آراء و مواقف تربوية و نفسية صائبة في التراث العربي الإسلامي: تفاوت میان نسخه‌ها

غزالی (507-450ق) نیز در خطاب به یکی از شاگردانش که از او درخواست کرده بود که برای او رساله ای بنویسد که در طول حیاتش همراهش باشد، مقاله ای با عنوان «أیها الولد» نوشته و در آن سؤالات فراوانی را پاسخ گفته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35826/1/14 ر.ک: همان، ص14]</ref>

[[ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد|ابن خلدون]] (808-732ق) در مقدمه اش، ماوردی (1031-991م) در «أدب الدنیا والدین»، اخوان الصفا در رسائل، از دیگر نویسندگانی هستند که دیدگاه‌های آموزشی آنها مورد بررسی قرار گرفته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35826/1/16 ر.ک: همان، ص39-16]</ref>

در این موضوع نیز کتب اخوان الصفا به عنوان اولین منبع مورد مطالعه قرار گرفته است: «بدان ای برادر نیکوکار مهربان...، یکی از اغراض این رساله مواردی بود که در ابتدا بیان شد... و اما غرض دیگر آگاهی دادن نسبت به روان شناسی و ترغیب بر شناخت گوهر روح است» یا «این جسد برای این روح به منزله دکان صانع است و همه اعضای جسد برای نفس به منزله ابزار صانع در دکان اوست...».<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35826/1/40 ر.ک: همان، ص41-40]</ref>

آخرین فصل کتاب، به ذکر نمونه‌ها و نکته‌های حاوی مضامین آموزشی مهم اختصاص یافته است. این نمونه‌ها برگرفته از کتب ادبی مهمی چون البيان و التبيين [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، الأمالی قالی و [[علم‌الهدی، علی بن حسین|شریف مرتضی]]، شرح نهج‌البلاغة ابن ابی‌الحدید، زهر الآداب قیروانی و... است. به عنوان مثال [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] در البيان و التبيين از ابوبکر هذلی چنین نقل کرده است: نزد حسن بصری بودیم که وکیع بن ابوالاسود وارد شد و به حسن گفت: ای ابوسعید نظرت درباره خون کک که به لباس نماگزار برسد چیست؟ آیا می‌تواند در آن نماز بخواند. حسن گفت در تعجبم از کسی که مانند سگ خون مسلمین را می‌نوشد و از خون کک می‌پرسد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35826/1/54 ر.ک: همان، ص54]</ref>