تاریخ اجتماعی شیعه؛ سیری در مؤلفه‌های سبک زندگی اهل‌بیت علیهم‌السلام و شیعیان: تفاوت میان نسخه‌ها

موضوع اصلی مطالعات تاریخ اجتماعی، توجه به زندگی عادی توده‌های جامعه است. در این سنخ از مطالعات، شاخصه هایی همچون سبک زندگی، معاشرت، معیشت، سلایق، فرهنگ عامیانه، نظام ارتباطی و دیگر رفتارهای به ظاهر ساده ی مردم به مثابه موضوعات اساسی در کانون توجه قرار می گیرند. در این نوشتار نیز تاریخ اجتماعی شیعیان در عصر حضور اهل بیت علیهم‌السلام بررسی شده است؛ چنان که به زوایایی پیدا و پنهان از زندگی روزمره و حیات اجتماعی ایشان التفات گردیده است. به عبارت دیگر در پژوهش حاضر، تاریخ اجتماعی با محوریت سبک زندگی اهل بیت علیهم‌السلام و شیعیانی که در فاصله صدر اسلام تا اواسط قرن سوم در نظرگاه و تعامل باایشان بودند، مدنظر قرار گرفته است. افزودن قید «شیعیان» در جوار سبک زندگی اهل بیت علیهم‌السلام بدان جهت می‌تواند ارزشمند باشد که غالبا فروزش های قدسی ائمه علیهم‌السلام مورد توجه قرار می گیرد و همین مسئله ما را از التفات به حضور ملموس و زیست معمول ایشان در اجتماع باز می‌دارد.

در این کتاب شیوه ای از زندگی حکایت شده که در منظر معصومین علیهم‌السلام کامل ترین الگوهای بشری بوده است، از توصیه‌های ایشان تأثیر پذیرفته و با افعال و افکار مطهر و قدسی ایشان در آمیخته است. شیعیان در آن زمان فرصتی مغتنم داشته اند که در پرتو بینش و عمل اهل بیت علیهم‌السلام سبکی ارزشمند از زندگی عقلانی و هوشمندانه را تجربه کنند؛ از این رو دستاورد اصلی این پژوهش، تبیین بخش کوچکی از عظمت و غنای فرهنگ و تمدن عالمانه ی شیعیان است. بنابراین این کتاب به جای آن که یک کتاب راهنما در قالب گزاره‌های هنجاری برای زیست دین دارانه در زمان حاضر باشد، گزارشی است در قالب گزاره‌های اخباری از زندگی دین داران در زمان گذشته. علاوه بر آن، از جمله ویژگی‌های مثبت این اثر، بهره ی تاریخی از تعداد بسیار زیاد حدیث است. وقتی «حدیث» به مثابه یک گزاره ی تاریخی مورد استناد تاریخ پژوه قرار می گیرد، آنچه اهمیت می یابد ارزش و میزان واقع نمایی آن و آینه واقعیت شدن آن است که با صحت صدور و نوع دلالت- که دغدغه ی اصلی حدیث پژوهان است- تفاوت دارد، هرچند هم پوشانی هایی نیز با آن دارد. از نظر تاریخ پژوه، حتی یک حدیث صد در صد جعلی که هیچ اعتبار حدیث شناختی و در نتیجه فقهی ندارد، می‌تواند در بردارنده ی آگاهی‌های سودمند تاریخی باشد.<ref> [https://www.historylib.com/books/2483 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>