۱۰۰٬۹۵۴
ویرایش
اسلام و تربيت کودکان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'اه ها' به 'اه‌ها'
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'بین المللی' به 'بین‌المللی ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'اه ها' به 'اه‌ها') |
||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
3-احکام نوزاد: در اين فراز، از استحباب تبريک و تهنيت به مناسبت ولادت فرزند مى‌گويد.استحباب اذان و اقامه در گوش راست و چپ نوزاد را يادآور مى‌شود و به استحباب تحنيک و تراشيدن سر نوزاد اشاره مى‌کند.زمان نامگذارى و لزوم گزينش نام نيک را مى‌آورد و به استحباب انتخاب کنيه براى فرزند، عقيقه براى او، فوايد عقيقه، ختنه و فوايد و حکمت آن مى‌پردازد. | 3-احکام نوزاد: در اين فراز، از استحباب تبريک و تهنيت به مناسبت ولادت فرزند مى‌گويد.استحباب اذان و اقامه در گوش راست و چپ نوزاد را يادآور مى‌شود و به استحباب تحنيک و تراشيدن سر نوزاد اشاره مى‌کند.زمان نامگذارى و لزوم گزينش نام نيک را مى‌آورد و به استحباب انتخاب کنيه براى فرزند، عقيقه براى او، فوايد عقيقه، ختنه و فوايد و حکمت آن مى‌پردازد. | ||
4-بررسى مهمترين عوامل انحراف کودکان و نوجوانان: مهمترين عوامل انحراف و راه مبارزۀ با آنها چنين است: فقر، اختلاف هاى خانوادگى، طلاق و پيامد هاى آن، | 4-بررسى مهمترين عوامل انحراف کودکان و نوجوانان: مهمترين عوامل انحراف و راه مبارزۀ با آنها چنين است: فقر، اختلاف هاى خانوادگى، طلاق و پيامد هاى آن، راه‌هاى پيشگيرى از طلاق و وظايف زن و شوهر در اين خصوص، نداشتن سرگرمى و راه‌هاى مبارزه با آن، معاشرتها و رفاقت هاى نامناسب، وظيفه پدر و مادر در راهنمايى فرزندان براى دوست‌گزينى، رفتار نادرست پدر و مادر، داستانها و فيلم هاى جنايى و سکسى و نقش پدر و مادر در زدودن محيط زندگى فرزندان از آنها، شيوع بطالت و بيکارى، کوتاهى پدر و مادر در تربيت فرزند، محروميت از پدر و مادر. | ||
بخش دوم.مسئوليتها و وظايف مربيان | بخش دوم.مسئوليتها و وظايف مربيان | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
از اين گذشته لازم است کودک با تاريخ اسلام، سيرۀ پيامبر(ص)و امامان(ع)و بزرگان دين آشنا شود چنانکه غزالى، بو على و ابن خلدون هم گفته‌اند.در اجراى اين مسئوليت بر مربى است که کودک را از راه مطالعه در اسرار آفرينش با خداوند آشنا کند، روح خشوع و تقوا و بندگى را در او پرورش دهد و او را بگون هاى بار آورد که در همه حالات به خدا توجه داشته باشد. | از اين گذشته لازم است کودک با تاريخ اسلام، سيرۀ پيامبر(ص)و امامان(ع)و بزرگان دين آشنا شود چنانکه غزالى، بو على و ابن خلدون هم گفته‌اند.در اجراى اين مسئوليت بر مربى است که کودک را از راه مطالعه در اسرار آفرينش با خداوند آشنا کند، روح خشوع و تقوا و بندگى را در او پرورش دهد و او را بگون هاى بار آورد که در همه حالات به خدا توجه داشته باشد. | ||
3-مسئوليت تربيت اخلاقى: مقصود از تربيت اخلاقى، مبانى اخلاقى و فضائل رفتارى و وجدانى است که کودک بايد بياموزد و بدانها عادت کند.اين فضائل برآمد ايمان و اعتقاد است.ايمان و تربيت ايمانى شرط لازم براى تربيت اخلاقى است.اسلام به تربيت اخلاقى کودک بسيار اهميت مى‌دهد.از مجموعۀ دستور هاى اخلاقى اسلام برمى‌آيد که کودک را بايد بگون هاى پرورد که دروغ نگويد، امانتدار باشد، احترام بزرگترها را پاس دارد، در گفتار و رفتار از زشتى پرهيز کند، به کار هاى پسنديده چون احسان به يتيم و نيکى به فقير خو کند.شرحى کوتاه دربارۀ دروغ، دزدى، دشنام، بى‌بند و بارى و روابط نامشروع و | 3-مسئوليت تربيت اخلاقى: مقصود از تربيت اخلاقى، مبانى اخلاقى و فضائل رفتارى و وجدانى است که کودک بايد بياموزد و بدانها عادت کند.اين فضائل برآمد ايمان و اعتقاد است.ايمان و تربيت ايمانى شرط لازم براى تربيت اخلاقى است.اسلام به تربيت اخلاقى کودک بسيار اهميت مى‌دهد.از مجموعۀ دستور هاى اخلاقى اسلام برمى‌آيد که کودک را بايد بگون هاى پرورد که دروغ نگويد، امانتدار باشد، احترام بزرگترها را پاس دارد، در گفتار و رفتار از زشتى پرهيز کند، به کار هاى پسنديده چون احسان به يتيم و نيکى به فقير خو کند.شرحى کوتاه دربارۀ دروغ، دزدى، دشنام، بى‌بند و بارى و روابط نامشروع و راه‌هاى پيشگيرى از آنها پايان اين فراز است. | ||
4-مسئوليت تربيت بدنى: در شرح اين مسئوليت، از بازى و فوايد آن براى کودک مى‌گويد به تأمين خوراک و پوشاک او اشاره مى‌کند به رعايت بهداشت و دور نگاه داشتن کودک از بيماري هاى مسرى و درمان او مى‌پردازد از بايستى بازي هاى ورزشى و رزمى ياد مى‌کند به لزوم عادت دادن کودک به زهد و ترک تنعم مى‌پردازد و يادآور مى‌شود که کودک را بايد اهل کوشش بار آورد.سپس به پار هاى پديده‌ها که بايد با آنها مبارزه کرد اشاره مى‌کند و از اعتياد به دخانيات و مضرات اعتياد و راه درمان آن مى‌گويد به استمنا و زيان هاى روحى، جسمى و اجتماعى آن و راه درمانش مى‌رسد.مسکرات و مواد مخدر را مطرح مى‌کند و به زيان هاى بهداشتى، عقلى، اقتصادى، روانى و اجتماعى آن اشاره مى‌کند و راه درمان آن را مى‌آورد و با کاوش در روابط نامشروع جنسى و زيانها و راه درمان و مبارزه با آن، به شرح مسئوليت ديگر روى مى‌کند. | 4-مسئوليت تربيت بدنى: در شرح اين مسئوليت، از بازى و فوايد آن براى کودک مى‌گويد به تأمين خوراک و پوشاک او اشاره مى‌کند به رعايت بهداشت و دور نگاه داشتن کودک از بيماري هاى مسرى و درمان او مى‌پردازد از بايستى بازي هاى ورزشى و رزمى ياد مى‌کند به لزوم عادت دادن کودک به زهد و ترک تنعم مى‌پردازد و يادآور مى‌شود که کودک را بايد اهل کوشش بار آورد.سپس به پار هاى پديده‌ها که بايد با آنها مبارزه کرد اشاره مى‌کند و از اعتياد به دخانيات و مضرات اعتياد و راه درمان آن مى‌گويد به استمنا و زيان هاى روحى، جسمى و اجتماعى آن و راه درمانش مى‌رسد.مسکرات و مواد مخدر را مطرح مى‌کند و به زيان هاى بهداشتى، عقلى، اقتصادى، روانى و اجتماعى آن اشاره مى‌کند و راه درمان آن را مى‌آورد و با کاوش در روابط نامشروع جنسى و زيانها و راه درمان و مبارزه با آن، به شرح مسئوليت ديگر روى مى‌کند. | ||
5-مسئوليت تربيت عقلى: در اين جستار، نخست مراد از تربيت عقلى را مى‌آورد آنگاه به ابعاد گوناگون آن مى‌پردازد و از چگونگى تعليم و ارزش علم و آموزش ياد مى‌کند به فريضه بودن علم‌آموزى و نقش اين باور در تعالى فرهنگ اسلامى اشاره مى‌کند.اعترافات برخى غربيان را دربارۀ نقش عظيم اسلام در پيشرفت علمى و فرهنگى اندلس و اروپا بازمى‌گويد و به اسرار پيشرفت هاى مسلمانان مى‌پردازد.سپس از تعليم کودک و مواد آموزشى او مى‌گويد به سن آموزش کودک اشاره مى‌کند از آموزش زن در اسلام ياد مى‌کند به وضع نابهنجار زن و نظام خانواده در غرب مى‌پردازد و اعتراف هاى خود غربيان را در اين‌باره بازگو مى‌کند و | 5-مسئوليت تربيت عقلى: در اين جستار، نخست مراد از تربيت عقلى را مى‌آورد آنگاه به ابعاد گوناگون آن مى‌پردازد و از چگونگى تعليم و ارزش علم و آموزش ياد مى‌کند به فريضه بودن علم‌آموزى و نقش اين باور در تعالى فرهنگ اسلامى اشاره مى‌کند.اعترافات برخى غربيان را دربارۀ نقش عظيم اسلام در پيشرفت علمى و فرهنگى اندلس و اروپا بازمى‌گويد و به اسرار پيشرفت هاى مسلمانان مى‌پردازد.سپس از تعليم کودک و مواد آموزشى او مى‌گويد به سن آموزش کودک اشاره مى‌کند از آموزش زن در اسلام ياد مى‌کند به وضع نابهنجار زن و نظام خانواده در غرب مى‌پردازد و اعتراف هاى خود غربيان را در اين‌باره بازگو مى‌کند و راه‌هاى آگاهى و رشد فکرى کودک را شرح مى‌دهد. | ||
6-مسئوليت تربيت روانى: مراد از تربيت روانى، پرورش جرأت، صراحت و شجاعت در کودک است.از اين گذشته کودک بايد بياموزد که خير و کمال را تقديس کند و بگاه خشم مهار خويش را از کف ندهد و خود را به فضائل روانى و اخلاقى بيارايد.پدر و مادر بايد فرزند را از همه عواملى که ممکن است کرامت کودک را مخدوش کند و شخصيت او را ناتوان سازد دور دارند مهمترين اين عوامل به شرح زير است: شرم و خجالت و راه علاج آن، فرق حيا با خجالت، ترس، عوامل ترس غيرطبيعى کودک، | 6-مسئوليت تربيت روانى: مراد از تربيت روانى، پرورش جرأت، صراحت و شجاعت در کودک است.از اين گذشته کودک بايد بياموزد که خير و کمال را تقديس کند و بگاه خشم مهار خويش را از کف ندهد و خود را به فضائل روانى و اخلاقى بيارايد.پدر و مادر بايد فرزند را از همه عواملى که ممکن است کرامت کودک را مخدوش کند و شخصيت او را ناتوان سازد دور دارند مهمترين اين عوامل به شرح زير است: شرم و خجالت و راه علاج آن، فرق حيا با خجالت، ترس، عوامل ترس غيرطبيعى کودک، راه‌هاى معالجه ترس کودک، حقارت، عوامل حقارت‌زا، روش هاى درمان حقارت، حسد، اسباب پيدايش آن و راه‌هاى درمانش، خشم، لزوم و فوايد آن، خشم پسنديده و ناپسند، عوامل خشم، راه‌هاى معالجه خشم. | ||
7-مسئوليت تربيت اجتماعى: از راه تربيت اجتماعى، کودک را براساس آداب اجتماعى و اصول روانى برخاسته از ايمان و اعتقاد مى‌پروريم تا بتواند نمودى برجسته از حسن رفتار، ادب، تعادل، عقل پخته و تلاش حکيمانه باشد.براى تحقق چنين تربيتى از وسايل علمى زير مى‌توان سود برد: ا)غرس اصول ارزشمند روانى چون تقوا، برادرى، رحم و محبت، ايثار، گذشت، جرأت و شجاعت.هر تربيتى که مبتنى بر اين اصول نباشد بى‌اعتبار و نقش بر آب است؛ ب)مراعات حقوق ديگران، مهمترين حقوق اجتماعى که بايد کودک را با آنها آشنا کنيم و او را به رعايت آنها بخوانيم عبارتند از: حق پدر و مادر، حق خويشاوندان، حق همسايه، حق معلم، حق متعلم، حق دوست، حق بزرگتر، حق زن و شوهر بر يکديگر و حق اولاد(ص 272)که هريک شرح مى‌شوند؛ ج) التزام به آداب اجتماعى مانند: آداب خوردن و آشاميدن، آداب اسلام، آداب اجازه گرفتن براى ورود، آداب سخن گفتن، آداب مزاح، آداب تبريک و تهنيت، آداب عيادت بيمار، آداب تسليت‌گويى و آداب عطسه؛ د)نظارت و انتقاد و امر به معروف و نهى از منکر، شايسته است کودک را از آغاز کودکى با نظارت و مراقبت اجتماعى و نقد و امر به معروف و نهى از منکر آشنا کرد بگون هاى که بدانها عادت کند.امر به معروف و نهى از منکر شرايطى دارد که پس از برشماردن آنها، به اصول لازم الرعايه در امر به معروف و نهى از منکر مى‌پردازد. | 7-مسئوليت تربيت اجتماعى: از راه تربيت اجتماعى، کودک را براساس آداب اجتماعى و اصول روانى برخاسته از ايمان و اعتقاد مى‌پروريم تا بتواند نمودى برجسته از حسن رفتار، ادب، تعادل، عقل پخته و تلاش حکيمانه باشد.براى تحقق چنين تربيتى از وسايل علمى زير مى‌توان سود برد: ا)غرس اصول ارزشمند روانى چون تقوا، برادرى، رحم و محبت، ايثار، گذشت، جرأت و شجاعت.هر تربيتى که مبتنى بر اين اصول نباشد بى‌اعتبار و نقش بر آب است؛ ب)مراعات حقوق ديگران، مهمترين حقوق اجتماعى که بايد کودک را با آنها آشنا کنيم و او را به رعايت آنها بخوانيم عبارتند از: حق پدر و مادر، حق خويشاوندان، حق همسايه، حق معلم، حق متعلم، حق دوست، حق بزرگتر، حق زن و شوهر بر يکديگر و حق اولاد(ص 272)که هريک شرح مى‌شوند؛ ج) التزام به آداب اجتماعى مانند: آداب خوردن و آشاميدن، آداب اسلام، آداب اجازه گرفتن براى ورود، آداب سخن گفتن، آداب مزاح، آداب تبريک و تهنيت، آداب عيادت بيمار، آداب تسليت‌گويى و آداب عطسه؛ د)نظارت و انتقاد و امر به معروف و نهى از منکر، شايسته است کودک را از آغاز کودکى با نظارت و مراقبت اجتماعى و نقد و امر به معروف و نهى از منکر آشنا کرد بگون هاى که بدانها عادت کند.امر به معروف و نهى از منکر شرايطى دارد که پس از برشماردن آنها، به اصول لازم الرعايه در امر به معروف و نهى از منکر مى‌پردازد. | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
5-تربيت از راه تنبيه: اسلام به حفظ دين، جان، آبرو، عقل و مال توجه دارد و براى حمايت از آنها چند حدّ شرعى: تعزير، ضمان، قصاص و ديه را وضع کرده است.درباره کودک و در محيط تربيتى او نيز با شرايط و اصولى خاص، تنبيه را مجاز مى‌داند؛ بمثل، در رفتار با کودک اصل بر ملايمت و مهربانى است، در کيفر کودک بايد طبيعت او در نظر باشد، تنبيه بايد گام‌به‌گام و تدريجى باشد.تنبيه بدنى و غيربدنى است و تا به تنبيه غيربدنى اميد هست نبايد به تنبيه بدنى روى کرد.مربى در حال تنبيه، شرايط روحى و ظاهرى ويژ هاى بايد داشته باشد که برشمارده شده است. | 5-تربيت از راه تنبيه: اسلام به حفظ دين، جان، آبرو، عقل و مال توجه دارد و براى حمايت از آنها چند حدّ شرعى: تعزير، ضمان، قصاص و ديه را وضع کرده است.درباره کودک و در محيط تربيتى او نيز با شرايط و اصولى خاص، تنبيه را مجاز مى‌داند؛ بمثل، در رفتار با کودک اصل بر ملايمت و مهربانى است، در کيفر کودک بايد طبيعت او در نظر باشد، تنبيه بايد گام‌به‌گام و تدريجى باشد.تنبيه بدنى و غيربدنى است و تا به تنبيه غيربدنى اميد هست نبايد به تنبيه بدنى روى کرد.مربى در حال تنبيه، شرايط روحى و ظاهرى ويژ هاى بايد داشته باشد که برشمارده شده است. | ||
فصل دوم.قواعد اساسى تربيت: در اين فصل پيش از شرح قواعد اساسى تربيت به معپار هاى صفات مربى مى‌پردازد و از اخلاص، تقوى، علم، حلم و اعتقاد به مسئوليت مربى مى‌گويد.آنگاه به دو قاعده اساسى تربيت؛ يعنى، قاعدۀ ارتباط و قاعدۀ تحذير مى‌رسد و در شرح قاعدۀ ارتباط نخست ارتباط اعتقادى، روحى(عبادت، قرائت قرآن، حضور در مسجد و مکان هاى مطهر، ياد خدا، نماز هاى نافله و روزه مستحبى، ناظر دانستن خدا بر همه‌چيز)، فکرى و اجتماعى(و | فصل دوم.قواعد اساسى تربيت: در اين فصل پيش از شرح قواعد اساسى تربيت به معپار هاى صفات مربى مى‌پردازد و از اخلاص، تقوى، علم، حلم و اعتقاد به مسئوليت مربى مى‌گويد.آنگاه به دو قاعده اساسى تربيت؛ يعنى، قاعدۀ ارتباط و قاعدۀ تحذير مى‌رسد و در شرح قاعدۀ ارتباط نخست ارتباط اعتقادى، روحى(عبادت، قرائت قرآن، حضور در مسجد و مکان هاى مطهر، ياد خدا، نماز هاى نافله و روزه مستحبى، ناظر دانستن خدا بر همه‌چيز)، فکرى و اجتماعى(و راه‌هاى سه‌گانه فراهم کردن آن)را شرح مى‌دهد.سپس در شرح قاعده تحذير از لزوم بازداشتن کودک از ارتداد، الحاد، لهو حرام، تقليد کورکورانه، همبازيها و دوستان بد، مفاسد اخلاقى و محرمات شرعى ياد مى‌کند. | ||
فصل سوم.رهنمود هاى مهم تربيتى: 1-تشويق کودک به شريفترين کسبها؛ پيامبران، هريک شغلى شريف داشته‌اند.اسلام به کار تشويق مى‌کند و آن را وسيله تقرب به خدا مى‌داند براى آنکه کودک بتواند در آينده شغلى مناسب داشته باشد بايد از زمان تحصيل او را براى حرف هاى آماده کرد اين نکته را بو على هم يادآور شده است.گرچه کودکان خوش‌استعداد به تحصيلات تکميلى راه مى‌يابند، خوب است در ايام تعطيل حرف هاى بياموزند.کودکان کم‌استعداد بايد به تعليمات ضرورى بسنده کنند و در پى حرف هاى برآيند.دختران-در تحصيل موفق باشند يا نباشند-بايد خانه‌دارى بياموزند. | فصل سوم.رهنمود هاى مهم تربيتى: 1-تشويق کودک به شريفترين کسبها؛ پيامبران، هريک شغلى شريف داشته‌اند.اسلام به کار تشويق مى‌کند و آن را وسيله تقرب به خدا مى‌داند براى آنکه کودک بتواند در آينده شغلى مناسب داشته باشد بايد از زمان تحصيل او را براى حرف هاى آماده کرد اين نکته را بو على هم يادآور شده است.گرچه کودکان خوش‌استعداد به تحصيلات تکميلى راه مى‌يابند، خوب است در ايام تعطيل حرف هاى بياموزند.کودکان کم‌استعداد بايد به تعليمات ضرورى بسنده کنند و در پى حرف هاى برآيند.دختران-در تحصيل موفق باشند يا نباشند-بايد خانه‌دارى بياموزند. | ||