إختلاف الفقهاء: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اختلاف الفقهاء'''، تألیف فقیه شافعی قرن سوم هجری قمری، [[ابوعبدالله محمد بن نصر مروزی]] (202- 294ق)، موارد تفاوت فتاوای فقیهان سنی در باب مسائل گوناگون فقهی را توضیح می‌دهد. پژوهشگر معاصر و استاد دانشگاه اسلامی محمد بن سعود (مدینه منوره)، [[محمد طاهر حکیم]]، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای روشمند و ارزنده نوشته و نویسنده و آثارش و کتاب حاضر را شناسانده و همچنین پاورقی‌هایی بر آن افزوده است.

[[محمد طاهر حکیم]] با یادآوری اینکه اسم این اثر در صفحه عنوان، «اختلاف العلماء» آمده، افزوده است: ولی [[تاج‌الدین سُبکی]] در کتاب [[طبقات الشافعية الكبری]]، عنوان «اختلاف الفقهاء» را ثبت کرده و چون موضوع کتاب، اختلاف فقهی است و «فقیه»، اخصّ از «عالم» است، همین نام را ترجیح دادیم<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص61</ref>.

* [[محمد طاهر حکیم]] با اشاره به اینکه نویسنده مقدمه‌ای ندارد تا از آن به روش او برسیم، افزوده است: در هنگام اشتغال به تصحیح این کتاب و تأمل در آن، دریافتم که روش [[مروزی]]، این است: اکثر مسائل کتاب را با قول سفیان ثوری شروع می‌کند و بعد سخنان فقیهان مانند مالک، شافعی، اوزاعی، ابن شبرمه و ابن ابی‌لیلا را می‌آورد و اما فقیهان کوفه از حنفیان و غیر آنان، با عبارت «اصحاب رأی» و «کوفیان» از آنان یاد می‌کند و... همچنین در کتاب حاضر، اسناد را نقل نمی‌کند و به بررسی اقوال می‌پردازد<ref>ر.ک: همان، ص64-67</ref>.

* محقق کتاب، بر آن است که [[مروزی]] در اثر حاضر، در بیان موارد اختلاف، آداب و اخلاق را مراعات می‌کند و تعصب نمی‌ورزد و بر هیچ فقیهی عیب نمی‌گیرد و هر نظری را که برتری آن برایش روشن شود، انتخاب می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص76</ref>.

* [[مروزی]] در این اثر، از نظر بیان نظر فقیهان، روش یکسانی ندارد و در مسئله‌ای نظر 15 فقیه را می‌آورد و در مسئله‌ای دیگر فقط نظر شافعی را مطرح می‌کند و...<ref>ر.ک: همان، ص70-71</ref>.

کتاب‌های متعددی درباره اختلاف فقیهان نوشته شده است، ولی کتاب‌های ابن منذر، طبری و طحاوی به‌صورت کامل در دسترس نیست و اکثرش از بین رفته است؛ اما کتاب حاضر، ناقص نیست و تمام اجزایش موجود است. از سوی دیگر، طبری و طحاوی، احمد بن حنبل را از فقیهان ندانسته و نظر او را در اختلافات فقهی ذکر نکرده‌اند، ولی [[مروزی]] که قدیمی‌تر از آنان است، احمد را از فقیهان شمرده و دیدگاه او را نیز مطرح کرده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص68- 70</ref>.