پرش به محتوا

ظاهری، خلیل بن شاهین: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' .' به '.'
جز (جایگزینی متن - ' (ع‌)' به '(ع‌)')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - ' .' به '.')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
خط ۵۶: خط ۵۶:
از این‌ پس‌ آگاهى‌ چندانى‌ از زندگى‌ خلیل‌ در دست‌ نیست‌. محتملاً همراه‌ پدر که‌ در این‌ اوقات‌ امیر شکار ازبک‌ دوادار بود وارد دستگاه‌ ممالیک‌ مصر شد و به‌ خدمت‌ ازبک‌ پیوست‌ و آنگاه‌ به‌ دربار اشرف‌ برسبای‌ وارد شد و از 837ق‌/1434م‌ بارها عهده‌دار مشاغل‌ مهمى‌ در دستگاه‌ اداری‌ ممالیک‌ شد. چنانکه‌ در همان‌ سال‌ از سوی‌ برسبای‌، حاجب‌ و ناظر امارت‌ اسکندریه‌ شد و اندکى‌ بعد به‌ جای‌ امیر جانبک‌ ناصری‌ به‌ امارت‌ همانجا رسید. حدود 2 سال‌ بعد، از آن‌ شغل‌ معزول‌ شد؛ بدان‌ سبب‌ که‌ به‌ بازرگانان‌ اجازة فروش‌ محمولات‌ فلفل‌ به‌ فرنگان‌ داده‌ بود که‌ فقط مى‌بایست‌ آن‌ را از دیوان‌ سلطانى‌ بخرند، اما چند روز بعد به‌ نظارت‌ دارالضرب‌ قاهره‌ منصوب‌ شد و دو ماه‌ بعد سرانجام‌ به‌ جای‌ تاج‌الدین‌ بن‌ خطیر اسلمى‌ که‌ مستعفى‌ شده‌ بود، به‌ وزارت‌ نشست‌. این‌ وزارت‌ یک‌ ماه‌ بیش‌ به‌ طول‌ نینجامید و معزول‌ شد؛ ابن‌ تغری‌ بردی‌، و به‌ قولى‌ خود استعفا کرد. تا اینکه‌ در 841ق‌ امیر کرک‌ شد. آنگاه‌ در 842ق‌ به‌ روزگار فرمانروایى‌ الظاهر سیف‌الدین‌ جقمق‌ عزل‌ شد و منصب‌ اتابکى‌ یا امیرکبیری‌ صفد یافت‌؛
از این‌ پس‌ آگاهى‌ چندانى‌ از زندگى‌ خلیل‌ در دست‌ نیست‌. محتملاً همراه‌ پدر که‌ در این‌ اوقات‌ امیر شکار ازبک‌ دوادار بود وارد دستگاه‌ ممالیک‌ مصر شد و به‌ خدمت‌ ازبک‌ پیوست‌ و آنگاه‌ به‌ دربار اشرف‌ برسبای‌ وارد شد و از 837ق‌/1434م‌ بارها عهده‌دار مشاغل‌ مهمى‌ در دستگاه‌ اداری‌ ممالیک‌ شد. چنانکه‌ در همان‌ سال‌ از سوی‌ برسبای‌، حاجب‌ و ناظر امارت‌ اسکندریه‌ شد و اندکى‌ بعد به‌ جای‌ امیر جانبک‌ ناصری‌ به‌ امارت‌ همانجا رسید. حدود 2 سال‌ بعد، از آن‌ شغل‌ معزول‌ شد؛ بدان‌ سبب‌ که‌ به‌ بازرگانان‌ اجازة فروش‌ محمولات‌ فلفل‌ به‌ فرنگان‌ داده‌ بود که‌ فقط مى‌بایست‌ آن‌ را از دیوان‌ سلطانى‌ بخرند، اما چند روز بعد به‌ نظارت‌ دارالضرب‌ قاهره‌ منصوب‌ شد و دو ماه‌ بعد سرانجام‌ به‌ جای‌ تاج‌الدین‌ بن‌ خطیر اسلمى‌ که‌ مستعفى‌ شده‌ بود، به‌ وزارت‌ نشست‌. این‌ وزارت‌ یک‌ ماه‌ بیش‌ به‌ طول‌ نینجامید و معزول‌ شد؛ ابن‌ تغری‌ بردی‌، و به‌ قولى‌ خود استعفا کرد. تا اینکه‌ در 841ق‌ امیر کرک‌ شد. آنگاه‌ در 842ق‌ به‌ روزگار فرمانروایى‌ الظاهر سیف‌الدین‌ جقمق‌ عزل‌ شد و منصب‌ اتابکى‌ یا امیرکبیری‌ صفد یافت‌؛


گویا اندکى‌ بعد به‌ امارت‌ ملطیه‌ منصوب‌ شد، زیرا مقریزی‌ در وقایع‌ ذیقعدة 842 از او به‌ همین‌ عنوان‌ یاد کرده‌ و در جای‌ دیگر خاطر نشان‌ ساخته‌ که‌ در ربیع‌الاخر 843 به‌ عنوان‌ یکى‌ از امرای‌ نظامى‌ به‌ دمشق‌ رفت . در حالى‌ که‌ سخاوی‌ دورة امارت‌ او در ملطیه‌ را بیش‌ از 4 سال‌ دانسته‌ است‌ (3/196). از سخن‌ ابن‌ تغری‌ بردی‌ برمى‌آید که‌ تا جمادی‌الاخر 847 که‌ به‌ قاهره‌ فراخوانده‌ شد، در آن‌ شغل‌ بود و در 4 رجب‌ همان‌ سال‌ اتابکى‌ حلب‌ و سپس‌ در 850ق‌/ 1446م‌ امارت‌ قدس‌ یافت‌. خلیل‌ از این‌ پس‌ غالباً مشاغل‌ نظامى‌ یا امارت‌ حاج‌ داشت‌. الظاهر سیف‌الدین‌ خوشقدم‌ فرمانروای‌ مملوک‌ نیز او را بر منصب‌ فرماندهیش‌ ابقا کرد و اجازه‌ داد که‌ در قاهره‌ ساکن‌ گردد و هر هفته‌ دوبار در مجلس‌ سلطان‌ جهت‌ منادمت‌ حاضر شود. با اینهمه‌ مدتى‌ بعد به‌ سعایت‌ دشمنان‌ به‌ قدس‌ فرستاده‌ شد، ولى‌ از سلطان‌ اجازه‌ گرفت‌ و به‌ مکه‌ رفت‌ و از آنجا با حاجیان‌ عراقى‌ به‌ عراق‌ رهسپار شد و تا مرگ‌ سلطان‌ به‌ مصر بازنگشت‌.
گویا اندکى‌ بعد به‌ امارت‌ ملطیه‌ منصوب‌ شد، زیرا مقریزی‌ در وقایع‌ ذیقعدة 842 از او به‌ همین‌ عنوان‌ یاد کرده‌ و در جای‌ دیگر خاطر نشان‌ ساخته‌ که‌ در ربیع‌الاخر 843 به‌ عنوان‌ یکى‌ از امرای‌ نظامى‌ به‌ دمشق‌ رفت. در حالى‌ که‌ سخاوی‌ دورة امارت‌ او در ملطیه‌ را بیش‌ از 4 سال‌ دانسته‌ است‌ (3/196). از سخن‌ ابن‌ تغری‌ بردی‌ برمى‌آید که‌ تا جمادی‌الاخر 847 که‌ به‌ قاهره‌ فراخوانده‌ شد، در آن‌ شغل‌ بود و در 4 رجب‌ همان‌ سال‌ اتابکى‌ حلب‌ و سپس‌ در 850ق‌/ 1446م‌ امارت‌ قدس‌ یافت‌. خلیل‌ از این‌ پس‌ غالباً مشاغل‌ نظامى‌ یا امارت‌ حاج‌ داشت‌. الظاهر سیف‌الدین‌ خوشقدم‌ فرمانروای‌ مملوک‌ نیز او را بر منصب‌ فرماندهیش‌ ابقا کرد و اجازه‌ داد که‌ در قاهره‌ ساکن‌ گردد و هر هفته‌ دوبار در مجلس‌ سلطان‌ جهت‌ منادمت‌ حاضر شود. با اینهمه‌ مدتى‌ بعد به‌ سعایت‌ دشمنان‌ به‌ قدس‌ فرستاده‌ شد، ولى‌ از سلطان‌ اجازه‌ گرفت‌ و به‌ مکه‌ رفت‌ و از آنجا با حاجیان‌ عراقى‌ به‌ عراق‌ رهسپار شد و تا مرگ‌ سلطان‌ به‌ مصر بازنگشت‌.


==وفات==
==وفات==
خط ۶۷: خط ۶۷:
#کشف‌ الممالک‌ و بیان‌ الطرق‌ و المسالک‌، در دو مجلد بزرگ‌ و 40 باب‌، شامل‌ اوضاع‌ اجتماعى‌ و سیاسى‌ مصر و شام‌ در روزگار ممالیک‌.
#کشف‌ الممالک‌ و بیان‌ الطرق‌ و المسالک‌، در دو مجلد بزرگ‌ و 40 باب‌، شامل‌ اوضاع‌ اجتماعى‌ و سیاسى‌ مصر و شام‌ در روزگار ممالیک‌.
#زبدة کشف‌ الممالک‌ و بیان‌ الطرق‌ و المسالک‌، نویسنده‌ در مقدمه‌ یادآوری‌ کرده‌ که‌ چون‌ کشف‌ الممالک‌ را مفصل‌ یافته‌ به‌ تلخیص‌ آن‌ پرداخته‌ و کتاب‌ زبدة کشف‌ الممالک‌ را در 12 باب‌ پدید آورده‌ است‌. این‌ کتاب‌ در 1788 م‌ توسط وانتور دوپارادی‌1 به‌ فرانسه‌ ترجمه‌ شد، و ژان‌ گولمیه‌ در 1950م‌ آن‌ را با مقدمه‌ای‌ توسط انستیتو فرانسة دمشق‌ به‌ چاپ‌ رساند. متن‌ اصلى‌ کتاب‌ نیز در 1894م‌ به‌ کوشش‌ پل‌ راوس‌ در پاریس‌ چاپ‌ شد. این‌ کتاب‌ حدود 3 دهه‌ پس‌ از مؤلف‌ (904ق‌/1499م‌) به‌ دست‌ محمد بن‌ ابى‌ الفتح‌ محمد الصوفى‌ الشافعى‌، به‌ نام‌ الصفوة فى‌ وصف‌ المملکة المصریة تلخیص‌ شد. نسخه‌هایى‌ از دستنویس‌ کتاب‌ زبدة در کتابخانة ملى‌ پاریس‌ موجود است.  ظاهراً کهن‌ترین‌ نسخه‌ که‌ در حیات‌ مؤلف‌ نگاشته‌ شده‌ در توکاپى‌ موجود است‌.
#زبدة کشف‌ الممالک‌ و بیان‌ الطرق‌ و المسالک‌، نویسنده‌ در مقدمه‌ یادآوری‌ کرده‌ که‌ چون‌ کشف‌ الممالک‌ را مفصل‌ یافته‌ به‌ تلخیص‌ آن‌ پرداخته‌ و کتاب‌ زبدة کشف‌ الممالک‌ را در 12 باب‌ پدید آورده‌ است‌. این‌ کتاب‌ در 1788 م‌ توسط وانتور دوپارادی‌1 به‌ فرانسه‌ ترجمه‌ شد، و ژان‌ گولمیه‌ در 1950م‌ آن‌ را با مقدمه‌ای‌ توسط انستیتو فرانسة دمشق‌ به‌ چاپ‌ رساند. متن‌ اصلى‌ کتاب‌ نیز در 1894م‌ به‌ کوشش‌ پل‌ راوس‌ در پاریس‌ چاپ‌ شد. این‌ کتاب‌ حدود 3 دهه‌ پس‌ از مؤلف‌ (904ق‌/1499م‌) به‌ دست‌ محمد بن‌ ابى‌ الفتح‌ محمد الصوفى‌ الشافعى‌، به‌ نام‌ الصفوة فى‌ وصف‌ المملکة المصریة تلخیص‌ شد. نسخه‌هایى‌ از دستنویس‌ کتاب‌ زبدة در کتابخانة ملى‌ پاریس‌ موجود است.  ظاهراً کهن‌ترین‌ نسخه‌ که‌ در حیات‌ مؤلف‌ نگاشته‌ شده‌ در توکاپى‌ موجود است‌.
# الاشارات‌ فى‌ علم‌ العبارات‌، در تعبیر خواب‌. به‌ گفتة ابن‌ شاهین‌ (الاشارات‌، 3)، این‌کتاب‌ برآثارمتقدمان‌ چون‌ التقسیم‌ منسوب‌ به‌ امام‌ جعفر صادق‌(ع‌) و الجوامع‌ ابن‌ سیرین‌ مستند است‌. الاشارات‌ در 2 جلد و 80 باب‌ بوده‌ که‌ سپس‌ در حاشیة بخش‌ دوم‌ کتاب‌ تعطیر الانام‌ فى‌ تعبیر المنام‌ اثر [[نابلسی، عبدالغنی بن اسماعیل|عبدالغنى‌ النابلسى‌]] (د 1143ق‌/1730م‌) در 80 باب‌ به‌ چاپ‌ رسید. نسخه‌هایى‌ از این‌ کتاب‌ در کتابخانة ملى‌ پاریس‌، مونیخ‌، شهید على‌ استانبول‌ و قاهره‌ موجود است.  ابن‌ شاهین‌ همچنین‌ کتاب‌ الاشارة الى‌ علم‌ العبارة سالمى‌ را که‌ یکى‌ از منابع‌ او بوده‌ (ابن‌ شاهین‌، همانجا)، تکمیل‌ کرد و 30 باب‌ بر آن‌ افزود .
# الاشارات‌ فى‌ علم‌ العبارات‌، در تعبیر خواب‌. به‌ گفتة ابن‌ شاهین‌ (الاشارات‌، 3)، این‌کتاب‌ برآثارمتقدمان‌ چون‌ التقسیم‌ منسوب‌ به‌ امام‌ جعفر صادق‌(ع‌) و الجوامع‌ ابن‌ سیرین‌ مستند است‌. الاشارات‌ در 2 جلد و 80 باب‌ بوده‌ که‌ سپس‌ در حاشیة بخش‌ دوم‌ کتاب‌ تعطیر الانام‌ فى‌ تعبیر المنام‌ اثر [[نابلسی، عبدالغنی بن اسماعیل|عبدالغنى‌ النابلسى‌]] (د 1143ق‌/1730م‌) در 80 باب‌ به‌ چاپ‌ رسید. نسخه‌هایى‌ از این‌ کتاب‌ در کتابخانة ملى‌ پاریس‌، مونیخ‌، شهید على‌ استانبول‌ و قاهره‌ موجود است.  ابن‌ شاهین‌ همچنین‌ کتاب‌ الاشارة الى‌ علم‌ العبارة سالمى‌ را که‌ یکى‌ از منابع‌ او بوده‌ (ابن‌ شاهین‌، همانجا)، تکمیل‌ کرد و 30 باب‌ بر آن‌ افزود.
# المواهب‌ فى‌ اختلاف‌ المذاهب‌، که‌ بر اساس‌ ابواب‌ فقه‌ تدوین‌ شده‌ است‌؛
# المواهب‌ فى‌ اختلاف‌ المذاهب‌، که‌ بر اساس‌ ابواب‌ فقه‌ تدوین‌ شده‌ است‌؛
# المنیف‌ فى‌ الانشاء الشریف‌؛
# المنیف‌ فى‌ الانشاء الشریف‌؛
# الدرة المضیة فى‌ سیرة المرضیة؛
# الدرة المضیة فى‌ سیرة المرضیة؛
# الکواکب‌ المنیر فى‌ اصول‌ التعبیر .
# الکواکب‌ المنیر فى‌ اصول‌ التعبیر.


از 4 کتاب‌ اخیر نشانى‌ در دست‌ نیست‌<ref>سجادی، صادق، ج4، ص63</ref>.
از 4 کتاب‌ اخیر نشانى‌ در دست‌ نیست‌<ref>سجادی، صادق، ج4، ص63</ref>.