وجود نداشته باشد. اما پیروزی انقلاب اسلامی، امکان حیات را برای همه‌ی نحله‌های سیاسی ایران، از جمله مائوئیست ها، فراهم کرد. حزب رنجبران، از تجمیع و ائتلاف چند گروه و محفل مائوئیستی، که مهم‌ترینشان همان سازمان انقلابی بود، در سال 1358 تشکیل شد.<ref> [https://historylib.com/books/2391 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref> | بازگشت چند تن از افراد مؤثر و مؤسس سازمان انقلابی به کشور و متعاقبا بازداشت و اظهار ندامت آنان در رسانه‌ها، ضربتی ویرانگر به آن سازمان زد. عقب نشینی چین از شعارهای اولیه‌ی خود در سطح جهانی، اختلاف بین سازمانی در داخل و خارج کشور در تحلیل و تبیین جامعه‌ی ایران، انشعاب افراد شاخص از سازمان، و وقایع مشابه دیگر در داخل و خارج کشور موجب شد تا دیگر عملا چیزی به نام مائوئیسم در مبارزات سیاسی ایران، در داخل کشور وجود نداشته باشد. اما پیروزی انقلاب اسلامی، امکان حیات را برای همه‌ی نحله‌های سیاسی ایران، از جمله مائوئیست ها، فراهم کرد. حزب رنجبران، از تجمیع و ائتلاف چند گروه و محفل مائوئیستی، که مهم‌ترینشان همان سازمان انقلابی بود، در سال 1358 تشکیل شد.<ref> [https://historylib.com/books/2391 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref> | ||