۱۴۶٬۳۹۰
ویرایش
←وابستهها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
| کد مؤلف = AUTHORCODE71723AUTHORCODE | | کد مؤلف = AUTHORCODE71723AUTHORCODE | ||
}} | }} | ||
''' اَبونَصْرْ مَنْصورِ بْنِ عِراق '''، ریاضیدان و منجم نامدار ایرانی سدۀ ۴ و ۵ ق / ۱۰ و ۱۱ م، از آل عراق یا خوارزمشاهیان قدیم. | ''' اَبونَصْرْ مَنْصورِ بْنِ عِراق'''، ریاضیدان و منجم نامدار ایرانی سدۀ ۴ و ۵ ق / ۱۰ و ۱۱ م، از آل عراق یا خوارزمشاهیان قدیم. | ||
به رغم شهرتی که ابونصر در روزگار خود و پس از آن داشته، نویسندگان تراجم احوال و مورخان از او یاد نکردهاند. همین اطلاعات اندکی که از او در دست است، مبتنی بر اخبار پراکنده و گاه متناقضی است که [[نظامی عروضی سمرقندی|نظامی عروضی]] و [[سبکی، عبدالوهاب بن علی|سبکی]] و نیز [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان بیرونی]] دربارۀ او و آثارش به دست دادهاند. | به رغم شهرتی که ابونصر در روزگار خود و پس از آن داشته، نویسندگان تراجم احوال و مورخان از او یاد نکردهاند. همین اطلاعات اندکی که از او در دست است، مبتنی بر اخبار پراکنده و گاه متناقضی است که [[نظامی عروضی سمرقندی|نظامی عروضی]] و [[سبکی، عبدالوهاب بن علی|سبکی]] و نیز [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان بیرونی]] دربارۀ او و آثارش به دست دادهاند. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
به هرحال اطلاعات دربارۀ فعالیت علمی ابونصر بیشتر مربوط به روزگار حکومت علی بن مأمون و برادرش ابوالعباس مأمون خوارزمشاه است که پدر آنان، آل عراق را منقرض کرد و سلسلۀ مأمونیان خوارزمشاهی را بنیاد نهاد. | به هرحال اطلاعات دربارۀ فعالیت علمی ابونصر بیشتر مربوط به روزگار حکومت علی بن مأمون و برادرش ابوالعباس مأمون خوارزمشاه است که پدر آنان، آل عراق را منقرض کرد و سلسلۀ مأمونیان خوارزمشاهی را بنیاد نهاد. | ||
با اینهمه، ابونصر در دربار آل مأمون ماند و نزد آنان به حرمت میزیست، تا به روزگار مأمون، به روایت نظامی، سلطان محمود غزنوی دانشمندان خوارزم را به غزنین خواند و ابونصر و [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]] بدانجا رفتند. همو اشاره کرده است که ابونصر در غزنین به دستور سلطان «صورت ابوعلی بر کاغذ نگاشت» تا مأمورانی که در جست و جویش بودند، او را باز شناسند. دربارۀ نادرستی این روایت نظامی سخنها میتوان گفت، ازجمله آنکه بیرونی به تصریح خود در اواخر ایام ابوالعباس مأمون | با اینهمه، ابونصر در دربار آل مأمون ماند و نزد آنان به حرمت میزیست، تا به روزگار مأمون، به روایت نظامی، سلطان محمود غزنوی دانشمندان خوارزم را به غزنین خواند و ابونصر و [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]] بدانجا رفتند. همو اشاره کرده است که ابونصر در غزنین به دستور سلطان «صورت ابوعلی بر کاغذ نگاشت» تا مأمورانی که در جست و جویش بودند، او را باز شناسند. دربارۀ نادرستی این روایت نظامی سخنها میتوان گفت، ازجمله آنکه بیرونی به تصریح خود در اواخر ایام ابوالعباس مأمون ـ لااقل تا پیش از شورش خوارزمیان ـ در خوارزم بوده و ۷ سال ابوالعباس را خدمت کرده بوده است. | ||
از این روی به نظر میرسد که ابونصر نیز | از این روی به نظر میرسد که ابونصر نیز ـ اگر تا آن روزگار زنده بوده ـ در خوارزم زیسته است. [[سبکی، عبدالوهاب بن علی|سبکی]] به نقل از تاریخ خوارزم ظهیرالدین، از ثروت و نفوذ ابونصر یاد کرده و آورده است که سلطان محمود چون به جرجانیه آمد، او را به بهانۀ آنکه در املاکش مسجدی بنا نکرده، به بد اعتقادی متهم کرد و کشت (۴۰۸ ق / ۱۰۱۷ م)، اما این روایت نیز، از آن رو که [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|بیرونی]] هیچ اشارهای بدان نکرده، اطمینان بخش نیست. | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
| خط ۱۴۱: | خط ۱۴۱: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
سجادی، صادق، | سجادی، صادق، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377. | ||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | {{وابستهها}} | ||
[[رسائل أبينصر منصور بن علي بن عراق إلی البيروني]] | |||
[[إصلاح کتاب مانلاوس في الأشکال الکریة]] | [[إصلاح کتاب مانلاوس في الأشکال الکریة]] | ||
[[رسالة تصحيح زيج الصفايح]] | [[رسالة تصحيح زيج الصفايح]] | ||