کلیات اشعار و آثار فارسی (شیخ بهایی): تفاوت میان نسخه‌ها

== ساختار ==

اشعار و مطالب شيخ به زبان فارسى است، اما با عربى ممزوج گرديده است. مؤلف، اكثر عناوين و سرفصل‌هاى كتاب خود را به عربى نام‌گذارى كرده است.

[[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]]، چون زبان مادرى او عربى است و همان‌طور كه صاحبان تذاكر نوشته‌اند، بعد از طى دوران كودكى در ايران توطن گزيده، درست به دقايق و رموز و لطايفى كه خواه ناخواه قريحه باطن در خون و مغز و اعصاب انسان اثر مى‌گذارد، آشنا نبوده و مى‌خواسته از راه عقل مكسبى آنها را بياموزد.

{{شعر}}

مى‌گويند، فصحاى عرب، معتقدند كه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]]، فارسى، خوب شعر مى‌گويد و شعراى فارسى‌زبان عكس اين عقيده را دارند و از اين دو عقيده پيداست كه شعر فارسى و عربى او هر دو متوسط و در يك سطح قرار دارند و متابعت [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] از گذشتگان، مانع از اين بوده كه روش مشخصى براى خود اتخاذ كند و تقليد، شخصيت ادبى او را در جنب درياى مواج و بى‌كرانه ادبيات فارسى كه لبالب از لئالى گران‌سنگ و درر شهوار است، محو و نابود ساخته است. روش تقليدى شيخ، حتى در آثار عربى او هم نمايان است و تعجب است با اينكه خود، عرب بوده، به طريقه عربى اساتيد فارسى‌زبان، شعر عربى ساخته است:

{{ب|''«ابذله‌گوا ارواحكم يا عاشقين''|2=''ان تكونوا فى هوانا صادقين»''}}

{{پایان شعر}}

«نان و حلوا»، در 22 فصل و حكايت، تنظيم و چنين آغاز گرديده است:

مثنوی «شير و شكر»، در موضوعاتى از قبيل مناجات و التجاء به قاضى الحاجات، نصيحت نفس اماره و برحذر داشتن آن از دنياى غداره، ذم كسانى كه عمر خويش را صرف علوم رسمى مجازى كرده‌اند، علمى كه در معاد نافع است، مناجات و شوق به هم‌نشينى با اصحاب حال و ارباب كمال و توبه از خطايا، سروده شده است.

بعضى از رباعيات [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] هم مانند مخمسش نيمه شهرتى پيدا كرده، ولى از نظر قياس با رباعيات خيام و ابوسعيد و ساير اساتيد، چندان قابل ملاحظه نيست.

كتاب «موش و گربه» كه قسمت نثر اين كتاب را تشكيل مى‌دهد، محتوى اشارات و كنايات چندى است مربوط به اهل محراب و منبر و طعن و طنزهايى به صوفى و حكيم و فقيه و مصنف خواسته است در لباس مناظره موش و گربه به همان روش«عبيد»، از اين طبقات انتقاد كند و بيشتر حملات خود را متوجه صوفيان ظاهرنما كرده است.