۶۱٬۱۸۹
ویرایش
حاشية شرائع الإسلام: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'شهيد ثانى ' به 'شهيد ثانى ') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
كتاب شرائع الإسلام از مهمترين، مرتبترين و جامعترين متون فقهى به حساب ميآيد، چرا كه محقق حلى در اين كتاب لب مطالب كتاب نهايه شيخ را كه | كتاب شرائع الإسلام از مهمترين، مرتبترين و جامعترين متون فقهى به حساب ميآيد، چرا كه محقق حلى در اين كتاب لب مطالب كتاب نهايه شيخ را كه طبق مضامين اخبار است آورده. و به مطالب دو كتاب مبسوط و خلاف شيخ نيز كه در جامعيت فروع در راستاى كتب عامه است پرداخته است. او اول كسى است كه كتب فقهى را به ترتيب كتب متأخرين درآورده. | ||
از ويژگيهاى اين كتاب ميتوان به اين امور اشاره كرد: روش روان، عبارتهاى روشن، دقت در رساندن معنى، خلاصه گويى در كلمات، | از ويژگيهاى اين كتاب ميتوان به اين امور اشاره كرد: روش روان، عبارتهاى روشن، دقت در رساندن معنى، خلاصه گويى در كلمات، روش استثنايى در بحث،و امانتدارى در بيان آراء. | ||
محقق بزرگ شيخ تهرانى درباره اين كتاب و اهميتش چنين ميگويد: | محقق بزرگ شيخ تهرانى درباره اين كتاب و اهميتش چنين ميگويد: | ||
اصحاب از دوران مؤلف اين كتاب تا كنون ميل شديدى به اين كتاب داشته‌اند،و اين كتاب تاكنون نيز در مراكز علمى شيعه از متون درسى به حساب ميآيد، فقها نيز طى اين قرنها بر آن تكيه كرده بحث و درس خود را بر آن نهاده‌اند و بر آن شرح و حاشيه نوشته‌اند، اين كتاب داراى شروح بسيارى است و ميتوان اينگونه گفت كه بيشتر موسوعه‌هاى فقهى | اصحاب از دوران مؤلف اين كتاب تا كنون ميل شديدى به اين كتاب داشته‌اند،و اين كتاب تاكنون نيز در مراكز علمى شيعه از متون درسى به حساب ميآيد، فقها نيز طى اين قرنها بر آن تكيه كرده بحث و درس خود را بر آن نهاده‌اند و بر آن شرح و حاشيه نوشته‌اند، اين كتاب داراى شروح بسيارى است و ميتوان اينگونه گفت كه بيشتر موسوعه‌هاى فقهى بزرگى كه پس از عصر محقق نوشته شده‌اند -چنانكه نام خواهم برد- شروحى بر اين كتاب بوده‌اند، از آن جمله كتب: أساس الأحكام و تقرير المرام و جامع الجوامع و جواهر الكلامند 1. | ||
(1)الذريعة:47 13،84،1611. | (1)الذريعة:47 13،84،1611. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
[[شهيد ثانى]] بر شرائع شرح بزرگ و معروفى دارند به نام | [[شهيد ثانى]] بر شرائع شرح بزرگ و معروفى دارند به نام مسالك الأفهام فى تنقيح شرائع الإسلام، اين كتاب از مهمترين و بزرگترين مصنفات [[شهيد ثانى]] است كه يك نسخه از آن در 15 جلد در مؤسسه معارف اسلامى قم مقدسه و در سال 1419 به چاپ رسيده. | ||
ايشان حاشيه ديگرى نيز بر اين كتاب دارند كه تا كنون به شكل دست نوشته باقى مانده و براى آشنايى با مشخصاتش بايد به امور زير بپردازيم: | ايشان حاشيه ديگرى نيز بر اين كتاب دارند كه تا كنون به شكل دست نوشته باقى مانده و براى آشنايى با مشخصاتش بايد به امور زير بپردازيم: | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
سوم: شناخت ماهيت اين حاشيه متكى بر چند نكته است: | سوم: شناخت ماهيت اين حاشيه متكى بر چند نكته است: | ||
الف :حجم اين حاشيه براى ما روشن نيست | الف :حجم اين حاشيه براى ما روشن نيست و اين امر ناشى از اختلاف نسخههاى خطى اين حاشيه است، نسخه خطى كتابخانه امام رضا عليه السلام، در شهر مشهد مقدس به شماره 14046 با كتاب سكنى و حبس پايان ميپذيرد، و نسخه خطى كتابخانه مجلس شوراى إسلامى در تهران به شماره 4360 با كتاب سبق و رماية تمام ميشود، فصل چهارم، در أحكام نضال، نزد اين كلام ماتن: و لو قال:من سبق فله درهمان، و من صلى فله درهم، فلو سبق واحد أو أربعة فلهم الدرهمان. | ||
شيخ تهرانى نيز نسخه‌اى از اين حاشيه يافته كه تنها شامل كتاب فرائض است، او اينگونه گفته: و رأيت نسخة من حاشية الشهيد على كتاب الفرائض خاصة من الشرائع فى مكتبة سيدنا الشيرازى بسامراء، أوله قوله: الفرائض هى جمع الفريضة بمعنى مفروضة من الفرض و هو التقدير، و ينتهى إلى قوله: الحمل يرث بشرط (1). | شيخ تهرانى نيز نسخه‌اى از اين حاشيه يافته كه تنها شامل كتاب فرائض است، او اينگونه گفته: و رأيت نسخة من حاشية الشهيد على كتاب الفرائض خاصة من الشرائع فى مكتبة سيدنا الشيرازى بسامراء، أوله قوله: الفرائض هى جمع الفريضة بمعنى مفروضة من الفرض و هو التقدير، و ينتهى إلى قوله: الحمل يرث بشرط (1). | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
(1)الذريعة:106 6،574. | (1)الذريعة:106 6،574. | ||
ب: مصنف رحمه الله اين | ب: مصنف رحمه الله اين حاشيه را به شكلى گزيده و مختصر نگاشته، او ابتدا قول محقق حلى را ميآورد و آنگاه به مقدار ضرورت شرح ميدهد، به همين دليل هم مگر در موارد بسيار كم استدلالى به آيات كريمه و احاديث شريفه نميبينيم، و نقل اقوال علما را نيز مگر در موارد نادرى نميآورند. گاهى هم به اقوال برخى علما مانند شهيد أول، و علامة حلى و محقق كركى بدون اين كه نامى از آنها ببرد اشاره ميكند. ايشان در مقدمه اين حاشيه به مشخصات آن اشاره ميكنند و آن را مختصر ميدانند ايشان اينگونه ميگويند: تعليقة مختصرة و قيود محبرة، و نيز ميگويند: تقيد ما أطلقه و تبين ما أجمله. | ||
ج: محقق حلى در شرائع الإسلام به برخى اقوال با عنوان | ج: محقق حلى در شرائع الإسلام به برخى اقوال با عنوان قيل و يقال اشاره ميكنند، تعليق [[شهيد ثانى]] بر اين اقوال با يك كلمه مانند قوى و جيد و ضعيف است. | ||
د: مصنف رحمه الله در برخى موارد آراء | د: مصنف رحمه الله در برخى موارد آراء محقق حلى در كتابهاى معتبرش را نقل ميكند، چه اين آراء موافق شرائع باشند يا مخالف آن. | ||
ه: معانى برخى اصطلاحات يا كلمات را بدون اشاره به مصدر لغوى آنها ميآورد. | ه: معانى برخى اصطلاحات يا كلمات را بدون اشاره به مصدر لغوى آنها ميآورد. | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
الف: نسخههاى خطى مورد اعتماد در تحقيق اين كتاب دو نسخه بودند: | الف: نسخههاى خطى مورد اعتماد در تحقيق اين كتاب دو نسخه بودند: | ||
اول: نسخه نگهدارى شده در كتابخانه مجلس شوراى إسلامى در تهران به شماره 4360، اين نسخه به خط | اول: نسخه نگهدارى شده در كتابخانه مجلس شوراى إسلامى در تهران به شماره 4360، اين نسخه به خط نسخ و به دست سعد بن محمد جزائرى در روز چهارشنبه چهاردهم ماه جمادى الأولى در سال 985 ه نگاشته شده. | ||
اين نسخه در 254 ورقه و به حجم 1323 سم است، هر ورق شامل 18 سطر بوده، و در پايان آن اين عبارت يافت ميشود: نقلت هذه النسخة من خط الشيخ الشهيد زين الدين قدس الله روحه و نور ضريحه. | اين نسخه در 254 ورقه و به حجم 1323 سم است، هر ورق شامل 18 سطر بوده، و در پايان آن اين عبارت يافت ميشود: نقلت هذه النسخة من خط الشيخ الشهيد زين الدين قدس الله روحه و نور ضريحه. | ||