دین‌ها و کیش‌های ایرانی در دوران باستان به روایت شهرستانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''  دین‌ها و کیش‌های ایرانی در دوران باستان به روایت شهرستانی '''، متن عربی و برگردان فارسی باب سوم از کتاب الملل و النحل، نوشته ابوالفتح محمد بن عبدالکریم شهرستانی (479-548ق) را که به کوشش یکی از استادان فرهنگ و زبان‌های ایران باستان فراهم آمده، دربرمی‌گیرد. محسن عبدالقاسمی متن عربی را تصحیح و به فارسی ترجمه کرده و تعلیقاتی بر آن نگاشته است.  

باب سوم کتاب شهرستانی، یک مقدمه و دو فصل دارد. مقدمه، در شرح کسانی است که شبهه دینی دارند. فصل نخست، به معرفی مغان و فرقه‌های آن، از جمله کیومرثیان، زروانیه و زرتشتیان اختصاص دارد.  

شهرستانی در فصل دوم، درباره ثنویان و فرقه‌های دیگر در ایران باستان سخن گفته و از مانویان، مزدکیه، دیصانیه، مرقیونیه و کنتویه و صیامیه و تناسخیه به عنوان مهم‌ترین فرقه‌های آن نام برده است. همان‌طور که گفته شد، اثر، تعلیقاتی دارد که در آن، توضیح‌های ارزشمندی درباره مطالب کتاب شهرستانی آمده و در پردازش آن‌ها از متون اصلی زرتشتی و آثار محققان استفاده شده که حائز اهمیت است.<ref> شرفایی، محسن؛ اکبری چناری، علی؛ ص361</ref>