تمهيد القواعد (تحقیق حسن‌زاده آملی): تفاوت میان نسخه‌ها

'''تمهيد القواعد'''، نوشته صوفی قرن نهم هجری، صائن‌الدین بن ترکه اصفهانى (770-835ق)، با تصحیح و تعلیقات عارف معاصر، حسن حسن‌زاده آملی (1307-‌1400ش)، محور اصلی بحث، شرح و توضیح نظریه اختلافی و جنجالی «وحدت شخصی وجود» است که در نظر صوفیان، مرتبه عالی توحید شمرده می‌شود.

چون قبلا کتاب «تمهيد القواعد» معرفی شده، در اینجا ویژگی شرح حاضر مطرح می‌گردد.

هرچند مصحح با این نظریه عرفانی موافق است و از مدافعان آن بشمار می‌رود و از سوی دیگر از نظر روشی بیشتر به شرح و تفهیم می‌پردازد و کمتر سراغ انتقاد می‌رود، ولی بااین‌همه، در تعلیقاتی که بر این کتاب نوشته، گاه نقدهایی نیز مطرح کرده است که البته عالمانه و دقیق و با کمال مراعات اخلاق و ادب نوشته شده است؛ به‌عنوان مثال، ایشان خلط بین مفهوم و مصداق در بحث اشتراک وجود را که «ابن ترکه» گرفتارش شده، با یادکرد تناقض درونی و تبیین استدلالی نقد کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص151، پاورقی 1</ref>.

شرح صائن‌الدین بن ترکه اصفهانى و تعلیقات حسن حسن‌زاده آملی هردو به زبان عربی است؛ جز آنکه مصحح و حاشیه‌نویس گاه به هردو زبان عربی و فارسی نوشته است؛ مانند توضیح معنای ذوق شهودی که افزون بر بیان این مطلب به عربی، افزوده است: «و به فارسی: ذوق چشیدن، بلکه دارا بودن است و دارایی غیر از دانایی به مفاهیم است که سیره علمای اعلام بر آن جاری است. سعی کن که علاوه بر دانایی، دارایی تحصیل کنی که «ليس للإنسان إلا ما سعی»<ref>ر.ک: همان، ص7-8، پاورقی 2</ref> و گاهی فقط به زبان فارسی پاورقی نوشته شده است<ref>ر.ک: همان، ص41، پاورقی 1</ref> و گاه نکته مورد نظرش را به‌صورت ترکیبی (عربی - فارسی) مطرح کرده است<ref>ر.ک: همان، ص132، پاورقی 1</ref>.

'''ما جدولی از بحر وجودیم همه

ما دفتری از غیب و شهودیم همه'''

'''ما مظهر واجب‌الوجودیم همه

افسوس که در جهل غنودیم همه'''<ref>ر.ک: همان، ص88-89، پاورقی 1</ref>.