۱۰۶٬۳۳۳
ویرایش
ابن مقله، محمد بن على: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
مقله لقب پدرش ابوالعباس على بن حسین و به معنای چشم یا سیاهى و سفیدی یا حدقه چشم است. اما بعضى نوشته‌اند که مقله لقب مادر پدر یا مادر یکى از نیاکان وی بوده که پدرش وی را به رقص وا مى‌داشته و به او مى‌گفته است: «یا مقله ابیها». و گویا به همین سبب فرزندان وی به ابن مقله شهرت یافته‌اند. | مقله لقب پدرش ابوالعباس على بن حسین و به معنای چشم یا سیاهى و سفیدی یا حدقه چشم است. اما بعضى نوشته‌اند که مقله لقب مادر پدر یا مادر یکى از نیاکان وی بوده که پدرش وی را به رقص وا مى‌داشته و به او مى‌گفته است: «یا مقله ابیها». و گویا به همین سبب فرزندان وی به ابن مقله شهرت یافته‌اند. | ||
ابوالعباس، پدر ابن مقله خطى زیبا داشته و قرآنى نوشته بود که ابن ندیم آن را دیده بوده است، ابوالعباس در 67 سالگى (309 ق) درگذشت. | ابوالعباس، پدر ابن مقله خطى زیبا داشته و قرآنى نوشته بود که [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]] آن را دیده بوده است، ابوالعباس در 67 سالگى (309 ق) درگذشت. | ||
گرچه بعضى از متأخران اصل خاندان ابن مقله را از بیضای فارس نوشته‌اند، اما این مطلب به درستى روشن نیست. | گرچه بعضى از متأخران اصل خاندان ابن مقله را از بیضای فارس نوشته‌اند، اما این مطلب به درستى روشن نیست. | ||
==ولادت، تحصیلات== | ==ولادت، تحصیلات== | ||
ابن مقله در بغداد زاده شد و نزد کسانى چون ابوالعباس ثعلب و ابوبکر ابن درید به کسب دانش پرداخت و در علوم ادبى تبحر یافت. | ابن مقله در سال 272م در بغداد زاده شد و نزد کسانى چون ابوالعباس ثعلب و [[ابن درید، محمد بن حسن|ابوبکر ابن درید]] به کسب دانش پرداخت و در علوم ادبى تبحر یافت. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۳: | ||
در 296ق که ابن فرات به وزارت رسید، سمت دبیری و ریاست دیوان خاتم را به ابن مقله سپرد. | در 296ق که ابن فرات به وزارت رسید، سمت دبیری و ریاست دیوان خاتم را به ابن مقله سپرد. | ||
در 299ق بعد از دستگیری ابن فرات و برکناری وی از وزارت و روی کارآمدن ابوعلى محمد بن عبید بن یحیى بن خاقان و على بن عیسى بن جراح، ابن مقله مخفى شد. چون ابن فرات در 304ق بار دیگر به وزارت رسید، ابن مقله نیز از اختفا بیرون آمد. این بار او عهده‌دار دبیری سیده، مادر المقتدر و فرزندان الراضى، امیر ابوجعفر و امیر ابوالفضل و حاجب المقتدر نصر قشوری و شفیع مقتدری گردید و در عین حال جزء خواص دستگاه ابن فرات بود، تا آنکه میان ابن فرات و نصر قشوری اختلاف و دشمنى افتاد و ابن مقله از این حادثه نگران شد، ولى قشوری و ابن حواری او را به طمع وزارت انداختند. پس با آنان همدست شد و اخبار پنهان دستگاه ابن فرات را در اختیار آنان نهاد. | در 299ق بعد از دستگیری ابن فرات و برکناری وی از وزارت و روی کارآمدن ابوعلى محمد بن عبید بن یحیى بن خاقان و على بن عیسى بن جراح، ابن مقله مخفى شد. چون ابن فرات در 304ق بار دیگر به وزارت رسید، ابن مقله نیز از اختفا بیرون آمد. این بار او عهده‌دار دبیری سیده، مادر المقتدر و فرزندان الراضى، امیر ابوجعفر و امیر ابوالفضل و حاجب المقتدر نصر قشوری و شفیع مقتدری گردید و در عین حال جزء خواص دستگاه ابن فرات بود، تا آنکه میان ابن فرات و نصر قشوری اختلاف و دشمنى افتاد و ابن مقله از این حادثه نگران شد، ولى قشوری و ابن حواری او را به طمع وزارت انداختند. پس با آنان همدست شد و اخبار پنهان دستگاه ابن فرات را در اختیار آنان نهاد. | ||
در 306ق پس از سعایت‌ها و دشمنی‌های آشکار این گروه، ابن فرات از وزارت برکنار و دستگیر و اموالش مصادره شد و حامد بن عباس به وزارت رسید و ابن مقله از سوی على بن عیسى که در این هنگام ریاست دیوآن‌ها را برعهده داشت، به نظارت امور مالى ناحیه سواد انتخاب شد. | در 306ق پس از سعایت‌ها و دشمنی‌های آشکار این گروه، ابن فرات از وزارت برکنار و دستگیر و اموالش مصادره شد و حامد بن عباس به وزارت رسید و ابن مقله از سوی على بن عیسى که در این هنگام ریاست دیوآن‌ها را برعهده داشت، به نظارت امور مالى ناحیه سواد انتخاب شد. | ||
| خط ۶۹: | خط ۷۲: | ||
ابن مقله در 321ق با محمد بن یاقوت از نزدیکان خلیفه درگیر شد و با مؤنس خادم و یلبق و على بن یلبق از امرای دستگاه خلافت همدست گردید و در صدد خلع القاهر از خلافت بود که توطئه آنان آشکار و ابن مقله هم ناگزیر مخفى شد و مؤنس خادم نیز گرفتار آمد. بدین ترتیب وی 9 ماه و 3 روز وزارت القاهر را عهده‌دار بود. او تا به خلافت رسیدن الراضى بالله پنهان بود، سپس نوبت دیگر در 322ق به فرمان الراضى بالله به وزارت منصوب شد و این بار نیز افرادی چون ابوالعباس احمد بن عبیدالله خصیبى و سلیمان بن حسن از وزیران دوره المقتدر را تبعید و اموالشان را مصادره کرد. همچنین محمد بن یاقوت دشمن دیرینه خویش را نیز به زندان افکند و اموالش را مصادره کرد. | ابن مقله در 321ق با محمد بن یاقوت از نزدیکان خلیفه درگیر شد و با مؤنس خادم و یلبق و على بن یلبق از امرای دستگاه خلافت همدست گردید و در صدد خلع القاهر از خلافت بود که توطئه آنان آشکار و ابن مقله هم ناگزیر مخفى شد و مؤنس خادم نیز گرفتار آمد. بدین ترتیب وی 9 ماه و 3 روز وزارت القاهر را عهده‌دار بود. او تا به خلافت رسیدن الراضى بالله پنهان بود، سپس نوبت دیگر در 322ق به فرمان الراضى بالله به وزارت منصوب شد و این بار نیز افرادی چون ابوالعباس احمد بن عبیدالله خصیبى و سلیمان بن حسن از وزیران دوره المقتدر را تبعید و اموالشان را مصادره کرد. همچنین محمد بن یاقوت دشمن دیرینه خویش را نیز به زندان افکند و اموالش را مصادره کرد. | ||
در وزارت سوم او بود که محمد بن احمد معروف به ابن شنبوذ قاری را به علت قرائت‌های شاذی که داشت، تازیانه زدند تا توبه کند و ابن شنبوذ در زیر ضربات تازیانه، ابن مقله را نفرین کرد و از خدا خواست که دست وی قطع شود. | در وزارت سوم او بود که محمد بن احمد معروف به ابن شنبوذ قاری را به علت قرائت‌های شاذی که داشت، تازیانه زدند تا توبه کند و ابن شنبوذ در زیر ضربات تازیانه، ابن مقله را نفرین کرد و از خدا خواست که دست وی قطع شود. | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۹: | ||
== قواعدی برای زیبایى خط== | == قواعدی برای زیبایى خط== | ||
ابن مقله 12 قاعده بر زیبایى خط معین کرد که عبارتند از: | ابن مقله 12 قاعده بر زیبایى خط معین کرد که عبارتند از: | ||
ترکیب، کرسى، نسبت، ضعف، قوت، سطح، دور، صعود مجاز، نزول مجاز، اصول، صفا و شأن. | ترکیب، کرسى، نسبت، ضعف، قوت، سطح، دور، صعود مجاز، نزول مجاز، اصول، صفا و شأن. | ||
| خط ۱۲۵: | خط ۱۲۹: | ||
آنچه از آثار ابن مقله در دست است، اینهاست: | آنچه از آثار ابن مقله در دست است، اینهاست: | ||
1- رساله فى علم الخط و القلم، | 1-رساله فى علم الخط و القلم، | ||
که در دارالکتب موجود است؛ | که در دارالکتب موجود است؛ | ||
2- رساله فى میزان الخط، | 2-رساله فى میزان الخط، | ||
که در مکتبه عطارین تونس نگهداری مى‌شود؛ مرقعى از خطاطان مختلف در کتابخانه سلطنتى (سابق) در تهران موجود است که انتساب قطعه‌ای از آن به ابن مقله قابل تأمل است. | که در مکتبه عطارین تونس نگهداری مى‌شود؛ مرقعى از خطاطان مختلف در کتابخانه سلطنتى (سابق) در تهران موجود است که انتساب قطعه‌ای از آن به ابن مقله قابل تأمل است. | ||