۱۱۰٬۳۷۱
ویرایش
اشکانیان ارمنستان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ه های ' به 'ه‌های '
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'م ترین ' به 'م‌ترین ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ه های ' به 'ه‌های ') |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
==گزارش کتاب== | ==گزارش کتاب== | ||
ارمنستان به دلیل موقعیت جغرافیایی، نه تنها در معرض یورش های مردمان شمالی که از استپ های اوراسیایی هجوم می آوردند، بود؛ بلکه به دلیل حضور در جنوب دالان قفقاز، در مسیر قدرت های خاور نزدیک قرار داشت که سعی می کردند دریای سیاه یا سواحل دریای کاسپی را به تصرف در بیاورند. به همین دلیل ارمنستان ناگزیر نقش مهمی در رقابت های میان قدرت های حاکم در آسیای کوچک و بسفر و نیروهایی داشت که بر ایران و آسیای مرکزی اشراف داشتند. موقعیت استراتژیک ارمنستان در دوره ی شاهنشاهی مخامنشی، به دلیل سلطه ی کامل هخامنشیان بر این خطه، کم تر مورد توجه قرار گرفته است. ارزش ارمنستان در این دوره به وسیله ی خط سیر جاده ی شاهی، مشخص می شود. زیرا این جاده ی مهم تجاری - سیاسی، نه تنها ارمنستان و ایالات ارمنی واقع در بخش جنوبی دریاچه ی وان را تحت پوشش قرار می داد، بلکه زمینه ی فعال حضور ایرانیان در ارمنستان را فراهم می کرد. وجود جامعه ی مهاجرنشین که از طریق تراکم اسامی ایرانی و کاربرد خط آرامی در مکاتبات رسمی و در اسناد خصوصی و انتشار کیش و خدایان ایرانی به ویژه، آناهیتا، شاید به دلیل همین پیشینه ی روابط سیاسی و اجتماعی ایران با ارمنستان باشد که حتی پس از سقوط هخامنشیان، این منطقه توسط خاندان‌های ایرانی ارونتی و آرتاکسی، به عنوان وارث هخامنشیان تا آغاز قرن یکم میلادی اداره می شود. در این دوران، علی رغم نفوذ تفکر هلنیستی، ارمنستان کم و بیش از نفوذ سیاسی و فرهنگی ایران دور نمی ماند و به همین دلیل روم به عنوان وارث تفکر هلنیستی اقدام به سقوط خاندان آرتاکسی می کند و به رقابت با ایران بر سر ارمنستان می پردازد، اما شاهان اشکانی، هرگز ادعای نفوذ و حتی سلطه بر این سرزمین را در دوران حکومت خود رها نکردند. اشکانیان در طول سلطنت مهرداد دوم، موفق می شوند حاکمیت خود را به مناطق ارمنستان و میان رودان گسترش دهند. از طرفی امپراتوری روم از دو قرن پیش از میلاد، توانست حکومت خود را نه تنها به آسیای کوچک، بلکه به سراسر مدیترانه ی شرقی گسترش دهد. به همین دلیل ایران و روم هر یک به دنبال آن بودند که فرد مورد حمایت خود را بر ارمنستان بنشانند و آن را دست نشانده یا تحت الحمایه ی خود سازند تا با تسلط بر آن، بر فلات کوهستانی و | ارمنستان به دلیل موقعیت جغرافیایی، نه تنها در معرض یورش های مردمان شمالی که از استپ های اوراسیایی هجوم می آوردند، بود؛ بلکه به دلیل حضور در جنوب دالان قفقاز، در مسیر قدرت های خاور نزدیک قرار داشت که سعی می کردند دریای سیاه یا سواحل دریای کاسپی را به تصرف در بیاورند. به همین دلیل ارمنستان ناگزیر نقش مهمی در رقابت های میان قدرت های حاکم در آسیای کوچک و بسفر و نیروهایی داشت که بر ایران و آسیای مرکزی اشراف داشتند. موقعیت استراتژیک ارمنستان در دوره ی شاهنشاهی مخامنشی، به دلیل سلطه ی کامل هخامنشیان بر این خطه، کم تر مورد توجه قرار گرفته است. ارزش ارمنستان در این دوره به وسیله ی خط سیر جاده ی شاهی، مشخص می شود. زیرا این جاده ی مهم تجاری - سیاسی، نه تنها ارمنستان و ایالات ارمنی واقع در بخش جنوبی دریاچه ی وان را تحت پوشش قرار می داد، بلکه زمینه ی فعال حضور ایرانیان در ارمنستان را فراهم می کرد. وجود جامعه ی مهاجرنشین که از طریق تراکم اسامی ایرانی و کاربرد خط آرامی در مکاتبات رسمی و در اسناد خصوصی و انتشار کیش و خدایان ایرانی به ویژه، آناهیتا، شاید به دلیل همین پیشینه ی روابط سیاسی و اجتماعی ایران با ارمنستان باشد که حتی پس از سقوط هخامنشیان، این منطقه توسط خاندان‌های ایرانی ارونتی و آرتاکسی، به عنوان وارث هخامنشیان تا آغاز قرن یکم میلادی اداره می شود. در این دوران، علی رغم نفوذ تفکر هلنیستی، ارمنستان کم و بیش از نفوذ سیاسی و فرهنگی ایران دور نمی ماند و به همین دلیل روم به عنوان وارث تفکر هلنیستی اقدام به سقوط خاندان آرتاکسی می کند و به رقابت با ایران بر سر ارمنستان می پردازد، اما شاهان اشکانی، هرگز ادعای نفوذ و حتی سلطه بر این سرزمین را در دوران حکومت خود رها نکردند. اشکانیان در طول سلطنت مهرداد دوم، موفق می شوند حاکمیت خود را به مناطق ارمنستان و میان رودان گسترش دهند. از طرفی امپراتوری روم از دو قرن پیش از میلاد، توانست حکومت خود را نه تنها به آسیای کوچک، بلکه به سراسر مدیترانه ی شرقی گسترش دهد. به همین دلیل ایران و روم هر یک به دنبال آن بودند که فرد مورد حمایت خود را بر ارمنستان بنشانند و آن را دست نشانده یا تحت الحمایه ی خود سازند تا با تسلط بر آن، بر فلات کوهستانی و راه‌های تجاری مهمی که دنیای هلنی غرب را به جهان مزدیسنایی شرق مرتبط می ساخت و شاهراه تجاری شرق و غرب و میان رودان تسلط یابند. | ||
حضور اشکانیان در ارمنستان به عنوان یک سلسله، مربوط به زمانی است که اشکانیان توانستند سلطه و سیطره ی قدرت خود را بر ارمنستان، پس از چندین دهه، کشاکش و جدال بین شاهنشاهان اشکانی و امپراتوران روم، در زمان فرمانروایی بلاش یکم شاهنشاه اشکانی و نرون امپراتور روم تثبیت کنند. شکل گیری اشکانیان ارمنستان، تنها معلول عوامل خارجی از جمله رقابت های ایران و روم بر سر این منطقه نبود، بلکه نقش اثر گذار اشراف ارمنستان نیز، که عمدتا ایرانی تبار و خواهان یک حکومت به شیوه ایرانی بودند، می توان از مهم‌ترین عوامل شکل گیری این سلسله به حساب آورد. زیرا اشراف ارمنستان یا ایرانی بودند و یا در گذشته حکومت به شیوه ی ایرانیان را تجربه کرده بودند و طبیعی بود که در درگیری های بین شاهنشاه بلاش یکم و نرون امپراتور روم، آن ها تا پیروزی کامل ایران، در کنار شاهنشاهی اشکانی بر ضد امپراتوری روم، به مبارزه ادامه دهند. پس از شکل گیری اشکانیان ارمنستان، پادشاهان نخستین اشکانی ارمنستان، به تقلید از ایران ،نظام سیاسی استواری تأسیس کردند که بر پایه ی نظام ناخاراری استوار شده بود. درگیری ایران و روم بر سر ارمنستان در طول قرن دوم، موجب شد اشکانیان ارمنستان، به خصوص اشراف ناخارای که از جنگ ایران و روم در سراسر قرن دوم میلادی، که مستقیم و غیر مستقیم به بهانه ی حل مسئله ی ارمنستان بر آنان تحمیل شده بود و دچار صدمات مالی و جانی فراوان و بی حاصلی شده بودند، با حمایت از بلاش دوم، پادشاه اشکانی ارمنستان، سلسله ی اشکانیان ارمنستان را موروثی کنند تا شاید ارمنستان را از گزند نزاع بین ایران و روم که عمدتا بر سر تعیین پادشاهی ارمنستان میان آن دو اتفاق می افتاد، حفظ کنند. | حضور اشکانیان در ارمنستان به عنوان یک سلسله، مربوط به زمانی است که اشکانیان توانستند سلطه و سیطره ی قدرت خود را بر ارمنستان، پس از چندین دهه، کشاکش و جدال بین شاهنشاهان اشکانی و امپراتوران روم، در زمان فرمانروایی بلاش یکم شاهنشاه اشکانی و نرون امپراتور روم تثبیت کنند. شکل گیری اشکانیان ارمنستان، تنها معلول عوامل خارجی از جمله رقابت های ایران و روم بر سر این منطقه نبود، بلکه نقش اثر گذار اشراف ارمنستان نیز، که عمدتا ایرانی تبار و خواهان یک حکومت به شیوه ایرانی بودند، می توان از مهم‌ترین عوامل شکل گیری این سلسله به حساب آورد. زیرا اشراف ارمنستان یا ایرانی بودند و یا در گذشته حکومت به شیوه ی ایرانیان را تجربه کرده بودند و طبیعی بود که در درگیری های بین شاهنشاه بلاش یکم و نرون امپراتور روم، آن ها تا پیروزی کامل ایران، در کنار شاهنشاهی اشکانی بر ضد امپراتوری روم، به مبارزه ادامه دهند. پس از شکل گیری اشکانیان ارمنستان، پادشاهان نخستین اشکانی ارمنستان، به تقلید از ایران ،نظام سیاسی استواری تأسیس کردند که بر پایه ی نظام ناخاراری استوار شده بود. درگیری ایران و روم بر سر ارمنستان در طول قرن دوم، موجب شد اشکانیان ارمنستان، به خصوص اشراف ناخارای که از جنگ ایران و روم در سراسر قرن دوم میلادی، که مستقیم و غیر مستقیم به بهانه ی حل مسئله ی ارمنستان بر آنان تحمیل شده بود و دچار صدمات مالی و جانی فراوان و بی حاصلی شده بودند، با حمایت از بلاش دوم، پادشاه اشکانی ارمنستان، سلسله ی اشکانیان ارمنستان را موروثی کنند تا شاید ارمنستان را از گزند نزاع بین ایران و روم که عمدتا بر سر تعیین پادشاهی ارمنستان میان آن دو اتفاق می افتاد، حفظ کنند. | ||