سیاه قلم: احوال و آثار استاد علی محمد اصفهانی: تفاوت میان نسخه‌ها

کاشی با قدمت هزاران سال در ایران، دارای ظرفیت‌های مختلف هنری، کاربردی، تاریخی و فرهنگی است که در طی قرن ها، این فن شریف و این صنعت کاشانی تکامل یافته و در شهر و دیار پراکنده شده و در خاطره ی جمعی ما جای گرفته است. هرکدام از رنگ ها و نقش ها و نشانه های تصویری در کاشی‌ها، آیینه ی خاطرات گذشته ی ما هستند که قرن ها با مفاهیم و مضامین ادبی، تاریخی، اسطوره ای و خوشنویسی درهم آمیخته و بخشی از فرهنگ تصویری و تجمسی ما را تشکیل داده‌اند. از این منظر، کاشی‌های هر دوره، بازتابی از گرایش های زیباشناسی و فکری و هنری همان دوره است. در واقع بوم کاشی، آیینه ای است که می‌توان در آن، ذوق و سلیقه ی مردم و حاکمان را نظاره کرد. دوره ی قاجار یکی از مهم ترین دوره‌های تاریخ هنر ایران است که تحت تأثیر صنعت عکاسی، چاپ سنگی، روزنامه ها و همچنین گسترش روابط با اروپا قرار گرفته است. در این دوره با واردات انواع کالاهای مصرفی، بسیاری از کارگاه های سنتی تعطیل شده‌اند؛ اما بازار کاشی نه تنها کساد نشده، بلکه به عنون یک پدیده ی جذاب و لوکس به شدت مورد اقبال خاص و عام قرار گرفته و علاوه بر کارکردهای ساختمانی، به عنوان یک بوم نقاشی نیز مورد استقبال سیاحان، درباریان و حاکمان واقع شده است. توسعه ی شهر تهران در سال 1284 ق موجب ساخت و ساز ابنیه ی جدید، به ویژه عمارت‌های درباری شد؛ از این رو، کاشی به عنوان ماده ای محکم و جذاب، بیش از پیش مورد اقبال و استفاده قرار گرفت. این امر هنرمندان مختلفی از جمله استاد علی محمد اصفهانی را به تهران کشاند. وی در سال 1301 ق به توصیه ی مرداک اسمیت، به تهران عزیمت کرد و در جنوب دارالخلافه و نزدیک دروازه ی شاهزاده عبدالعظیم، اقدام به راه اندازی کارخانه ی کاشی سازی نمود. از همین زمان به مدت ده سال، این کارخانه مرکز تولید با کیفیت ترین کاشی‌ها و در واقع مهم ترین مرکز کاشی‌های پایتخت گردید. علی محمد استادی خلاق بود و در طراحی، نقاشی معماری و کاشی سازی تبحری مثال زدنی داشت. از این رو به سرعت مشهور شد و هنرمندان دیگر نیز همکار و همراه او شدند.

در کارخانه ی علی محمد، انواع کاشی‌های ساختمانی و غیرساختمانی و ظروف سفالی ساخته می شد. مهم ترین تکنیکی که او و دیگر هنرمندان اصفهانی در تهران رواج دادند، تکنیک نقاشی زیر لعاب بود. این تکنیک، کاشی را به بوم نقاشی تبدیل کرد؛ زیرا در این روش اجرای بسیار دقیق طرح های ظریف، امکان پذیر بود. علی محمد در کاشی‌های دیواری نیز بسیار خوش درخشید و علاوه بر تولید انواع کاشی‌های برجسته و مشبک در ابعاد مختلف، به ویژه قطعات بزرگ، توانست گام مهمی در استاندارد سازی اولیه ی تولیدات کارخانه کاشی پزی بردارد.