|
|
| خط ۴۵: |
خط ۴۵: |
| وى، در ربیع‌الثانی سال 1180ق، در اصفهان دیده به جهان گشود. خاندان کلباسی در اصل از نسل مالک اشتر نخعی هستند، از این رو به اشتری نیز معروف هستند. | | وى، در ربیع‌الثانی سال 1180ق، در اصفهان دیده به جهان گشود. خاندان کلباسی در اصل از نسل مالک اشتر نخعی هستند، از این رو به اشتری نیز معروف هستند. |
|
| |
|
| پدرش، نخست، در محله «حوض کرباس» شهر هرات اقامت داشت و به همین جهت ملقب به کرباسى گردید. محمّدحسن که شخصی فاضل، پارسا و متدیّن بود، از این محل به گناباد (از توابع استان خراسان) مهاجرت نمود و در آبادی «کاخک» اقامت گزید.
| | جدّ ایشان حاج شیخ محمدقاسم کاخکی که خود از علمای شیعه بوده و در خانواده‌ای عالم پرور رشد نموده بود، در زمرۀ افرادی است که نسب آنان به سردار بزرگ اسلام و صحابی وارسته، جناب مالک اشتر نخعی می‌رسد . حاجی کلباسی نیز در وصیت به اولاد خود، سفارش به حفظ نسب اشتری می نمود. |
|
| |
|
| محمّد حسن به دلایلی که مورّخان و شرح حال نگاران بدان‌ها اشاره نکرده‌اند، کاخک گناباد را به مقصد اصفهان ترک نمود و در این شهر رحل اقامت افکند. مدتی از سکونت وی در این دیار سپری نشده بود که در نوزدهم ربیع الثانی سال 1180 ه. ق صاحب فرزندی گردید که او را «محمّد ابراهیم» نامید. | | حاج شیخ محمدحسن فرزند حاج شیخ محمدقاسم، از بزرگان علمای شیعه در یکی از محلات هرات - محله‌ای شیعه‌نشین معروف به «حوض کرباس»- به امامت جماعت و هدایت خلق اشتغال داشت. |
| | |
| | حاج شیخ محمدحسن، از محلۀ حوض کرباس به موطن پدری خود «کاخک گناباد»مهاجرت نمود و به شیخ کرباسی مشهور گشت . |
| | |
| | آیت‌الله حاج شیخ محمدحسن سپس به مشهد رفت و از درآمد خویش، در جوار بارگاه حضرت امام رضا مدرسه‌ای بنیان نهاد که به مدرسۀ «حاج حسن» معروف بود. این مدرسه بین مدرسه نوّاب و حرم مقدس رضوی قرار داشت که در طرح توسعه‌ی حرم مطهّر خراب‌شده است. او همچنین به تعمیر برخی مدارس مشهد همت گماشت و اموالی را وقف آن‌ها ساخت و سپس به یزد رفت و در آن شهر حسنات و صدقات جاریه‌ای تأسیس کرد. محمّد حسن به دلایلی که مورّخان و شرح حال نگاران بدان‌ها اشاره نکرده‌اند، کاخک گناباد را به مقصد اصفهان ترک نمود و در این شهر رحل اقامت افکند و چون بعضی از مردم اصفهان به علت کرباس بافی، لقب کرباسی داشتند، فرزندان و نوادگانش به کلباسی مشهور شدند تا از دیگران متمایز باشند، اگرچه نوادگان او که در عراق زندگی می‌کنند همچنان به کرباسی مشهور هستند. ایشان در اصفهان، حمّام قدیمی علی‌اکبر واقع در محلۀ سینه پایینی (خیابان عبدالرزاق) را خرید و وقف روغن چراغ طلاب کرد و همچنین مدرسۀ علمیۀ مادر شاهزاده (نزدیک مسجد حکیم) را تعمیر اساسی کرد و در آن به تدریس مشغول شد. |
| | |
| | مدتی از سکونت وی در این دیار سپری نشده بود که در نوزدهم ربیع الثانی سال 1180 ه. ق صاحب فرزندی گردید که او را «محمّد ابراهیم» نامید. |
|
| |
|
| ==تحصیلات== | | ==تحصیلات== |
| خط ۹۰: |
خط ۹۶: |
| == آثار == | | == آثار == |
|
| |
|
| # -رساله نخبه: اولین رساله عملیه فارسی، علاوه بر نسخ خطی بسیار زیاد در کتابخانه‌های جهان، در اصفهان، تهران، نجف و بمبئی، در حیات آن مرجع بزرگ و بعد از آن به چاپ رسید. همچنین بیش از 40 مرجع دینی تا 150 سال پس از حیات ایشان بر آن حاشیه زده و با ذکر فتاوای خود، همان رساله را به مقلدین خود ارائه نمودند. علما و مراجعی که بر رساله «نخبه علامه کلباسی» تعلیقه و حاشیه زده‌اند به ترتیب سال رحلت عبارت‌اند از: 1- حاج شیخ محمدمهدی کلباسی (پسرارشد علامه کلباسی) (م 1278 ق) 2-مرجع کل شیعه علامه حاج شیخ مرتضی انصاری (شیخ اعظم) (م 1281 ق) 3- حاج شیخ عبدالحسین تهرانی (م 1286 ق) 4- حاج میرزا حسینعلی تویسرکانی (1286 ق) 5- حاج سید اسدالله شفتی اصفهانی (م 1290) 6- حاج شیخ محمد کلباسی (پسر دوم علامه کلباسی) (م 1292 ق) 7- حاج سید حسین حسینی تبریزی کوه کمره ای (م 1299 ق) 8- مرجع کل شیعه حاج سید حسین طباطبایی بروجردی (م 1300 ق) 9- حاج شیخ میرزا حبیب‌الله رشتی گیلانی (م 1312 ق) 10- مرجع کل شیعه حاج میرزا محمدحسن شیرازی (میرزای شیرازی کبیر)(م 1312 ق) 11- حاج سید ابوصاحب رضوی کشمیری (1313 ق) 12-حاج شیخ محمد باقر فشارکی (م 1314 ق) 13- حاج میرزا محمدحسن آشتیانی (م 1319 ق) 14- حاج شیخ محمدطه بن مهدی نجفی (م 1323 ق) 15- حاج میرزا محمدحسین بن حاج میرزا خلیل تهرانی نجفی (1326 ق) 16- حاج سیدریحان الله موسوی بروجردی کشفی (م 1328 ق) 17- مرجع بزرگ شیعه آخوند ملا محمدکاظم خراسانی (م 1329 ق) 18- حاج سید جمال افجه‌ای (م ح 1330 ق) 19- حاج شیخ محمدتقی نجفی معروف به آقا نجفی (م 1332 ق) 20- حاج شیخ ابوالقاسم بن محمدتقی اردوبادی تبریزی (م 1332 ق) 21- حاج شیخ محمدعلی بن محمدحسن خوانساری (م 1333 ق) 22- حاج شیخ محمدعلی بن خداداد غروی نخجوانی (م 1334 ق) 23- حاج میرزا محمدعلی مدرس چهاردهی رشتی (م 1334 ق) 24- حاج میرزا ابراهیم محلاتی شیرازی (م 1336 ق) 25- حاج شیخ عبدالحسین حسین آل کمونه (م 1336 ق) 26- مرجع کل شیعه حاج سید محمدکاظم یزدی (صاحب عروة) (م 1337 ق) 27- حاج میرزا محمدتقی شیرازی ملقب به میرزای ثانی (م 1338 ق) 28- حاج سید اسماعیل صدر (م 1338 ق) 29- حاج شیخ فتح‌الله نمازی مشهور به شیخ الشریعه اصفهانی (1339 ق) 30- حاج سید محمد باقر درچه‌ای (م 1342 ق) 31- حاج سید ابوتراب خوانساری (1346 ق) 32- حاج شیخ محمدحسین بن زین‌العابدین مازندرانی حائری (م 1350 ق) 33- حاج سید ابوالقاسم دهکردی (م 1353 ق) 34- حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی (مؤسس حوزه علمیه قم) (م 1355 ق) 35- حاج شیخ محمد ابراهیم کرباسی نجفی ( نواده علامه کلباسی) (م 1362 ق) 36- حاج سید محمد مهدی درچه‌ای ( م 1364 ق) 37-حاج شیخ محمد رضا کلباسی (نواده علامه کلباسی ) (م 1393 ق) علاوه بر حواشی فوق، وجود بیش از 100 نسخه خطی از رساله‌ی نخبه با حواشی مراجع و علمای مختلف در کتابخانه‌های مختلف جهان که حاکی از جایگاه علمی و معنوی علامه حاجی کلباسی است. | | # اشارات الاصول؛ |
| 2- اشارات الاصول: این کتاب یک دوره اصول فقه استدلالی، در دو جلد رحلی بزرگ است که تألیف آن 20 سال طول کشیده است. جلد اول آن، اولین کتاب حروف‌چینی چاپی ایران (در سال 1345 قمری) در تهران چاپ‌شده است. جلد اول مبادی لُغویه و بحث الفاظ و جلد دوم ادلّه عقلیه و شرعیه است. این کتاب در زمان حیات مؤلّف، مورد توجه علمای شهرهای مختلف قرار گرفت و سال‌ها تدریس شد. ملامحمدتقی هروی، میرزا محمد تنکابنی، ملا آقای خوئینی و مولی احمد مدرس قاینی بر کتاب اشارات، شرح و حاشیه نوشته‌اند. در بیان علما از نظرات فقهی و اصولی علامه حاجی کلباسی، از ایشان به صاحب اشارات تعبیر شده است.
| | # ارشاد المسترشدین فى معرفة احکام‌الدین یا رساله عملیه؛ |
| | | # النخبة؛ |
| 3- منهاج الهدایة الی احکام الشریعة: این کتاب دارای فروع کثیر فقهی و نیمه استدلالی در اکثر مباحث فقه در سه مجلّد می‌باشد و تألیف آن حدود 20 سال طول کشیده و غیر از تعلیقات و حواشی مؤلّف، شرح‌هایی بر آن نگاشته شده است. مفصّل‌ترین شرح به نام معراج الشریعة فی شرح منهاج الهدایة تألیف آیة‌الله‌العظمی حاج شیخ محمدمهدی کلباسی فرزند ارشد مؤلف در 6 مجلّد و یک دوره فقه استدلالی است. نوادۀ بلافصل علامه حاجی کلباسی، آیة‌الله‌العظمی حاج شیخ عبدالرحیم کلباسی فرزند آیة‌الله حاج شیخ محمدرضا، شرحی بر مقصد تیمم کتاب منهاج الهدایه تألیف فرموده است. همچنین فقهای دیگر چون آقا سید محمدحسن مجتهد موسوی، شیخ محمود عراقی (کتاب العیون در چند مجلد)، ملامحمدتقی هروی و سید حسن حسنی خراسانی شرح‌هایی بر کتب منهاج الهدایه نگاشته‌اند.
| | # منهاج الهدایة الى احکام الشریعة و فروع الفقه؛ |
| | | # السؤال و الجواب فى الفقه و الاحکام؛ |
| 4- شوارع الهدایة فی شرح الکفایة المقتصد: این کتاب در فقه استدلالی و شرح بر کفایة الاحکام فقیه سترگ محمدباقر سبزواری در دو مبحث طهارت و صلاة است. مباحث آن شامل اقوال فقها و ادله و فروع فقهیه و دقائق اصولیه و مطالب رجالیه و... می‌باشد. او این کتاب را با پیشنهاد استاد خود علامه میرزا ابوالقاسم قمی تألیف کرد. پس از نگارش کتاب، علامه میرزای قمی (صاحب قوانین) بر قسمتی از کتاب شوارع الهدایه شرح و تعلیقه نوشت و به‌نوعی از کار ایشان تمجید کرد. همچنین مرجع بزرگ حاج شیخ جعفر کاشف الغطاء در سفر به اصفهان، جلد اول آن را دیده و تقریظ مهمی در تمجید از کتاب و تجلیل از علامه حاجی کلباسی در اول آن نگاشت.
| | # شوارع الهدایة فى شرح الکفایة المقتصد؛ |
| | | # تقلید المیّت؛ |
| 5- ارشاد المسترشدین: این کتاب شامل فتاوای آن مرجع بزرگ در اکثر ابواب فقه یه ضمیمه آداب شرعیه می‌باشد. (رساله نخبه از این کتاب برگرفته شده است.)
| | # الایقاضات؛ |
| | | # رساله‌اى در صحیح و اعم؛ |
| 6- السؤال و الجواب فی الفقه و الاحکام: این کتاب که به نام اجوبة المسائل در زمره تألیفات علامه حاجی کلباسی است، پاسخ به استفتائات معظمٌ له به سؤال‌کنندگان می‌باشد.
| | # نقد الاصول؛ |
| | | # مناسک حج؛ |
| 7-رسالة فی تقلید الاموات: تقلید از مجتهد میت ابتداءً و بقاءً در این رساله مورد بررسی استدلالی واقع‌شده است.
| | # رساله‌اى در مفطر بودن قلیان یا توتون؛ |
| | |
| 8-الایقاظات: مشتمل بر فوائد و تحقیقاتی در مورد بعضی از واژه‌های روایات و آیات قرآن کریم.
| |
| | |
| 9-رسالة فی الصّحیح و الاعم: رساله‌ای در تجزیه و تحلیل یکی از مسائل علم اصول فقه
| |
| | |
| 10-نقد الاصول
| |
| | |
| 11-مناسک حج
| |
| | |
| 12- رسالة فی تفطیر شرب التتن للصیام: با ورود توتون و تنباکو به عرصه زندگی مردم، سؤالاتی فقهی پیرامون استفاده از آن مطرح گردید ازجمله اینکه «ورود دود آن به حلق روزه‌دار، آیا روزه را باطل می‌کند یا نه؟» این رساله در حد بیان حکم شرعی ابتدا جزء کتاب سؤال و جواب (استفتائات معظم له) بوده ولی به جهت ابتلاء بسیاری از مردم و سؤالات مکرر اهل علم، به‌صورت مستقل همراه با استدلال فقهی تدوین‌شده است.
| |
| | |
| 13- حواشی مفصل بر خلاصة الرجال علامه حلّی: نکات رجالی این کتاب در حین استدلال بر روایات در کتاب‌های اشارات الاصول و شوارع الهدایة علامه کلباسی وجود دارد.
| |
| | |
| 14- المراد من کلمة لا بأس: در این کتاب به بررسی کلمه لابأس در برخی احادیث پرداخته شده است.
| |
| | |
| 15- تبصرة الاحکام: این رساله شامل مقدمات و مبطلات نماز و احکام شک در نماز می‌باشد.
| |
| | |
|
| |
|
|
| |
|
