التحويل في النحو العربي: تفاوت میان نسخه‌ها

# گاه ساختار ظاهری و سطحی یک جمله یا یک مفرد، باعث اشتباه و التباس می‌گردد و ذهن را با چالش‌هایی روبه‌رو می‌سازد؛ مثلا وقتی جمله‌ای مثل «طاب زيد نفسا» را می‌شنویم و برای درک درست معنای آن، به گفتار نحویان مراجعه می‌کنیم، می‌شنویم که: «در این ترکیب، تمییز جمله وجود دارد». مقصود ایشان از تمییز جمله، رفع ابهامی است که جمله متضمن آن است و آنچه جمله، متضمن آن است، عبارت است از: «نسبت عامل به معمولش». وقتی این را از عالم نحوی می‌شنویم و به ساختار ظاهری و رویین این جمله می‌نگریم، می‌بینیم عامل، عبارت است از فعل (طاب) و معمول عبارت است از فاعل (زید)؛ پس دوباره برایمان این پرسش پیش می‌آید که معنای زید پاکیزه شد، چیست؟ آیا یعنی جسمش پاکیزه شد؟ دستش پاکیزه شد؟ و... عالم نحوی به ما پاسخ می‌دهد که: فاعل، در حقیقت آن چیزی نیست که ساختار ظاهری این جمله دارد آن را در ذهن تو منعکس می‌سازد (زید)، بلکه تو اگر به سطح زیرین و باطنی این جمله بنگری، می‌بینی که در اصل (تقدیر) چنین است: «طابت نفس زيد»؛ یعنی جان زید پاکیزه شد؛ به‌عبارت‌دیگر، تمییز، از فاعل محول است؛ یعنی این واژه «نفسا»، در واقع فاعل است که تحویل یافته و به شکل تمییز درآمده است؛ بنابراین تو برای درک معنای درست جمله مزبور، می‌بایست به سطح باطنی و زیرین آن توجه نمایی<ref>ر.ک: متن کتاب، ص49</ref>.

این کتاب، دارای یک مقدمه، هشت فصل و یک خاتمه است. در فصل اول، از تقسیم ثنایی جمله عربی و معیار درستی آن بحث شده است. در فصل دوم، مفهوم «تحویل» و انواع آن (مثل تحویل با استبدال، تحویل با زیادت، تحویل با حذف و تحویل با ترتیب) و نیز نظریه حمل تبیین شده است. در فصل‌های سوم و چهارم و پنجم و ششم، انواع تحویل که نام برده شد، به‌تفکیک توضیح داده شده است.