۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ميرزاى قمى' به 'ميرزاى قمى'
جز (جایگزینی متن - 'شيخ طوسى' به 'شيخ طوسى') |
جز (جایگزینی متن - 'ميرزاى قمى' به 'ميرزاى قمى') |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
ميرزا ابو القاسم بن محمد حسن بن نظر على جيلانى شفتى رشتى قمى، معروف به ميرزاى | ميرزا ابو القاسم بن محمد حسن بن نظر على جيلانى شفتى رشتى قمى، معروف به [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]]، بين سال‌هاى 1150 تا 1153 در روستاى «دره باغ» از منطقۀ جابلاق (جاپلق) در اطراف شهرستان ازنا (استان لرستان) به دنيا آمد. | ||
(در رجال شيخ و نظاير آن ابن قولويه نيز به ابو القاسم القمى كنيه آورده شده كه نبايد با ميرزاى قمى اشتباه شود.) | (در رجال شيخ و نظاير آن ابن قولويه نيز به ابو القاسم القمى كنيه آورده شده كه نبايد با [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] اشتباه شود.) | ||
ميرزاى قمى در جابلاق (جاپلق) به دنيا آمده است، اما به خاطر سكونتش در قم، به ميرزاى قمى و محقق قمى معروف شده و به واسطۀ كتاب گرانمايه‌اش قوانين، به عنوان «صاحب قوانين» شهرت يافته است. | [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] در جابلاق (جاپلق) به دنيا آمده است، اما به خاطر سكونتش در قم، به [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] و محقق قمى معروف شده و به واسطۀ كتاب گرانمايه‌اش قوانين، به عنوان «صاحب قوانين» شهرت يافته است. | ||
==هجرت‌ها و تحصيلات== | ==هجرت‌ها و تحصيلات== | ||
ميرزاى قمى در اوان كودكى ادبيات را نزد پدر بزرگوارش، آخوند ملا محسن آموخته و پس از رسيدن به سن جوانى به خوانسار رفته و نزد سيد حسين خوانسارى، جد مؤلف كتاب [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] چند سالى فقه و اصول را گذراند. | [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] در اوان كودكى ادبيات را نزد پدر بزرگوارش، آخوند ملا محسن آموخته و پس از رسيدن به سن جوانى به خوانسار رفته و نزد سيد حسين خوانسارى، جد مؤلف كتاب [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] چند سالى فقه و اصول را گذراند. | ||
او با خواهر سيد حسين خوانسارى ازدواج كرده و در سال 1174 قمرى به عراق مهاجرت كرد. | او با خواهر سيد حسين خوانسارى ازدواج كرده و در سال 1174 قمرى به عراق مهاجرت كرد. | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
امامت جمعه و جماعت و هدايت مردم قم از بركات اجتماعى اين وجود مقدس بود و در آن زمان مرجعيت شيعه به وى رسيد. | امامت جمعه و جماعت و هدايت مردم قم از بركات اجتماعى اين وجود مقدس بود و در آن زمان مرجعيت شيعه به وى رسيد. | ||
يكى از نكات مهم در زندگى علمى ميرزاى قمى اختلافات علمى و مباحثات بين او و سيد على طباطبائى حائرى، صاحب كتاب رياض المسائل در كربلا است. | يكى از نكات مهم در زندگى علمى [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] اختلافات علمى و مباحثات بين او و سيد على طباطبائى حائرى، صاحب كتاب رياض المسائل در كربلا است. | ||
در كتاب [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] از قول سيد صدر الدين موسوى عاملى مطالبى در اين خصوص نقل شده است. | در كتاب [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] از قول سيد صدر الدين موسوى عاملى مطالبى در اين خصوص نقل شده است. | ||
از علمايى كه ميرزاى قمى با آنها ارتباط داشت ملا على نورى اصفهانى، حكيم الهى معروف است كه قسمتى از مكاتبات آنها در مسائل علمى در ضمن مسائل متفرقه به آخر كتاب جامع الشتاة اضافه شده است. | از علمايى كه [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] با آنها ارتباط داشت ملا على نورى اصفهانى، حكيم الهى معروف است كه قسمتى از مكاتبات آنها در مسائل علمى در ضمن مسائل متفرقه به آخر كتاب جامع الشتاة اضافه شده است. | ||
==خصوصيات ميرزا== | ==خصوصيات ميرزا== | ||
1 - شايد مهمترين نكته در خصوصيات ميرزاى قمى تأثير اخلاقى و وعظ و نصيحت و ارشاد آن بزرگوار باشد. او حتى در نامه‌اى به فتحعلى شاه قاجار به ارشاد و راهنمايى او پرداخته، كه از آن به ارشاد نامۀ ميرزاى قمى تعبير شده است. در ابتداى اين نامه چنين آمده: «راه گم كردۀ بيابان خطايا و جرائم! و كشتى شكست خوردۀ طوفان درياى مآثم! ... به عرض اعلى مى‌رساند...» | 1 - شايد مهمترين نكته در خصوصيات [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] تأثير اخلاقى و وعظ و نصيحت و ارشاد آن بزرگوار باشد. او حتى در نامه‌اى به فتحعلى شاه قاجار به ارشاد و راهنمايى او پرداخته، كه از آن به ارشاد نامۀ [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] تعبير شده است. در ابتداى اين نامه چنين آمده: «راه گم كردۀ بيابان خطايا و جرائم! و كشتى شكست خوردۀ طوفان درياى مآثم! ... به عرض اعلى مى‌رساند...» | ||
2 - نكتۀ ديگر، تواضع او در تحصيل ملكات اخلاقى است، آن بزرگوار از آقا محمد بيدآبادى اصفهانى خواست تا مقدمات سلوك الهى را برايش بيان كند. آقا محمد نيز، در جواب مطالبى را نوشت كه بعدها به صورت كتابى با عنوان «رسالة في السير و السلوك» منتشر شد. | 2 - نكتۀ ديگر، تواضع او در تحصيل ملكات اخلاقى است، آن بزرگوار از آقا محمد بيدآبادى اصفهانى خواست تا مقدمات سلوك الهى را برايش بيان كند. آقا محمد نيز، در جواب مطالبى را نوشت كه بعدها به صورت كتابى با عنوان «رسالة في السير و السلوك» منتشر شد. | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
3 - در زمان ميرزا، رفته رفته شهر قم، كه پس از فتنۀ افاغنه تهى از علماى دين شده بود، رونق پيشين خود را باز يافت. از اين جهت ميرزا را مى‌توان مجدِّد حوزۀ علميّۀ قم بعد از صفويه ناميد، حوزه‌اى كه تا امروز نيز باقى است و جهان تشيع از بركات آن استفاده مى‌كند. | 3 - در زمان ميرزا، رفته رفته شهر قم، كه پس از فتنۀ افاغنه تهى از علماى دين شده بود، رونق پيشين خود را باز يافت. از اين جهت ميرزا را مى‌توان مجدِّد حوزۀ علميّۀ قم بعد از صفويه ناميد، حوزه‌اى كه تا امروز نيز باقى است و جهان تشيع از بركات آن استفاده مى‌كند. | ||
4 - از ديگر خصوصيات ميرزاى | 4 - از ديگر خصوصيات [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]]، ارادۀ جدى او در ايام تحصيل براى مطالعه و تحقيق بود. | ||
حكايت شده هنگامى كه چشمانش را خواب مى‌گرفت، كاسه‌اى روى چراغ قرار مى‌داد و دستش را بر روى آن مى‌گذاشت و تا وقتى كاسه گرم نشده بود مى‌خوابيد، همين كه كاسه گرم مى‌شد، تحمل او هم تمام مى‌شد و از خواب بيدار مى‌گشت. | حكايت شده هنگامى كه چشمانش را خواب مى‌گرفت، كاسه‌اى روى چراغ قرار مى‌داد و دستش را بر روى آن مى‌گذاشت و تا وقتى كاسه گرم نشده بود مى‌خوابيد، همين كه كاسه گرم مى‌شد، تحمل او هم تمام مى‌شد و از خواب بيدار مى‌گشت. | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
در أعيان الشيعة دربارۀ ميرزاى قمى اين طور آمده است: | در أعيان الشيعة دربارۀ [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] اين طور آمده است: | ||
« كان مجتهداً محققاً مدققاً فقيهاً أصولياً علامة رئيساً. ميرزا من علماء دولة السلطان فتح على شاه قاجار و اشتهر بين العلماء بالمحقق القمي.» | « كان مجتهداً محققاً مدققاً فقيهاً أصولياً علامة رئيساً. ميرزا من علماء دولة السلطان فتح على شاه قاجار و اشتهر بين العلماء بالمحقق القمي.» | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
«الشيخ المعظم و العلم المقدم، مسهل سبيل التدقيق و التحقيق.» | «الشيخ المعظم و العلم المقدم، مسهل سبيل التدقيق و التحقيق.» | ||
حتى ميرزا عبد النبى نيشابورى، مشهور به اخبارى، كه از مخالفين سرسخت ميرزاى قمى است از او چنين تعبير مى‌كند: | حتى ميرزا عبد النبى نيشابورى، مشهور به اخبارى، كه از مخالفين سرسخت [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] است از او چنين تعبير مى‌كند: | ||
«فقيه، أصولي، مجتهد، مصوب، معاصر، يروي عن شيخنا محمد باقر البهبهاني» و از او به معتبر الحديث نيز ياد مى‌كند و اين نشان از عظمت علمى ميرزا دارد، اگر چه هيچكدام از علماء شيعه قائل به تصويب نبوده‌اند. | «فقيه، أصولي، مجتهد، مصوب، معاصر، يروي عن شيخنا محمد باقر البهبهاني» و از او به معتبر الحديث نيز ياد مى‌كند و اين نشان از عظمت علمى ميرزا دارد، اگر چه هيچكدام از علماء شيعه قائل به تصويب نبوده‌اند. | ||
| خط ۱۲۸: | خط ۱۲۸: | ||
از جمله پرورش يافتگان محضر درس ميرزاى قمى مى‌توان اين بزرگان را نام برد: | از جمله پرورش يافتگان محضر درس [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] مى‌توان اين بزرگان را نام برد: | ||
1 - شيخ اسد الله تسترى، صاحب المقابيس. او از ميرزاى قمى روايت مى‌كرده است. | 1 - شيخ اسد الله تسترى، صاحب المقابيس. او از [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] روايت مى‌كرده است. | ||
2 - سيد محسن اعرجى، صاحب المحصول | 2 - سيد محسن اعرجى، صاحب المحصول | ||
| خط ۱۵۲: | خط ۱۵۲: | ||
10 - شيخ محمد حسين قمى، صاحب توضيح القوانين | 10 - شيخ محمد حسين قمى، صاحب توضيح القوانين | ||
11 - ميرزا ابو طالب و ميرزا على رضا حسينى، دامادهاى ميرزاى قمى | 11 - ميرزا ابو طالب و ميرزا على رضا حسينى، دامادهاى [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] | ||
12 - آقا محمد جعفر، نوۀ وحيد بهبهانى | 12 - آقا محمد جعفر، نوۀ وحيد بهبهانى | ||
| خط ۱۶۷: | خط ۱۶۷: | ||
از ميرزاى قمى كتب فراوانى به يادگار مانده كه به چند عنوان اشاره مى‌شود: | از [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] كتب فراوانى به يادگار مانده كه به چند عنوان اشاره مى‌شود: | ||
1 - القوانين المحكمة في الأصول | 1 - القوانين المحكمة في الأصول | ||