المستدرک علی الصحیحین (تحقیق عبدالقادر عطا): تفاوت میان نسخه‌ها

'''المستدرک علی الصحیحین''' نوشته ابوعبدالله محمد بن عبدالله، حاکم نیشابوری (321-405ق) محدّث و فقیه شافعی است که با تضمین‌های امام ذهبی در کتاب «التلخیص و میزان الاعتدال» و عراقی در «امالی» و مناوی در «فیض القدیر» و دیگر عالمان بزرگ، با پژوهش و تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا عرضه شده است.

موضوع کتاب، حدیث‌های صحیح السندی است که به عنوان مستدرک و تکمله بر دو کتاب صحیح بخاری و صحیح مسلم و طبق اسنادی که آنان بدان احتجاج کرده‌اند، گردآوری شده است. این تکمله از این‌رو است که حاکم عذری برای تدوین روایات غیر معلل ندیده است، بویژه آنکه بخاری و مسلم نیز گردآوری همه روایت‌های صحیح را ادعا نکرده اند.<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص42</ref>‏

عطا (محقق کتاب) نسخۀ معروف چاپ «دائرة المعارف نظامیه هند» را تحقیق کرده و آن را با پنج نسخه‌ خطی مقابله نموده و در آن تغییرهایی انجام داده است؛<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص27</ref>‏ او عین کتاب «التلخیص» ذهبی را در حاشیه نیاورده است تا از تکرار مطلب و فزونی حجم کتاب پرهیز شود. ازاین‌رو، فقط به درج تعلیقه‌های ذهبی بر هر یک از حدیث‌های مستدرک بسنده کرده است؛ در این اثر، همه حدیث‌های چهار جلد شماره‌گذاری شده‌اند و در کنار آن‌ها، شماره ویژه‌ای برای حدیث‌های هر کتاب نهاده شده است؛ شماره جلد و صفحۀ چاپ قدیمی کتاب در کنار صفحه‌های کتاب حاضر درج شده است؛ خلاصه ای از سخن ذهبی برای هریک از حدیث‌ها در حاشیه کتاب آورده شده است؛ همچنانکه، کلام مناوی در اثر او «فیض القدیر» و تعلیقه‌اش بر آنچه که محقق در کتاب «الجامع الصغیر» یافته است و در المستدرک می‌باشد، آورده شده است. کلام مناوی هم تعلیقه ذهبی را دربردارد و هم تعلیقه‌های کتاب امالی عراقی را پوشش داده است؛ همچنین، محقق آنچه را که ذهبی بدون تعلیقه رها کرده و مسکوت گذاشته است، به اندازۀ توانش رجال سندهایشان را پژوهش کرده است و نیز، آنچه را که ذهبی در کتاب «میزان الاعتدال» در نقد شخص معینی (اگر نامش در سند آمده باشد) نوشته است، آورده است؛ شرح حالی از حاکم نیشابوری و ذهبی در آغاز اثر ذکر شده است و فهرستی نیز برای کتاب تهیه شده است.<ref>ر.ک: همان، ص24-23</ref>‏