المسالك و الممالك، ابن خرداذبه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ديگر وجوه اهميت مسالك و ممالك آنست كه اين اثر بر آثار جغرافيايى پس از خود تأثير فراوانى گذارده است. [[ابن حوقل، محمد بن حوقل|ابن حوقل]] صاحب [[صورة الأرض|صورة الارض]] در تدوين اثر خود از مسالك و ممالك سود جسته است. مقدسى كه اثر بسيار ارزشمندى در جغرافيا بنام [[أحسن التقاسيم في معرفة الأقاليم|أحسن التّقاسيم]] في معرفة الاقاليم گردآورى كرده، [[ابن خردادبه، عبیدالله بن عبدالله|ابن خردادبه]] را از پيشوايان دانش جغرافى مى‌شمرد. ظاهراً نزدیکى [[ابن خردادبه، عبیدالله بن عبدالله|ابن خردادبه]] به خلافت عباسى اين امكان را مهيا ساخته بود كه وى از آرشيوهاى حكومتى استفاده كند و بدين جهت مورد وثوق جغرافى‌دانان پس از خود قرار گرفته بود، هر چند از سوى بعضى نويسندگان اسلامى چون [[ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین|ابوالفرج اصفهانى]] به بى‌دقتى متهم شده است.

وى محدوده جغرافيايى كار خود را تا چين، كره و ژاپن گسترش داده ولى در مواردى وقايع را از افسانه‌ها تمييز نداده است. اين امر كه مؤلف به سفرهاى طولانى نپرداخته را مى‌توان مهمترين نقطه ضعف مسالك و ممالك دانست ولى بدون ترديد استفاده از آرشيوهاى حكومتى، اطلاعات جغرافياى انسانى- اقتصادى و قدمت تاريخى، آن را در مجموع اثرى منحصر به‌فرد مى‌سازد.  

قسمت اساسى كتاب شامل توصيف راه‌هاست كه از لحاظ تفصيل متفاوت است. البته كتاب به توصيف راه‌ها بسنده نكرده بلكه مطالب ديگرى نيز دارد كه گويا بعدها بدان افزوده‌اند، مانند گفتگو از تقسيم زمين كه خطاهاى مكرّر دارد، همچنين از عجايب جهان و بناهاى معروف و غيره سخن به ميان آورده است.  

ناهماهنگى مطالب كتاب باعث شده كه جغرافى‌شناسان در ارزشيابى كار او اختلاف كنند. از اين‌رو كتاب وى محتاج هماهنگ كردن اين مايه‌ها ويك فصل‌بندى دقيق است.<ref>ایگناتی، کراچکوفسکی، تاریخ نوشته‌های جغرافیایی در جهان اسلامی، ص۱۲۰- ۱۲۳</ref> <ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1648 دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۳، مدخل ابن خردادبه ۴۰۹-۴۱۴]</ref> <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/14148/5 صالحی، نصرالله، کتابشناسی جغرافیای تاریخی اسلام و ایران، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره ۳۱، اردیبهشت ۱۳۷۹، ص۵].</ref>