۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
شرح الرضي علی الكافية: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ویرایش Hbaghizadeh@noornet.net (بحث) به آخرین تغییری که Hbaghizadeh@noornet.net انجام داده بود...
جز (جایگزینی متن - 'شريف جرجانى' به 'شريف جرجانى') |
جز (ویرایش Hbaghizadeh@noornet.net (بحث) به آخرین تغییری که Hbaghizadeh@noornet.net انجام داده بود...) |
||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
كتاب حاضر، اثرى عظيم و بااهميت مى‌باشد كه بسيارى از مسائل نحوى را با اسلوبى سهل و بسيط، در خود جاى داده و مورد استقبال و استفاده بسيارى از علماى عرب و عجم بوده است. | كتاب حاضر، اثرى عظيم و بااهميت مى‌باشد كه بسيارى از مسائل نحوى را با اسلوبى سهل و بسيط، در خود جاى داده و مورد استقبال و استفاده بسيارى از علماى عرب و عجم بوده است. | ||
سيوطى در باره اين كتاب، معتقد است كه هيچ شرحى بر كافيه و نيز در غالب كتبى نحوى، از لحاظ جمع، تحقيق و حسن تعليل، مانند اين اثر نوشته نشده است. | |||
كتاب، در چهار جلد، در دو بخش كلى عرضه شده است، به‌گونه‌اى كه بخش اول، مشتمل بر بيست و چهار موضوع كلى بوده و بخش دوم نيز سى و شش موضوع اصلى را در خود جاى داده و موضوعات فرعى ديگر، حول آن‌ها قرار گرفته است. برخى از اين موضوعات اصلى، عبارتند از: كلمه و اقسام آن، كلام، معرب و مبنى، غير منصرف، عدل، تأنيث، جمع، وزن الفعل، مرفوعات، تنازع، مبتدا و خبر، منصوبات، منادى، ترخيم، مندوب، مجرورات، توابع، ضماير، اسم اشاره، موصول، اسماء افعال، اصوات، مركبات، كنايات، ظروف، نكره، مبحث عدد، مذكر و مؤنث، مثنى و جمع، مصدر، اسم فاعل، اسم مفعول، صفه مشبهه، اسم تفضيل، انواع فعل از لحاظ زمان، فعل مجهول، متعدى و لازم، افعال قلوب، افعال ناقصه، افعال مقاربه، فعل تعجب، افعال مدح و ذم و انواع حروف كه عبارتند از: جر، مشبه بالفعل، عطف، تنبيه، ايجاب، زائده، تفسير، مصدريه، تخصيص، توقع، استفهام، شرط، ردع، تأنيث، تنوين، نون تأكيد و استطراد. | كتاب، در چهار جلد، در دو بخش كلى عرضه شده است، به‌گونه‌اى كه بخش اول، مشتمل بر بيست و چهار موضوع كلى بوده و بخش دوم نيز سى و شش موضوع اصلى را در خود جاى داده و موضوعات فرعى ديگر، حول آن‌ها قرار گرفته است. برخى از اين موضوعات اصلى، عبارتند از: كلمه و اقسام آن، كلام، معرب و مبنى، غير منصرف، عدل، تأنيث، جمع، وزن الفعل، مرفوعات، تنازع، مبتدا و خبر، منصوبات، منادى، ترخيم، مندوب، مجرورات، توابع، ضماير، اسم اشاره، موصول، اسماء افعال، اصوات، مركبات، كنايات، ظروف، نكره، مبحث عدد، مذكر و مؤنث، مثنى و جمع، مصدر، اسم فاعل، اسم مفعول، صفه مشبهه، اسم تفضيل، انواع فعل از لحاظ زمان، فعل مجهول، متعدى و لازم، افعال قلوب، افعال ناقصه، افعال مقاربه، فعل تعجب، افعال مدح و ذم و انواع حروف كه عبارتند از: جر، مشبه بالفعل، عطف، تنبيه، ايجاب، زائده، تفسير، مصدريه، تخصيص، توقع، استفهام، شرط، ردع، تأنيث، تنوين، نون تأكيد و استطراد. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
بر كافيه ابن جاجب، شرح‌هاى متعددى نوشته شده است، اما امتياز شرح حاضر، به استقلال رأى و حريت فكر نويسنده آن مى‌باشد، زيرا وى بر مذهب نحوى خاصى متمركز نگرديده است؛ هرچند غالبا به مذهب بصريون تمايل داشته و تمجيد بسيارى از سيبويه و آثار وى كرده است، اما در مواردى نيز آراء كوفيون را نقل و از آن‌ها دفاع كرده است، اما نكته حايز اهميت اين است كه وى پس از نقل اقوال قدما و نقد آن‌ها، در بعضى موارد، رأى منحصربه‌فردى داشته است؛ با اينكه در مواردى نيز اقوال ديگر را نقل و شديداً از آن‌ها دفاع كرده است. | بر كافيه ابن جاجب، شرح‌هاى متعددى نوشته شده است، اما امتياز شرح حاضر، به استقلال رأى و حريت فكر نويسنده آن مى‌باشد، زيرا وى بر مذهب نحوى خاصى متمركز نگرديده است؛ هرچند غالبا به مذهب بصريون تمايل داشته و تمجيد بسيارى از سيبويه و آثار وى كرده است، اما در مواردى نيز آراء كوفيون را نقل و از آن‌ها دفاع كرده است، اما نكته حايز اهميت اين است كه وى پس از نقل اقوال قدما و نقد آن‌ها، در بعضى موارد، رأى منحصربه‌فردى داشته است؛ با اينكه در مواردى نيز اقوال ديگر را نقل و شديداً از آن‌ها دفاع كرده است. | ||
شريف جرجانى، از علماى قرن هفتم هجرى، ضمن اشاره به ارزش اين اثر، تعليقى بر آن نگاشته و در برخى مسائل، به مناقشه با نويسنده يا تصحيح عبارات وى پرداخته است. | |||
شيوه شرح بدين گونه است كه در ابتدا، كلام ابن حاجب با عنوان «قال ابن حاجب» آمده و سپس شرح شيخ رضى، تحت عنوان «قال الرضى» ذيل آن قرار گرفته است؛ همچنين در تشريح مباحث، تك‌تك كلمات ابن حاجب داخل پرانتز قرار گرفته و توضيحات شارح پيرامون آن كلمات و كل مطلب، در ادامه آمده است. | شيوه شرح بدين گونه است كه در ابتدا، كلام ابن حاجب با عنوان «قال ابن حاجب» آمده و سپس شرح شيخ رضى، تحت عنوان «قال الرضى» ذيل آن قرار گرفته است؛ همچنين در تشريح مباحث، تك‌تك كلمات ابن حاجب داخل پرانتز قرار گرفته و توضيحات شارح پيرامون آن كلمات و كل مطلب، در ادامه آمده است. | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
4. شعراى مولدين: المتنبى با پنج مرتبه استشهاد، ابوتمام و ابن دريد، هركدام با يك مرتبه. | 4. شعراى مولدين: المتنبى با پنج مرتبه استشهاد، ابوتمام و ابن دريد، هركدام با يك مرتبه. | ||
ج)- احاديث نبوى: مسئله استشهاد به احاديث، از موارد اختلافى ميان علما مى‌باشد كه در اين بين، نويسنده از جمله موافقين بوده و مجموعا چهل و يك روايت از احاديث نبوى را مورد استشهاد قرار داده است. با توجه به اينكه در اين كتاب، تعداد روايات، از آيات و اشعار مورد استشهاد قرار گرفته، كمتر مى‌باشد، اما با اين حال، نويسنده در ميان علمايى همچون سيبويه و | ج)- احاديث نبوى: مسئله استشهاد به احاديث، از موارد اختلافى ميان علما مى‌باشد كه در اين بين، نويسنده از جمله موافقين بوده و مجموعا چهل و يك روايت از احاديث نبوى را مورد استشهاد قرار داده است. با توجه به اينكه در اين كتاب، تعداد روايات، از آيات و اشعار مورد استشهاد قرار گرفته، كمتر مى‌باشد، اما با اين حال، نويسنده در ميان علمايى همچون سيبويه و مبرد، بالاترين جايگاه استشهاد به روايات را به خود اختصاص داده است؛ زيرا تعداد رواياتى كه ايشان مورد استشهاد قرار داده‌اند، از تعداد انگشتان دست فراتر نمى‌رود. | ||
د)- اقوال فصحاء: استشهاد به اقوال فصحاى عرب، در مقايسه با موارد قبلى، بسيار اندك مى‌باشد؛ زيرا نويسنده، تنها در يازده مورد از كلام ايشان، سود برده است. | د)- اقوال فصحاء: استشهاد به اقوال فصحاى عرب، در مقايسه با موارد قبلى، بسيار اندك مى‌باشد؛ زيرا نويسنده، تنها در يازده مورد از كلام ايشان، سود برده است. | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
2. «همع الهوامع من شرح جمع الجوامع»: در مواضع زير: | 2. «همع الهوامع من شرح جمع الجوامع»: در مواضع زير: | ||
- در علم شخص كه | - در علم شخص كه سيوطى آن را به چهار قسمت تقسيم كرده و در قسمت چهارم كه اضافه به اسم و كنيه مى‌باشد، به «عبد الله»، «عبد الرحمن»، «ابى‌بكر» و «ام كلثوم» استشهاد كرده و سپس به اين نكته اشاره دارد كه شيخ رضى، مثال‌هاى «ابن» و «بنت» مانند «ابن آوى» و «بنت وردان» را به اين امثله، اضافه نموده است. | ||
- باب تقديم مفعول بر فعل. | - باب تقديم مفعول بر فعل. | ||