پرش به محتوا

الصحیح من سیرة النبي الأعظم(ص): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'می دهد' به 'می‌دهد'
جز (جایگزینی متن - 'می شود' به 'می‌شود')
جز (جایگزینی متن - 'می دهد' به 'می‌دهد')
خط ۳۱: خط ۳۱:
ترجمه و تلخیص دوره ده جلدی با عنوان: «[[سیرت جاودانه (ترجمه)|سیرت جاودانه]]» در دو جلد ترجمه و منتشر شده است. دوره‌ کامل آن با گزینش، حذف مطالب نامربوط و ویرایش فنی و ادبی در هفت هزار صفحه ترجمه و در سال ١٣٩١ در تهران با عنوان: «سیره صحیح پیامبراعظم(ص)» منتشر گردید. متن عربی کتاب‌ در‌ ٣٥جلد و مجموع ١٢٦٧٤ صفحه در سال ٢٠٠٤ میلادی به عنوان چاپ چهارم آن در بیروت و قم منتشر شد. بنظر می رسد ناشران عرب در تدوین فنی کتاب، بیشتر در‌ صدد‌ کتابسازی هستند تا نشر فنی دقیق و مطلوب. از این رو چاپ الصحیح نیز از این قاعده مستثنی نیست و اگر در انتخاب حروف، ویراستاری‌ فنی‌ و ادبی، و صفحه بندی چنان که‌ باید‌ فنی عمل می شد، هم شمار مجلدات تا حدود زیادی کاسته می شد و هم از نظر بصری زیباتر و پسندیده تر بود.  
ترجمه و تلخیص دوره ده جلدی با عنوان: «[[سیرت جاودانه (ترجمه)|سیرت جاودانه]]» در دو جلد ترجمه و منتشر شده است. دوره‌ کامل آن با گزینش، حذف مطالب نامربوط و ویرایش فنی و ادبی در هفت هزار صفحه ترجمه و در سال ١٣٩١ در تهران با عنوان: «سیره صحیح پیامبراعظم(ص)» منتشر گردید. متن عربی کتاب‌ در‌ ٣٥جلد و مجموع ١٢٦٧٤ صفحه در سال ٢٠٠٤ میلادی به عنوان چاپ چهارم آن در بیروت و قم منتشر شد. بنظر می رسد ناشران عرب در تدوین فنی کتاب، بیشتر در‌ صدد‌ کتابسازی هستند تا نشر فنی دقیق و مطلوب. از این رو چاپ الصحیح نیز از این قاعده مستثنی نیست و اگر در انتخاب حروف، ویراستاری‌ فنی‌ و ادبی، و صفحه بندی چنان که‌ باید‌ فنی عمل می شد، هم شمار مجلدات تا حدود زیادی کاسته می شد و هم از نظر بصری زیباتر و پسندیده تر بود.  


نخستین جلد از کتاب الصحیح به مباحث مقدماتی در حوزه سیره نگاری اختصاص دارد. نویسنده‌ در‌ صدد است که به جای تبیین کلیات و توضیح مفاهیم به بررسی پیشینه سیره نگاری و خطوط کلی آن در دو مکتب خلافت و امامت بپردازد. از این رو در هشت فصل، موضوعاتی‌ از‌ قبیل: سیمای‌ پیغمبر(ص) در مکتب خلافت، سیاست منع تدوین و نقل حدیث، مفتیان جایگزین، قصه گویان و نقش آنان در تحریف‌ سیره، اهداف، انگیزه ها، آثار و نتایج سیاست‌های رسمی در قبال سیره‌، ضرورت‌ حضور‌ امام معصوم در جامعه، معیارها وضوابط آشفته در تدوین ونقل سیره، و ضوابط و معیار‌های درست پژوهش علمی، را ‌‌مورد‌ نقد و بررسی قرار می دهد.  
نخستین جلد از کتاب الصحیح به مباحث مقدماتی در حوزه سیره نگاری اختصاص دارد. نویسنده‌ در‌ صدد است که به جای تبیین کلیات و توضیح مفاهیم به بررسی پیشینه سیره نگاری و خطوط کلی آن در دو مکتب خلافت و امامت بپردازد. از این رو در هشت فصل، موضوعاتی‌ از‌ قبیل: سیمای‌ پیغمبر(ص) در مکتب خلافت، سیاست منع تدوین و نقل حدیث، مفتیان جایگزین، قصه گویان و نقش آنان در تحریف‌ سیره، اهداف، انگیزه ها، آثار و نتایج سیاست‌های رسمی در قبال سیره‌، ضرورت‌ حضور‌ امام معصوم در جامعه، معیارها وضوابط آشفته در تدوین ونقل سیره، و ضوابط و معیار‌های درست پژوهش علمی، را ‌‌مورد‌ نقد و بررسی قرار می‌دهد.  


در فصل هفتم به بررسی ضوابط آشفته در‌ تدوین‌ ونقل‌ سیره نبوی بر اساس مکتب و سیاست رسمی خلفا و فرمانروایان پرداخته و بیش از ٥٠ مورد از‌ این ضوابط را با توضیح مختصر بر شمرده است. از مهمترین موارد می‌ توان به نمونه ‌های‌ زیر‌ اشاره کرد: عدالت صحابه، زندیق بودن منتقد صحابه، بخشودگی گناهان بدری ها، اجتهاد و فتوای صحابه، اجتهاد در مقابل نص، سنت خلفا، روایات مرسل صحابه، سهو پیغمبر(ص)، عصمت امت، اجماع، ظن، رأی‌ و قیاس، سد باب اجتهاد، موافقت اهل کتاب، حدیث بنی اسرائیل، حسن و قبح شرعی، و صدور انحصاری فتوا. فصل هشتم به تبیین معیارها و ضوابطی اختصاص دارد که از دیدگاه‌ نویسنده‌ می‌تواند به پژوهشگر سیره نبوی در رسیدن به اخبار صحیح یاری کند.  
در فصل هفتم به بررسی ضوابط آشفته در‌ تدوین‌ ونقل‌ سیره نبوی بر اساس مکتب و سیاست رسمی خلفا و فرمانروایان پرداخته و بیش از ٥٠ مورد از‌ این ضوابط را با توضیح مختصر بر شمرده است. از مهمترین موارد می‌ توان به نمونه ‌های‌ زیر‌ اشاره کرد: عدالت صحابه، زندیق بودن منتقد صحابه، بخشودگی گناهان بدری ها، اجتهاد و فتوای صحابه، اجتهاد در مقابل نص، سنت خلفا، روایات مرسل صحابه، سهو پیغمبر(ص)، عصمت امت، اجماع، ظن، رأی‌ و قیاس، سد باب اجتهاد، موافقت اهل کتاب، حدیث بنی اسرائیل، حسن و قبح شرعی، و صدور انحصاری فتوا. فصل هشتم به تبیین معیارها و ضوابطی اختصاص دارد که از دیدگاه‌ نویسنده‌ می‌تواند به پژوهشگر سیره نبوی در رسیدن به اخبار صحیح یاری کند.  
خط ۵۰: خط ۵۰:
از نقاط ضعف‌ الصحیح‌ می‌توان موارد زیر را برشمرد:  
از نقاط ضعف‌ الصحیح‌ می‌توان موارد زیر را برشمرد:  


#نداشتن‌ روش‌ واحد‌ در طرح و بررسی حوادث و وقایع. چنان که‌ در‌ مجلدات نخستین، ابتدا روایت حادثه را با ذکر جزئیات از منابع مختلف نقل‌ و سپس‌ به ارزیابی و نقد آن می‌ پردازد‌ اما در‌ ادامه‌ تغییر‌ روش می دهد و با مبنا قرار‌ دادن‌ کتاب سبل الهی و الرشاد صالحی شامی در حقیقت به نقد و ارزیابی گزارش‌های‌ این‌ سیره نویس اهل سنت می‌پردازد‌ و البته از سطح کار‌ خویش‌ تا حد نقد یک اثر‌ می‌ کاهد.  
#نداشتن‌ روش‌ واحد‌ در طرح و بررسی حوادث و وقایع. چنان که‌ در‌ مجلدات نخستین، ابتدا روایت حادثه را با ذکر جزئیات از منابع مختلف نقل‌ و سپس‌ به ارزیابی و نقد آن می‌ پردازد‌ اما در‌ ادامه‌ تغییر‌ روش می‌دهد و با مبنا قرار‌ دادن‌ کتاب سبل الهی و الرشاد صالحی شامی در حقیقت به نقد و ارزیابی گزارش‌های‌ این‌ سیره نویس اهل سنت می‌پردازد‌ و البته از سطح کار‌ خویش‌ تا حد نقد یک اثر‌ می‌ کاهد.  
#عملکرد گزینشی در مباحث بمنظور اثبات دیدگاه‌های جزمی خود در مباحث مختلف‌ خصوصا‌ در رد دیدگاهها و نفی شخصیت‌های‌ مطرح‌ و محبوب‌ اهل سنت از‌ جمله‌ خلفای ثلاثه و صحابه همفکر‌ و همراه‌ آنان.  
#عملکرد گزینشی در مباحث بمنظور اثبات دیدگاه‌های جزمی خود در مباحث مختلف‌ خصوصا‌ در رد دیدگاهها و نفی شخصیت‌های‌ مطرح‌ و محبوب‌ اهل سنت از‌ جمله‌ خلفای ثلاثه و صحابه همفکر‌ و همراه‌ آنان.  
#ارجاع انبوه و غیر ضرور به منابع زیاد در نقل منابع مربوط به یک‌ واقعه‌ - به ویژه زمانی که روایت مربوط‌ به‌ فضیلتی در‌ باره‌ ی معصوم‌(ع) باشد - آدرس می دهد‌. در حالی که بیشتر منابع متأخر، مطلب خود را از یک منبع متقدم نقل کرده‌ اند‌. در حقیقت ظاهرا بر آن است‌ که‌ با‌ این‌ روش‌ نوعی «ابهت» به‌ بحث‌ و ارجاعات خود بدهد.  
#ارجاع انبوه و غیر ضرور به منابع زیاد در نقل منابع مربوط به یک‌ واقعه‌ - به ویژه زمانی که روایت مربوط‌ به‌ فضیلتی در‌ باره‌ ی معصوم‌(ع) باشد - آدرس می‌دهد‌. در حالی که بیشتر منابع متأخر، مطلب خود را از یک منبع متقدم نقل کرده‌ اند‌. در حقیقت ظاهرا بر آن است‌ که‌ با‌ این‌ روش‌ نوعی «ابهت» به‌ بحث‌ و ارجاعات خود بدهد.  
#زیاده روی در پای بندی به مبانی کلامی در بررسی‌های تاریخی. در حقیقت‌ مبانی‌ کلامی‌ شیعی در الصحیح پررنگ است و بنابراین هر‌ روایتی‌ که‌ به‌ نوعی‌ با‌ آن معارض باشد، مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته و به روش ‌های مختلف تضعیف و در ن‌هایت رد می‌شود.  
#زیاده روی در پای بندی به مبانی کلامی در بررسی‌های تاریخی. در حقیقت‌ مبانی‌ کلامی‌ شیعی در الصحیح پررنگ است و بنابراین هر‌ روایتی‌ که‌ به‌ نوعی‌ با‌ آن معارض باشد، مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته و به روش ‌های مختلف تضعیف و در ن‌هایت رد می‌شود.  
#نویسنده در نقد و ارزیابی موضوعات تاریخی سیاست ضد تقریب‌ دارد و بیشتر در مسائل اختلافی شیعه و سنی تمرکز، و شخصیت‌های محبوب و صحابه مورد علاقه اهل سنت را با استناد به دلایل بیشتر عقیدتی و کلامی رد و نفی می کند.  
#نویسنده در نقد و ارزیابی موضوعات تاریخی سیاست ضد تقریب‌ دارد و بیشتر در مسائل اختلافی شیعه و سنی تمرکز، و شخصیت‌های محبوب و صحابه مورد علاقه اهل سنت را با استناد به دلایل بیشتر عقیدتی و کلامی رد و نفی می کند.  
خط ۶۷: خط ۶۷:
ب – رویکرد کلامی، با توجه به اینکه تحل و تکامل تشیع تا حد زیادی نتیجه استدلال ‌های کلامی است، محتوای این کتاب نیز در همین چارچوب است و نویسنده‌ با چنین رویکردی برخی مسائل را برجسته و بعضی دیگر را کم رنگ کرده است. در بسیاری از موارد نقش شخصیت ‌های صدر اسلام که از دید نویسنده مطرود به حساب می‌ آیند‌ به بدترین شکل موجود بیان شده و یا سخنان تحقیرآمیز در مورد آنان نوشته شده است. وی در باب چگونگی هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه، داستان لیلة المبیت و فداکاری حضرت‌ علی‌ را مفصل شرح داده، آن گاه تحت عنوان آیه غار سه صفحه در تضعیف و رد ابوبکر نوشته است (سیره صحیح پیامبراعظم(ص)، ج ٢، فصل دوم، تحت عنوان: هجرت رسول خدا).  
ب – رویکرد کلامی، با توجه به اینکه تحل و تکامل تشیع تا حد زیادی نتیجه استدلال ‌های کلامی است، محتوای این کتاب نیز در همین چارچوب است و نویسنده‌ با چنین رویکردی برخی مسائل را برجسته و بعضی دیگر را کم رنگ کرده است. در بسیاری از موارد نقش شخصیت ‌های صدر اسلام که از دید نویسنده مطرود به حساب می‌ آیند‌ به بدترین شکل موجود بیان شده و یا سخنان تحقیرآمیز در مورد آنان نوشته شده است. وی در باب چگونگی هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه، داستان لیلة المبیت و فداکاری حضرت‌ علی‌ را مفصل شرح داده، آن گاه تحت عنوان آیه غار سه صفحه در تضعیف و رد ابوبکر نوشته است (سیره صحیح پیامبراعظم(ص)، ج ٢، فصل دوم، تحت عنوان: هجرت رسول خدا).  


ج – رویکرد‌ حدیث‌ گرایانه، اگرچه نویسنده محترم از آیات زیادی برای بیان سیره رسول خدا استفاده کرده، اما این احادیث هستند که جهت آیات را در این کتاب نمایش می دهند. در‌ حالی‌ که‌ قرآن تاکید دارد بر اینکه‌ “لایعلم‌ الغیب‌ الا الله “، نویسنده محترم می نویسد: رسول خدا(ص) اعمال همه بندگان و هر آنچه را در دایره مسئولیت حضرت و در سطح حضور‌ و شهود‌ روی‌ می دهد، می بیند و خداوند متعال به او‌ امکان‌ داده تا پشت سر خود را ببیند و در حالی که چشمانش به خواب می رود، قلبش بیدار بماند. زیرا‌ اگر‌ چنین‌ نبود، نمی‌توانست در حال خواب یا زمانی که ‌مردمان‌ پشت سر او هستند، آنان را ببیند<ref>ر.ک: سپهری، محمد، ص97-112</ref>.
ج – رویکرد‌ حدیث‌ گرایانه، اگرچه نویسنده محترم از آیات زیادی برای بیان سیره رسول خدا استفاده کرده، اما این احادیث هستند که جهت آیات را در این کتاب نمایش می دهند. در‌ حالی‌ که‌ قرآن تاکید دارد بر اینکه‌ “لایعلم‌ الغیب‌ الا الله “، نویسنده محترم می نویسد: رسول خدا(ص) اعمال همه بندگان و هر آنچه را در دایره مسئولیت حضرت و در سطح حضور‌ و شهود‌ روی‌ می‌دهد، می بیند و خداوند متعال به او‌ امکان‌ داده تا پشت سر خود را ببیند و در حالی که چشمانش به خواب می رود، قلبش بیدار بماند. زیرا‌ اگر‌ چنین‌ نبود، نمی‌توانست در حال خواب یا زمانی که ‌مردمان‌ پشت سر او هستند، آنان را ببیند<ref>ر.ک: سپهری، محمد، ص97-112</ref>.