۱۰۶٬۳۳۱
ویرایش
تمیمی، محمد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'کـ' به 'ک'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'کـ' به 'ک') |
||
| خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
محمد در بیت‌المقدس زاده شد و در این شهر نزد راهبی فاضل به نام انبا زخریا]زکریا بن ثوابه ــ | محمد در بیت‌المقدس زاده شد و در این شهر نزد راهبی فاضل به نام انبا زخریا]زکریا بن ثوابه ــ که داروسازی چیره‌دست بود و درشاخه‌هایی از علوم حکمی نیز دست داشت ــ به آموختن این علوم پرداخت. خود تمیمی به فراگرفتن ترکیب یک دارو از این راهب در شهر قدس تأکید کرده است. او همچنین از شخصی به نام ابوالفتح المتطبب نیز با عنوان «شیخنا» یاد کرده است. | ||
تمیمی برای ادامۀ آموختن پزشکی و داروسازی به شهرهای دیگری نیز سفر کرد تا آنکه در این دو رشته و به‌ویژه در داروسازی چیره‌دست شد. سپس به خدمت حسن بن عبیدالله طُغْج، امیر اخشیدی رمله، درآمد و با ساختن داروهای بسیار و به‌ویژه دارویی دودزا برای دفع وبا، این فرمانروا را در اندک مدتی شیفتۀ خود ساخت. سپس به مصر رفت و به خدمت یعقوب بن کلّس(د 380ق)، وزیر معز و عزیزِ فاطمی در آمد و کتاب ماده البقاء را برای او نوشت. او در مصر با پزشکان مصری و دانشمندانی که همراه مُعِزّ از مغرب بدانجا آمده بودند و نیز دیگر پزشکان مغربی که پیش از آن در مصر مقیم شده بودند، مناظره و مباحثه داشت. | تمیمی برای ادامۀ آموختن پزشکی و داروسازی به شهرهای دیگری نیز سفر کرد تا آنکه در این دو رشته و به‌ویژه در داروسازی چیره‌دست شد. سپس به خدمت حسن بن عبیدالله طُغْج، امیر اخشیدی رمله، درآمد و با ساختن داروهای بسیار و به‌ویژه دارویی دودزا برای دفع وبا، این فرمانروا را در اندک مدتی شیفتۀ خود ساخت. سپس به مصر رفت و به خدمت یعقوب بن کلّس(د 380ق)، وزیر معز و عزیزِ فاطمی در آمد و کتاب ماده البقاء را برای او نوشت. او در مصر با پزشکان مصری و دانشمندانی که همراه مُعِزّ از مغرب بدانجا آمده بودند و نیز دیگر پزشکان مغربی که پیش از آن در مصر مقیم شده بودند، مناظره و مباحثه داشت. | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
اشارۀ دقیق تمیمی به منابعی که از آنها بهره برده، افزون بر آنکه از اخلاق پسندیدۀ علمی وی حکایت می‌کند، گه‌گاه اطلاعات تاریخی جالبی را نیز دربر دارد. به طور مثال وی در باب ششمِ مقالۀ نهمِ ماده البقاء از «سفوفی که اسحاق بن عمران برای احمد بن طولون ساخته»، یاد می‌کند، در حالی که در هیچ یک از منابع تاریخی به حضور اسحاق بن عمران در دربار احمد بن طولون اشاره نشده، و تنها ابن فضل‌الله عمری به اختصار به حضور این پزشک در مصر اشاره کرده است؛ از این رو همین اشارۀ کوتاه، اما دقیق تمیمی در روشن کردن سیر زندگی اسحاق بن عمران از اهمیتی بسزا برخوردار است. | اشارۀ دقیق تمیمی به منابعی که از آنها بهره برده، افزون بر آنکه از اخلاق پسندیدۀ علمی وی حکایت می‌کند، گه‌گاه اطلاعات تاریخی جالبی را نیز دربر دارد. به طور مثال وی در باب ششمِ مقالۀ نهمِ ماده البقاء از «سفوفی که اسحاق بن عمران برای احمد بن طولون ساخته»، یاد می‌کند، در حالی که در هیچ یک از منابع تاریخی به حضور اسحاق بن عمران در دربار احمد بن طولون اشاره نشده، و تنها ابن فضل‌الله عمری به اختصار به حضور این پزشک در مصر اشاره کرده است؛ از این رو همین اشارۀ کوتاه، اما دقیق تمیمی در روشن کردن سیر زندگی اسحاق بن عمران از اهمیتی بسزا برخوردار است. | ||
گفتنی است که در یکی از نسخه‌های خطی کتابخانۀ اسکوریال از شخصی به نام محمد تمیمی یاد شده است که سارتن بی‌هیچ دلیلی گمان کرده که شاید این شخص همان محمد بن احمد تمیمی باشد. میخائیل کاسیری، فهرست‌نگار این کتابخانه، در یک بررسی سطحی این نسخه را پرسشنامه‌ای برای آزمودن صلاحیت داوطلبان عنوان پزشکی(یعنی در شمار آثاری چون محنه الاطباء و امتحان الاطباء)، و مؤلف آن را ابوجعفر احمد بن عیسى حَسینی دانسته است. اما لوسین لکلر پس از بررسی این دست‌نویس، نادرستی برداشت کاسیری را یادآور شده است. بنا بر تحقیقات لکلر این نسخه حاوی پنجاه‌واندی گزارش کامل یا ناقص از «نشستهای مشورتی پزشکی» میان استاد و شاگردش احمد بن عیسى هاشمی(و نه حَسینی)، برای تشخیص و درمان بیماری مراجعان است. این شاگرد در خلال گزارشها استاد را ــ | گفتنی است که در یکی از نسخه‌های خطی کتابخانۀ اسکوریال از شخصی به نام محمد تمیمی یاد شده است که سارتن بی‌هیچ دلیلی گمان کرده که شاید این شخص همان محمد بن احمد تمیمی باشد. میخائیل کاسیری، فهرست‌نگار این کتابخانه، در یک بررسی سطحی این نسخه را پرسشنامه‌ای برای آزمودن صلاحیت داوطلبان عنوان پزشکی(یعنی در شمار آثاری چون محنه الاطباء و امتحان الاطباء)، و مؤلف آن را ابوجعفر احمد بن عیسى حَسینی دانسته است. اما لوسین لکلر پس از بررسی این دست‌نویس، نادرستی برداشت کاسیری را یادآور شده است. بنا بر تحقیقات لکلر این نسخه حاوی پنجاه‌واندی گزارش کامل یا ناقص از «نشستهای مشورتی پزشکی» میان استاد و شاگردش احمد بن عیسى هاشمی(و نه حَسینی)، برای تشخیص و درمان بیماری مراجعان است. این شاگرد در خلال گزارشها استاد را ــ که ظاهراً پدر یا عموی اوست ــ محمد تمیمی خطاب کرده است. به هر حال در اینکه این رساله در اندلس نوشته شده است، تردیدی نیست و در نتیجه بر خلاف نظر سارتن به هیچ‌وجه نمی‌توان محمد تمیمی یادشده در این رساله را همان محمد بن احمد تمیمی دانست. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
| خط ۱۲۸: | خط ۱۲۸: | ||
3. منافع (یا خواص) القرآن، که نسخه‌های متعددی از آن در کتابخانه‌های مختلف استانبول و نیز ظاهریه، رباط، برلین، موزۀ بریتانیا و جز آنها موجود است. | 3. منافع (یا خواص) القرآن، که نسخه‌های متعددی از آن در کتابخانه‌های مختلف استانبول و نیز ظاهریه، رباط، برلین، موزۀ بریتانیا و جز آنها موجود است. | ||
آثار دیگر: ابن ابی اصیبعه این آثار را نیز به تمیمی نسبت داده، و قفطی تنها به طور ضمنی به آثار تمیمی دربارۀ تریاق اشاره کرده است: 1. رساله فی صنعه التریاق الفاروق و التنبیه على ما یغلط فیه من ادویته...، که خطاب به فرزند مؤلف نوشته شده است و نامی بس طولانی دارد. موضوع آن ــ چنان | آثار دیگر: ابن ابی اصیبعه این آثار را نیز به تمیمی نسبت داده، و قفطی تنها به طور ضمنی به آثار تمیمی دربارۀ تریاق اشاره کرده است: 1. رساله فی صنعه التریاق الفاروق و التنبیه على ما یغلط فیه من ادویته...، که خطاب به فرزند مؤلف نوشته شده است و نامی بس طولانی دارد. موضوع آن ــ چنان که از نامش برمی‌آید ــ چگونگی ساخت تریاق فاروق، تذکر خطاهایی که در یادکرد ترکیب این تریاق راه یافته، وصف گیاهان به کار رفته در این دارو، هنگام گردآوری این داروها و چگونگی آمیختن آنها به یکدیگر و یادکرد سودمندیها و چگونگی به کار بردن آن است. 2. کتاب فی التریاق، که با رسالۀ پیشین فرق دارد. تمیمی در این کتاب بحث پیشین خود دربارۀ تریاق ]فاروق[ را کامل کرده، و منافع دیگر آن را نیز آورده است. 3. کتاب مختصر فی التریاق. | ||
4. مقاله فی ماهیه الرمد و اسبابه و علاجه، در چیستی، علت و چگونگی درمان چشم‌درد چرکین. 5. کتاب الفحص و الاخبار<ref> یونس کرامتی، ج 16، ص174-176</ref> | 4. مقاله فی ماهیه الرمد و اسبابه و علاجه، در چیستی، علت و چگونگی درمان چشم‌درد چرکین. 5. کتاب الفحص و الاخبار<ref> یونس کرامتی، ج 16، ص174-176</ref> | ||