پرش به محتوا

در هندسه‌ی یاد: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'نعمت الله' به 'نعمت‌الله'
جز (جایگزینی متن - 'فارسي' به 'فارسی')
جز (جایگزینی متن - 'نعمت الله' به 'نعمت‌الله')
خط ۵۲: خط ۵۲:
باری این ذکر، قوام دین و عرفان، و شریعت و طریقت است. اگر نماز به منزله ی ستون دین ـ الصّلوة عمود الدّین ـ  برشمرده شده و هم در حکم معراجی ـ الصّلوة معراج المؤمن ـ درآمده است و هم اسباب پاک شدن معنوی سالکان و هم باعث دوری جستن از فحشا و منکر است ـ «'''إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ'''»<ref>سوره عنکبوت، آیه 45</ref>. ـ از آن روست که  قوام آن بر ذکر است که فرمود: «'''أَقِمِ الصَّلَاةَ وَلَذِكْرُی'''»<ref>سوره طه، آیه 14</ref>. و اگر نماز به یاد او نباشد البتّه که بی‌تأثیر و خالی از اثر است. آنچه تأثیرگذار است یاد اوست که این «یاد» اسباب ارتباط خالق و مخلوق و انسان و خداست. آرامش راستین سالک الی اللّه نیز در پرتو همین ذکر تحقّق می‌‌یابد و تا سالک به ذکر در نیاید و ذاکر نشود و مذکور را پیدا و حاضر نیابد سلوکش خام و بی نتیجه است، و این ¬همه از برای آن است که آدمی‌توسط او به آرامش برسد و مایه و پایه ی این آرامش چیزی جز ذکر نیست، یعنی یاد او<ref>متن، صص 31-30</ref>.
باری این ذکر، قوام دین و عرفان، و شریعت و طریقت است. اگر نماز به منزله ی ستون دین ـ الصّلوة عمود الدّین ـ  برشمرده شده و هم در حکم معراجی ـ الصّلوة معراج المؤمن ـ درآمده است و هم اسباب پاک شدن معنوی سالکان و هم باعث دوری جستن از فحشا و منکر است ـ «'''إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ'''»<ref>سوره عنکبوت، آیه 45</ref>. ـ از آن روست که  قوام آن بر ذکر است که فرمود: «'''أَقِمِ الصَّلَاةَ وَلَذِكْرُی'''»<ref>سوره طه، آیه 14</ref>. و اگر نماز به یاد او نباشد البتّه که بی‌تأثیر و خالی از اثر است. آنچه تأثیرگذار است یاد اوست که این «یاد» اسباب ارتباط خالق و مخلوق و انسان و خداست. آرامش راستین سالک الی اللّه نیز در پرتو همین ذکر تحقّق می‌‌یابد و تا سالک به ذکر در نیاید و ذاکر نشود و مذکور را پیدا و حاضر نیابد سلوکش خام و بی نتیجه است، و این ¬همه از برای آن است که آدمی‌توسط او به آرامش برسد و مایه و پایه ی این آرامش چیزی جز ذکر نیست، یعنی یاد او<ref>متن، صص 31-30</ref>.


در همین بخش است که ذکر را از بابت الفاظی که در پیشوندهای خود دارد در ارتباط با «الله» و «ربّ» به اقسامی‌تقسیم می‌کند که واقعاً جای دقّت دارد. زیرا نویسنده بر این است که کلام خداوند و وحی قدسی چیزی را بی جهت و بی دلیل فرو نمی‌فرستد، حتّی لفظ قرآن هم که حجّیّت تام و تمام دارد ما را بر آن می‌دارد که به همنشینی الفاظ بیش از پیش دقّت کنیم که در درون هر یک از آنها حقایقی نهفته است که باید با تأمّل و تدبّر به آن رسید. لذا ذکر الله و ذکر رب قابل تحلیل است. ذکر اسم الله و ذکر اسم رب نیز همینطور. ذکر نعمت الله و ذکر نعمت رب و ذکر آلاء الله قابل تأمّل است. ذکر آیات الله و آیات ربّ و نهایتاً ذکر ایّام الله. این موارد نشان از آن دارد که نویسنده به تک تک واژگان مورد بحث توجّه داشته و کاملاً عالمانه بحث را زیر نظر گرفته است.
در همین بخش است که ذکر را از بابت الفاظی که در پیشوندهای خود دارد در ارتباط با «الله» و «ربّ» به اقسامی‌تقسیم می‌کند که واقعاً جای دقّت دارد. زیرا نویسنده بر این است که کلام خداوند و وحی قدسی چیزی را بی جهت و بی دلیل فرو نمی‌فرستد، حتّی لفظ قرآن هم که حجّیّت تام و تمام دارد ما را بر آن می‌دارد که به همنشینی الفاظ بیش از پیش دقّت کنیم که در درون هر یک از آنها حقایقی نهفته است که باید با تأمّل و تدبّر به آن رسید. لذا ذکر الله و ذکر رب قابل تحلیل است. ذکر اسم الله و ذکر اسم رب نیز همینطور. ذکر نعمت‌الله و ذکر نعمت رب و ذکر آلاء الله قابل تأمّل است. ذکر آیات الله و آیات ربّ و نهایتاً ذکر ایّام الله. این موارد نشان از آن دارد که نویسنده به تک تک واژگان مورد بحث توجّه داشته و کاملاً عالمانه بحث را زیر نظر گرفته است.


در بخش زبان و دل در یاد نیز از مفهوم ذکر و عمق آن پرده بر می‌دارد و طبق آیات و روایات زبان و دل را در پرتو فهمِ ذکر در کار یاد خدا می‌کند و هرگاه زبان و دل یکسان در باورمندی ذیل فهم معنای حقیقت به آن متذکّر باشد نشان از پختگی و بالندگی فرد در راه دیانت و معرفت خواهد بود. سخن گفتن از ذکر زبانی، نفسی، روحی، قلبی، عقلی، عرفانی و رازآمیز از موارد قابل توجّه در این بخش است.
در بخش زبان و دل در یاد نیز از مفهوم ذکر و عمق آن پرده بر می‌دارد و طبق آیات و روایات زبان و دل را در پرتو فهمِ ذکر در کار یاد خدا می‌کند و هرگاه زبان و دل یکسان در باورمندی ذیل فهم معنای حقیقت به آن متذکّر باشد نشان از پختگی و بالندگی فرد در راه دیانت و معرفت خواهد بود. سخن گفتن از ذکر زبانی، نفسی، روحی، قلبی، عقلی، عرفانی و رازآمیز از موارد قابل توجّه در این بخش است.