پرش به محتوا

تمیمی، محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'هها' به 'ه‌ها'
جز (جایگزینی متن - 'ــ' به 'ـ')
جز (جایگزینی متن - 'هها' به 'ه‌ها')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۱۲۰: خط ۱۲۰:
1. ماده البقاء باصلاح فساد الهواء و التحرز من ضرر الاوباء در 10 مقاله. تمیمی در این کتاب که برای یعقوب بن کلّس نوشته شده، از نقش شرایط اقلیمی و تعفن هوا در انتشار بیماریهای همه‌گیر(به‌ویژه وبا) و چگونگی پیشگیری و درمان آنها سخن گفته است. تمیمی در مقدمۀ این کتاب تأکید کرده که پیش از او تنها بقراط با نگارش دو کتاب الاهویه و المیاه و البلدان و افیذیمیا، به این مسائل توجه داشته است. عبداللطیف بغدادی نیز مختصری از این کتاب فراهم آورده است.  
1. ماده البقاء باصلاح فساد الهواء و التحرز من ضرر الاوباء در 10 مقاله. تمیمی در این کتاب که برای یعقوب بن کلّس نوشته شده، از نقش شرایط اقلیمی و تعفن هوا در انتشار بیماریهای همه‌گیر(به‌ویژه وبا) و چگونگی پیشگیری و درمان آنها سخن گفته است. تمیمی در مقدمۀ این کتاب تأکید کرده که پیش از او تنها بقراط با نگارش دو کتاب الاهویه و المیاه و البلدان و افیذیمیا، به این مسائل توجه داشته است. عبداللطیف بغدادی نیز مختصری از این کتاب فراهم آورده است.  


موضوعات ماده البقاء به اختصار چنین است: مقالۀ 1. دیدگاههای بقراط، ارسطو، هرون(اهرن القس) دربارۀ تغییرات فصلی و نقش آنها در بیماریهای همه‌گیر و نیز تفاوت این گونه بیماریها با انواع دیگر. مقالۀ 2. فساد هوا در زمانها و مکانهای مختلف. مقالۀ 3. توصیه‌های بهداشتی در مواقع فساد هوا و یادآوری برخی از داروهای مفید برای حفظ تندرستی. مقالۀ 4. داروهای دودزای مفید برای برطرف کردن فساد هوا به پیروی از شیوۀ حرّانیان کهن. این مطالب که غالباً آمیخته به خرافات است، بیشتر از رسالۀ اعمال الابخره المصلحه لفساد الهواء کندی نقل شده است، و نیز شیوۀ سالم نگه‌داشتن آب و تصفیۀ آب فاسد. مقالۀ 5. دربارۀ داروهای هندی و برخی نوشیدنیهای سکرآور. مقالۀ 6. اصلاح هوا و تقویت افراد سالم با بهره‌گیری از مواد خوش‌بوکننده و به‌ویژه نوع خاصی از آنها موسوم به «برمکیات»، تأثیر صوت خوش و موسیقی(تأثیرات روانی) در میزان رفع بیماریهای همه‌گیر. مقالۀ 7. تأثیر اندوه و افسردگی در «بیماریهای وهمی»(روانی؟) و روش درمان آنها، و اسبابی که موجب دیدن رؤیای صادقه می‌شود!. مقالۀ 8. دربارۀ علل جدری، حصبه، ماشرا و درمان آنها. تمیمی در این باب اگرچه از رسالۀ الجدری و الحصبۀ رازی بهرۀ فراوان برده، اما (هم در این باب و هم در باب بعدی) از آن انتقاد نیز کرده، و گاه سخن اسحاق بن سلیمان اسرائیلی را بر نظر رازی ترجیح داده است. مقالۀ 9. داروهای مرکبی که در درمان یا پیشگیری بیماریهای همه‌گیر و نیز بیماریهایی چون مالیخولیا، به کار می‌آید. مقالۀ 10. دربارۀ 46 دارو از داروهایی که در کتاب ادویۀ مفردۀ جالینوس چنان‌که باید معرفی نشده‌اند، با استناد به شرح حنین بن اسحاق و شرح هر یک از این داروها توسط تمیمی.  
موضوعات ماده البقاء به اختصار چنین است: مقالۀ 1. دیدگاه‌های بقراط، ارسطو، هرون(اهرن القس) دربارۀ تغییرات فصلی و نقش آنها در بیماریهای همه‌گیر و نیز تفاوت این گونه بیماریها با انواع دیگر. مقالۀ 2. فساد هوا در زمانها و مکانهای مختلف. مقالۀ 3. توصیه‌های بهداشتی در مواقع فساد هوا و یادآوری برخی از داروهای مفید برای حفظ تندرستی. مقالۀ 4. داروهای دودزای مفید برای برطرف کردن فساد هوا به پیروی از شیوۀ حرّانیان کهن. این مطالب که غالباً آمیخته به خرافات است، بیشتر از رسالۀ اعمال الابخره المصلحه لفساد الهواء کندی نقل شده است، و نیز شیوۀ سالم نگه‌داشتن آب و تصفیۀ آب فاسد. مقالۀ 5. دربارۀ داروهای هندی و برخی نوشیدنیهای سکرآور. مقالۀ 6. اصلاح هوا و تقویت افراد سالم با بهره‌گیری از مواد خوش‌بوکننده و به‌ویژه نوع خاصی از آنها موسوم به «برمکیات»، تأثیر صوت خوش و موسیقی(تأثیرات روانی) در میزان رفع بیماریهای همه‌گیر. مقالۀ 7. تأثیر اندوه و افسردگی در «بیماریهای وهمی»(روانی؟) و روش درمان آنها، و اسبابی که موجب دیدن رؤیای صادقه می‌شود!. مقالۀ 8. دربارۀ علل جدری، حصبه، ماشرا و درمان آنها. تمیمی در این باب اگرچه از رسالۀ الجدری و الحصبۀ رازی بهرۀ فراوان برده، اما (هم در این باب و هم در باب بعدی) از آن انتقاد نیز کرده، و گاه سخن اسحاق بن سلیمان اسرائیلی را بر نظر رازی ترجیح داده است. مقالۀ 9. داروهای مرکبی که در درمان یا پیشگیری بیماریهای همه‌گیر و نیز بیماریهایی چون مالیخولیا، به کار می‌آید. مقالۀ 10. دربارۀ 46 دارو از داروهایی که در کتاب ادویۀ مفردۀ جالینوس چنان‌که باید معرفی نشده‌اند، با استناد به شرح حنین بن اسحاق و شرح هر یک از این داروها توسط تمیمی.  


2. المرشد فی جواهر الاغذیه و قوی المفردات من الادویه در دو «غرض»، که از مهم‌ترین آثار تمیمی به شمار می‌رود، اما تاریخ‌نگارانی چون قفطی و ابن ابی‌اصیبعه از آن یاد نکرده‌اند؛ در حالی که ابن بیطار در الجامع دست‌کم دربارۀ 31 داروی مفرد به سخنان تمیمی در المرشد استناد جسته است. اکنون تنها مقالۀ اولِ «غرضِ» نخست دربارۀ مواد غذایی و خواص آنها و مقالات چهارم و یازدهم تا چهاردهم غرض دوم این کتاب در دست است. موضوعات مقاله‌های باقی‌ماندۀ غرض دوم چنین است: مقالۀ چهارم دربارۀ ریشه‌ها و ریشه‌های فرعی گیاهان (الاصول و العروق). دست‌نویسی از این مقاله در انستیتوی شرق‌شناسی سن پترزبورگ نگهداری می‌شود. مقالۀ 11 دربارۀ عصاره‌ها و صمغها است. بخش مربوط به عصاره‌ها مشتمل است بر شرحی دربارۀ انواع شیره و نیز شهد گلها و مطالبی دربارۀ اقلیم‌شناسی از جمله: رطوبتهایی که از آسمان فرو می‌ریزد(شبنم؟)، پیش‌بینی هوا، جایها(شاید مبتنی بر الاهویه و المیاه و البلدان بقراط) و نیز خاک مناسب برای گیاهان مختلف. بخش صمغها بسیار محققانه نوشته شده و مشتمل است بر شرحی دربارۀ مومیا، قطران، قفر الیهود و مانند اینها. مقالۀ 12 نیز به بحث دربارۀ خاکها و نمکها(از جمله جوز گندم) اختصاص دارد. در دو مقالۀ 13 و 14 نیز به ترتیب دربارۀ فلزات و سنگها بحث شده است. تمیمی در مبحث سنگها از کتاب الاحجار ابن جزار، معاصر خود، بهرۀ بسیار برده است. وی هر دارو را به طور کامل وصف می‌کند. نخست از رستنگاه گیاهان(یا معدن کانیها و فلزات) و انواع هر دارو و سپس از طبع، درجه و خواص طبی آنها سخن می‌گوید. از این مقاله نیز دست‌نویسی در کتابخانۀ ملی پاریس موجود است.  
2. المرشد فی جواهر الاغذیه و قوی المفردات من الادویه در دو «غرض»، که از مهم‌ترین آثار تمیمی به شمار می‌رود، اما تاریخ‌نگارانی چون قفطی و ابن ابی‌اصیبعه از آن یاد نکرده‌اند؛ در حالی که ابن بیطار در الجامع دست‌کم دربارۀ 31 داروی مفرد به سخنان تمیمی در المرشد استناد جسته است. اکنون تنها مقالۀ اولِ «غرضِ» نخست دربارۀ مواد غذایی و خواص آنها و مقالات چهارم و یازدهم تا چهاردهم غرض دوم این کتاب در دست است. موضوعات مقاله‌های باقی‌ماندۀ غرض دوم چنین است: مقالۀ چهارم دربارۀ ریشه‌ها و ریشه‌های فرعی گیاهان (الاصول و العروق). دست‌نویسی از این مقاله در انستیتوی شرق‌شناسی سن پترزبورگ نگهداری می‌شود. مقالۀ 11 دربارۀ عصاره‌ها و صمغها است. بخش مربوط به عصاره‌ها مشتمل است بر شرحی دربارۀ انواع شیره و نیز شهد گلها و مطالبی دربارۀ اقلیم‌شناسی از جمله: رطوبتهایی که از آسمان فرو می‌ریزد(شبنم؟)، پیش‌بینی هوا، جایها(شاید مبتنی بر الاهویه و المیاه و البلدان بقراط) و نیز خاک مناسب برای گیاهان مختلف. بخش صمغها بسیار محققانه نوشته شده و مشتمل است بر شرحی دربارۀ مومیا، قطران، قفر الیهود و مانند اینها. مقالۀ 12 نیز به بحث دربارۀ خاکها و نمکها(از جمله جوز گندم) اختصاص دارد. در دو مقالۀ 13 و 14 نیز به ترتیب دربارۀ فلزات و سنگها بحث شده است. تمیمی در مبحث سنگها از کتاب الاحجار ابن جزار، معاصر خود، بهرۀ بسیار برده است. وی هر دارو را به طور کامل وصف می‌کند. نخست از رستنگاه گیاهان(یا معدن کانیها و فلزات) و انواع هر دارو و سپس از طبع، درجه و خواص طبی آنها سخن می‌گوید. از این مقاله نیز دست‌نویسی در کتابخانۀ ملی پاریس موجود است.