پرش به محتوا

تأويل مختلف الحديث: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' ،' به '،'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۸: خط ۳۸:
نمونه دسته نخست، تعارض حدیث نبوی(ص) «‌خداوند پشت آدم را لمس کرد و ذریه او تا روز قیامت را از او خلق کرد»، با آیه عالم ذر «و إذ أخذ ربّك من بني آدم من ظهورهم» است که بر اساس این حدیث، نسل آدم از پشت او گرفته شده‌اند، اما بر اساس قرآن، از پشت فرزندان آدم آمده‌اند». [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتیبه]] می‌گوید: آدم در این حدیث، کنایه از فرزندان او است؛ زیرا آنان از اویند. برای همین، نتیجه کاملا بلاغی می‌شود. البته او در جای خود به امکان نسخ قرآن توسط سنت باور دارد و سنت را از جنس وحی می‌گیرد.
نمونه دسته نخست، تعارض حدیث نبوی(ص) «‌خداوند پشت آدم را لمس کرد و ذریه او تا روز قیامت را از او خلق کرد»، با آیه عالم ذر «و إذ أخذ ربّك من بني آدم من ظهورهم» است که بر اساس این حدیث، نسل آدم از پشت او گرفته شده‌اند، اما بر اساس قرآن، از پشت فرزندان آدم آمده‌اند». [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتیبه]] می‌گوید: آدم در این حدیث، کنایه از فرزندان او است؛ زیرا آنان از اویند. برای همین، نتیجه کاملا بلاغی می‌شود. البته او در جای خود به امکان نسخ قرآن توسط سنت باور دارد و سنت را از جنس وحی می‌گیرد.


نمونه دسته دوم، تعارض میان دو حدیث از رسول خدا(ص) است که در یکی چنین آمده است: «کسی که در راه حفظ مالش کشته شود، شهید است» و در دیگری این‌گونه است: «پلاس خانه‌ات باش. اگر بر تو وارد شدند، به اتاقت برو و آنگاه که به اتاقت وارد شدند، بگو [با کشتن من] گناه من و خود را بر گردن بگیر. بنده مقتول خدا باش، اما بنده قاتل خدا مباش». [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتیبه]] می‌گوید: «هر حدیث ، موضعی متفاوت از موضع دیگر دارد و اگر دو حدیث، در موضع خود قرار گیرند، اختلاف از بین می‌رود». در این دو حدیث نیز، روایت نخست، به مقاومت در برابر دزدان ربط داشته و روایت دوم، به زمان فتنه مربوط است. [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتیبه]] در واقع، به داده‌های برون‌متنی توجه می‌کند که بر تأویل معنوی، لفظی و تاریخی مستند است.
نمونه دسته دوم، تعارض میان دو حدیث از رسول خدا(ص) است که در یکی چنین آمده است: «کسی که در راه حفظ مالش کشته شود، شهید است» و در دیگری این‌گونه است: «پلاس خانه‌ات باش. اگر بر تو وارد شدند، به اتاقت برو و آنگاه که به اتاقت وارد شدند، بگو [با کشتن من] گناه من و خود را بر گردن بگیر. بنده مقتول خدا باش، اما بنده قاتل خدا مباش». [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتیبه]] می‌گوید: «هر حدیث، موضعی متفاوت از موضع دیگر دارد و اگر دو حدیث، در موضع خود قرار گیرند، اختلاف از بین می‌رود». در این دو حدیث نیز، روایت نخست، به مقاومت در برابر دزدان ربط داشته و روایت دوم، به زمان فتنه مربوط است. [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتیبه]] در واقع، به داده‌های برون‌متنی توجه می‌کند که بر تأویل معنوی، لفظی و تاریخی مستند است.


نمونه دسته سوم: تعارض میان حدیث «الأئمة مِن قريش»، ‌با این سخن خلیفه دوم به هنگام مرگ است که می‌گوید: «اگر سالم، غلام ابی‌حذیفه زنده بود، ذره‌ای در او شک نمی‌کردم». بااینکه سالم از قریش نبوده است، چرا عمر او را برای خلافت معرفی می‌کند؟ [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتیبه]] این‌گونه توجیه می‌کند که موضوع روایت رسول خدا(ص) «خلافت» است، اما موضوع سخن عمر «امامت نماز» است<ref>ر.ک: الحمامی، نادر</ref>‏.
نمونه دسته سوم: تعارض میان حدیث «الأئمة مِن قريش»، ‌با این سخن خلیفه دوم به هنگام مرگ است که می‌گوید: «اگر سالم، غلام ابی‌حذیفه زنده بود، ذره‌ای در او شک نمی‌کردم». بااینکه سالم از قریش نبوده است، چرا عمر او را برای خلافت معرفی می‌کند؟ [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتیبه]] این‌گونه توجیه می‌کند که موضوع روایت رسول خدا(ص) «خلافت» است، اما موضوع سخن عمر «امامت نماز» است<ref>ر.ک: الحمامی، نادر</ref>‏.