بهداشت، درمان و فرایند توسعه در دوره قاجار: تفاوت میان نسخه‌ها

یکی از شاخصه‌های توسعه در هر جامعه‌ای در عصر جدید در کنار شاخص های دیگر، سطح رفاه و وضعیت بهداشت و درمان آن جامعه است که با بررسی آن می‌توان به میزان توسعه و پیشرفت آن جامعه پی برد. در این پژوهش نیز، هدف نویسنده ارزیابی سطح رفاه و سبک زندگی، بهداشت، درمان و فرایند توسعه در دوره قاجار است. قاجارها یکی از حاکمیت‌های سیاسی در ایران را به سال 1174 ه.ق بنیان نهادند. پدیده‌ی غالب در این نظام، توسعه نیافتگی در همه‌ی ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بوده است. یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که به تبع این توسعه نیافتگی هرگز نتوانست به پیشرفتی در خور برسد بهداشت و درمان بوده است. به نظر می‌رسد بخش بهداشت و درمان در دوره‌ی قاجار به پیش از مشروطیت (1324-1174 ه.ق) ضمن آنکه متأثر از عدم توسعه‌ی سیاسی و اجتماعی حاکمیت قاجارها بوده، به چند دلیل نتوانست در توسعه‌ی سیاسی ایران عصر قاجار نقش مثبتی داشته باشد. نخست اینکه در این دوره کشورهای امپریالیستی و استعمارگر در صدد بودند که به روش‌های مختلف مانع توسعه‌ی ایرانیان شوند که نمونه‌ی آن جنگ‌های متعدد روس ها با ایران و اخذ امتیازات و قراردادهای مضر به حال ایران و سعی در نفوذ در شریان‌های اقتصادی و علمی ایران از طریق علوم نوین از جمله پزشکی بود. دوم اینکه در دوره‌ی قاجارها بین طب سنتی و جدید به دلیل اختلاف بین سنت گرایان و تجددطلبان نوعی چالش و کشمکش وجود داشت که سرانجام هیچ کدام از این دو طب نتوانستند به استقرار نهایی در ایران برسند. در نتیجه‌ی این شرایط دوره‌ی قاجاریه پیش از مشروطیت، مردم ایران به دلیل عدم وجود شرایط مساعد بهداشتی از بیماری‌های مسری و واگیر و بیماری‌های پوستی در رنج بوده، به صورتی که این بیماری‌ها به شدت بر جمعیت و کاهش نیروی انسانی ایران در آن زمان تأثیر مستقیم گذاشته است. ضمن آنکه به دلیل توسعه‌ی ناهمگون روش‌های پیشگیری و درمان نیز در مرحله‌ی بسیار ابتدائی و همراه با خرافه گرایی بوده است. روندی که تنها با پیروزی مشروطیت تا حدودی متوقف شده است.<ref> [https://www.historylib.com/books/2496 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>