قزوینی، یحیی بن عبداللطیف: تفاوت میان نسخه‌ها

| کد مؤلف = AUTHORCODE09477AUTHORCODE

}}

محمد امین بن احمد رازى درباره او نوشته است که «امیر یحیى از علوم عقلى و نقلى بهره و بخشى داشته، اما در فن تاریخ و سیر فرید عصر و وحید دهر و مهارتش درین شیوه بحدى بوده که از ابتداى طلوع نیر جهان ‏افروز نبوت و رسالت تا انتهاى حیات خود که نهصد و شصت و دو بوده از وقایع هر سال که ازو استفسار می‌‏نمودند، خبر می‌‏داده و تاریخ تولد و فوت اکثر سلاطین و وزرا و مشایخ و علما و شعرا را در ذکر داشته و در فصاحت و شیرین زبانى و سلاست و نکته‌‏دانى، مشهور جهان و بى‏‌مثل دوران بوده، کتاب لب (لب التواریخ) که تاریخ مختصر مفید است از مؤلفات اوست و هفتاد و هفت سال عمر داشته و در نهصد و شصت و دو  از عالم فانى بجهان جاودانى نقل نموده و گاهى بزلال این نوع ابیات رطب اللسان می‌‏گشته: «اى که بر لاله تر زلف سمن‏سا دارى/ قصد شوریدگى عاشق شیدا دارى- ساعد سیم نمایى و دل از دست برى/ تو درین کار نگارا ید بیضا دارى»‏ و نهال این روضه امیر غیاث‌الدین على امروز درین سده سنیه بسان نصرت و دولت مقیم بوده بخطاب نقیب خانى مخصوص است و در تاریخ‌‏دانى و خط‌شناسى و دیگر صفات همال و نظیرى ندارد»<ref>همان، ص1634- 1635 و همان، ص7- 8</ref>.

پسر بزرگ میریحیى، میر عبداللطیف بعد از دریافت خبر از برادر خویش، قزوین را ترک گفت و به گیلان و از آنجا به هند گریخت و در آغاز پادشاهى جلال‌الدین اکبر (سال 963ق) با خاندانش به هند رسید و مورد قبول و اکرام آن پادشاه گردید و در سال دوم به معلمی‌ وى برگزیده شد چنانکه گاهى غزل‌هاى حافظ را نزد او می‌‏خواند. میر عبداللطیف هم مانند پدر از دانش‌ها آگاه و در وسعت مشرب و آزادمنشى معروف بود و بدین جهت بقول میر عبدالرزاق خوافى (شاهنواز خان) در عراق (مقصود ایرانست) بتسنن و در هند بتشیع اشتهار داشت و باز بقول همان مؤلف «همانا رفتار میر بصوب دار الامان صلح کل بوده که غالیان هر طایفه او را مطعون دارند». معلوم است که سخن شاهنواز خان در این مورد مأخوذ از گفتار ابوالفضل علامی‌ مؤلف اکبرنامه است که در ضمن حوادث سال 963ق می‌‏نویسد: «از سوانح این ایام سعادت قرین آنست که نقاوه اکابر عراق، معدن مکارم اخلاق، میر عبداللطیف از قزوین رسیده ادراک محفل عالى [یعنى درگاه جلال‌الدین اکبر که تازه سال جلوسش بود] نمود و مشمول انواع اعزاز و اکرام شد و ولد ارشد اعز او میر غیاث الدین على که بعاطفت خسروانى بخطاب نقیب‏خانى سربلندى یافته، از خاصان بساط قرب شاهنشاهیست، همراه بود. میر بفنون علوم و فضائل و طلاقت لسان و اطمینان قلب و دیگر شرائف صفات امتیاز تمام داشت و از عدم تعصب و وسعت صدر در هند بتشیع و در عراق بتسنن زبانزد روزگار بود، همانا که رفتار میر بصوب دارالامان صلح کل بود که غالیان هر طایفه او را مطعون می‌‏داشتند»<ref>همان، ص1636 و همان، ص8- 9</ref>.

==آثار==

==مذهب==

وی قبل از مغضوب شدن، در رکاب شاه طهماسب بوده است. چون وقتی فتح قلعه‌های گلخندان و استا می‌رسد و کشته شدن مرادبیک و به آتش سوزاندن او و سپس خوردن گوشت وی را توسط سپاه کینه‌خواه!! شرح می‌دهد، می‌نویسد: «مؤلف این مختصر در این سفر، دولت آسا در رکاب ظفر انتساب بود و مشاهده این وقایع می‌نمود»<ref>همان</ref>.