۱۰۵٬۲۱۸
ویرایش
اخضری، عبدالرحمن بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ثـ' به 'ث') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
وی از خاندانی دانشمند و پرهیزگار بوده است و کشف قبر پیامبری به نام خالد ابن سنان عبسی را به وی نسبت داده‌اند. | وی از خاندانی دانشمند و پرهیزگار بوده است و کشف قبر پیامبری به نام خالد ابن سنان عبسی را به وی نسبت داده‌اند. | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
برخی معاصران، ولادت وی را در ۹۱۰ یا ۹۱۸ق دانسته‌اند، اما از آنجا که در ۹۴۱ق (سال نظم السلم)،۲۱ سال بیش نداشته ، می‌توان چنین دریافت که وی در ۹۲۰ق زاده شده است. | برخی معاصران، ولادت وی را در ۹۱۰ یا ۹۱۸ق دانسته‌اند، اما از آنجا که در ۹۴۱ق (سال نظم السلم)،۲۱ سال بیش نداشته ، می‌توان چنین دریافت که وی در ۹۲۰ق زاده شده است. | ||
==مقبره== | ==مقبره== | ||
مقبرۀ اخضری در زاویۀ بن طیوس (بنثیوس امروزی) در جنوب غربی بِسْکَره هنوز زیارتگاه زائران است. | مقبرۀ اخضری در زاویۀ بن طیوس (بنثیوس امروزی) در جنوب غربی بِسْکَره هنوز زیارتگاه زائران است. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
| خط ۶۴: | خط ۶۱: | ||
اخضری در علوم مختلف از جمله در منطق، معانی و بیان، فقه، نجوم و اخلاق تبحر داشته، و آثار بسیاری از خود بر جای گذاشته است. وی بیشتر این کتاب‌ها را، بنابر سنت مرسوم در تدوین کتاب‌های درسی، ابتدا به نظم و در بحر رجز سروده، و سپس خود به شرح آن‌ها پرداخته است. | اخضری در علوم مختلف از جمله در منطق، معانی و بیان، فقه، نجوم و اخلاق تبحر داشته، و آثار بسیاری از خود بر جای گذاشته است. وی بیشتر این کتاب‌ها را، بنابر سنت مرسوم در تدوین کتاب‌های درسی، ابتدا به نظم و در بحر رجز سروده، و سپس خود به شرح آن‌ها پرداخته است. | ||
آثار چاپی: | === آثار چاپی: === | ||
１.السلم المنورق، | |||
رساله‌ای است منظوم که مشهورترین اثر اخضری است و بیش از ۸۰ نسخۀ خطی از شرح آن تنها در کتابخانۀ ازهریه موجود است. | |||
این رساله بیشتر به السلم المرونق شهرت یافته است، اما مؤلف خود آن را السلم المنورق خوانده و باجوری نیز در حاشیۀ خود بر السلم، همین را ترجیح داده است. | این رساله بیشتر به السلم المرونق شهرت یافته است، اما مؤلف خود آن را السلم المنورق خوانده و باجوری نیز در حاشیۀ خود بر السلم، همین را ترجیح داده است. | ||
گروهی این اثر را خلاصه‌ای از ایساغوجی اثیرالدین ابهری (د ح ۶۶۳ق) پنداشته‌اند، درحالی‌که از بررسی و مقایسۀ این دو متن چنین برمی‌آید که این اثر نه تنها خلاصۀ ایساغوجی نیست، بلکه خود رساله‌ای مستقل و حاوی مباحثی افزون بر آن است؛ | گروهی این اثر را خلاصه‌ای از ایساغوجی اثیرالدین ابهری (د ح ۶۶۳ق) پنداشته‌اند، درحالی‌که از بررسی و مقایسۀ این دو متن چنین برمی‌آید که این اثر نه تنها خلاصۀ ایساغوجی نیست، بلکه خود رساله‌ای مستقل و حاوی مباحثی افزون بر آن است؛ | ||
بدین قرار: تعریف منطق و بیان و قائده آن، اقسام علم [تصور و تصدیق]، نسبت الفاظ با معانی، رابطۀ کلی و جزئی و کل و جزء، شروط معرِّف، لواحق قیاس [استقراء و تمثیل]، شرائط صحت برهان. | بدین قرار: تعریف منطق و بیان و قائده آن، اقسام علم [تصور و تصدیق]، نسبت الفاظ با معانی، رابطۀ کلی و جزئی و کل و جزء، شروط معرِّف، لواحق قیاس [استقراء و تمثیل]، شرائط صحت برهان. | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۷: | ||
لوسیانی این اثر را به فرانسه ترجمه، و در الجزایر (۱۹۲۱م) منتشر کرده است . | لوسیانی این اثر را به فرانسه ترجمه، و در الجزایر (۱۹۲۱م) منتشر کرده است . | ||
بر این اثر شرح‌های بسیاری نوشته‌اند: اول‌بار مؤلف خود به شرح آن پرداخته که همراه با شرح احمد دمنهوری (د ۱۲۹۲ق) به نام ایضاح المبهم مما فی السلم ... من معانی السلم در قاهره (۱۳۰۸ق) به چاپ رسیده است. | بر این اثر شرح‌های بسیاری نوشته‌اند: اول‌بار مؤلف خود به شرح آن پرداخته که همراه با شرح احمد دمنهوری (د ۱۲۹۲ق) به نام ایضاح المبهم مما فی السلم ... من معانی السلم در قاهره (۱۳۰۸ق) به چاپ رسیده است. | ||
شرح دیگر آن از احمد ملوی (د ۱۱۸۱ق) است که به کوشش محمد محیی‌الدین عبدالحمید در قاهره (۱۹۷۶م) منتشر شده است. | شرح دیگر آن از احمد ملوی (د ۱۱۸۱ق) است که به کوشش محمد محیی‌الدین عبدالحمید در قاهره (۱۹۷۶م) منتشر شده است. | ||
ابراهیم باجوری (د ۱۲۷۷ق) نیز با بررسی شروح و تقریرات مختلف السلم، حاشیۀ محققانه‌ای بر آن نوشته که در قاهره (۱۲۸۲ق) به چاپ رسیده است. | ابراهیم باجوری (د ۱۲۷۷ق) نیز با بررسی شروح و تقریرات مختلف السلم، حاشیۀ محققانه‌ای بر آن نوشته که در قاهره (۱۲۸۲ق) به چاپ رسیده است. | ||
۲. الجوهرالمکنون فی صدف الثلاثة الفنون، | ۲. الجوهرالمکنون فی صدف الثلاثة الفنون، | ||
رسالۀ منظومی است در ۲۹۱ بیت در معانی و بیان و بدیع که اقتباسی است از تلخیص المفتاح قزوینی. | رسالۀ منظومی است در ۲۹۱ بیت در معانی و بیان و بدیع که اقتباسی است از تلخیص المفتاح قزوینی. | ||
3. الدرة البیضاء فی احسن الفنون والاشیاء، | وی این منظومه را در ۹۵۰ق به درخواست یکی از شاگردانش، در بحر رجز، سروده است. این اثر نیز بسیار زود مورد توجه قرار گرفت و شروح متعددی بر آن نگاشته شد. نخستین شرح را مؤلف خود در ۹۵۰ق/ ۱۵۴۳م نوشته است. احمد دمنهوری نیز شرحی به نام حلیة اللب المصون بشرح الجوهر المکنون بر آن نوشته که در قاهره (۱۲۸۵ق) به چاپ رسیده است. [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|بغدادی]] شرح شیخ ابراهیم توزری تونسی (د ۱۳۰۳ق) را از بزرگ‌ترین شروح آن دانسته است. | ||
3.الدرة البیضاء فی احسن الفنون والاشیاء، | |||
رساله‌ای منظوم در علم حساب و فرائض است که در ۹۴۰ق/ ۱۵۳۳م نگاشته شده، و همراه با شرح مؤلف در قاهره (۱۳۱۰ق) به چاپ رسیده است. | رساله‌ای منظوم در علم حساب و فرائض است که در ۹۴۰ق/ ۱۵۳۳م نگاشته شده، و همراه با شرح مؤلف در قاهره (۱۳۱۰ق) به چاپ رسیده است. | ||
۴ . رسالة فی الحساب، | ۴ . رسالة فی الحساب، | ||
منظومه‌ای است در علم حساب که دانسته نیست آیا بخشی از همان الدرةالبیضاء است، یا رساله‌ای است مستقل. بروکلمان این دو را یکی دانسته است. | منظومه‌ای است در علم حساب که دانسته نیست آیا بخشی از همان الدرةالبیضاء است، یا رساله‌ای است مستقل. بروکلمان این دو را یکی دانسته است. | ||
۵. مختصر فی العبادات، | ۵. مختصر فی العبادات، | ||
رساله‌ای عملیه است براساس مذهب مالکی که بارها ازجمله در ۱۳۲۴ق در الجزایر چاپ شده است. | رساله‌ای عملیه است براساس مذهب مالکی که بارها ازجمله در ۱۳۲۴ق در الجزایر چاپ شده است. | ||
۶. نظم السراج فی علم الفلک، | ۶. نظم السراج فی علم الفلک، | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۳: | ||
رساله‌ای است منظوم در علم نجوم که در ۹۳۹ق/ ۱۵۳۲م تألیف گردیده، و همراه با شرح و نشریسی به نام مفیدالمحتاج در قاهره (۱۳۱۴ش) منتشر شده است . | رساله‌ای است منظوم در علم نجوم که در ۹۳۹ق/ ۱۵۳۲م تألیف گردیده، و همراه با شرح و نشریسی به نام مفیدالمحتاج در قاهره (۱۳۱۴ش) منتشر شده است . | ||
آثار خطی: | === آثار خطی: === | ||
１.زهرالمطالب فی هیئةالافلاک و الکواکب، | |||
１. زهرالمطالب فی هیئةالافلاک و الکواکب، | |||
نامی است که بروکلمان بر اثری از اخضری که در باب طهارت و صلات نگاشته، نهاده است. | ２.اسماءالله الحسنى،３.شروط الصلاة، نامی است که [[بروکلمان، کارل|بروکلمان]] بر اثری از اخضری که در باب طهارت و صلات نگاشته، نهاده است. | ||
4. مقدمة فی الفقه، | 4. مقدمة فی الفقه، | ||
４. منظومه‌ای در باب فطرت الٰهی روح انسان که در ۹۴۴ق/ ۱۵۳۷م سروده شده است. | ４.منظومه‌ای در باب فطرت الٰهی روح انسان که در ۹۴۴ق/ ۱۵۳۷م سروده شده است. | ||
５. مواصل الطلاب الی قواعد الاعراب. | ５.مواصل الطلاب الی قواعد الاعراب. | ||
آثار یافت نشده: | آثار یافت نشده: | ||
１. التحذیر من البدع؛ ۲. المنظومة القدسیة فی طریق السنة<ref>رحمتی، فاطمه، ج7، ص187-186</ref>. | １.التحذیر من البدع؛ ۲. المنظومة القدسیة فی طریق السنة<ref>رحمتی، فاطمه، ج7، ص187-186</ref>. | ||
| | ||