فاطمیان در مصر: تفاوت میان نسخه‌ها

#نویسنده در مقدمه چنين آورده است: دولت فاطميان در صفحات شرق مغرب اسلامى طلوع كرد، در مشرق همسايگى آن، يعنى مصر پاگرفت و پس از 270 سال در همان سرزمين غروب كرد. اين دولت يكى از درخشان‌ترين دوران‌هاى تمدن اسلامى را ثبت كرده است. حكومت اسماعيلى مذهب فاطمى، زمانى كه توانست در مصر امپراتورى قدرتمندى را بنا نهد، براى دو سلطه دينى و سياسى آن روزگار، يعنى خلافت عباسى و سلطنت سلجوقى، رقيبى اصلى به شمار مى‌رفت و تهديدى جدى براى آن دو بود. به رغم درگيرى‌هاى شديد فكرى، سياسى و نظامى اين دو قدرت و وابستگان آن‌ها با اين دولت شيعى اسماعيلى كه حتى هجوم گسترده صليبى‌ها عليه مسلمين را تحت الشعاع قرار داده بود، فاطميان توانستند دولتى با مشخصاتى ويژه، در تاريخ بنيان گذارند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16884/1/13 مقدمه، ص 13]</ref>

#بر اساس پژوهش نویسنده: در يك گروه‌بندى كلى مى‌توان منابع فاطميان را در سه گروه آثار اسماعيلى، اهل سنت و منابع غيراسلامى جاى داد. از اين مجموعه، دو دسته نخستين، خود هر يك كتب تاريخى و كلامى را دربر مى‌گيرد. در فصل نخستين كتاب منابع تاريخ فاطميان در مصر بررسى شده است. سه نكته نيز قابل گفتن است: اولا: چون موضوع كتاب به تاريخ سياسى اجتماعى خلفاى فاطمى در حوزه جغرافياى مصر اشاره دارد طبعاً منابعى ويژه تاريخ مغرب اسلامى (شمال آفريقا) در دسترس است كه دوره شصت ساله استقرار اين دولت در مغرب الأدنى يا افريقيه را شرح داده و نگارنده در اين فصل به آن‌ها اشارتى ندارد. ثانياً: تحقيقات ارزشمند نويسندگان معاصر نيز از ارزش والايى برخوردار است كه در پايان كتاب و در بخش كتابنامه فاطميان، معرفى خواهد شد تا دانشجويان و پژوهشگران عزيز بتوانند با دستيابى به آن‌ها زواياى متفاوت اين دوره از تاريخ تمدن اسلامى را بشناسند. ثالثاً: آن دسته از تواريخ و كتب ديگر كه از حوزه دولتى فاطميان توسط وزيران يا ساير دولت‌مردان فاطمى نوشته شده در بخش منابع اسماعيلى- فاطمى جاى دارد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16884/1/15 متن كتاب، ص 15]</ref>

#نویسنده تأكيد كرده است كه در فرقه اسماعيليان، «نظريات امامت»- كه اساس انديشه سياسى آن را تشكيل مى‌دهد- از اصول دين به شمار مى‌رود و طبعاً در ميان اصول فكرى طرفداران فرقه جايگاه اوّل را دارد. تأكيد فراوان آن‌ها بر امامت و ارائه تفسيرى باطنى از آن، منشأ درگيرى‌هاى مخالفان اصلى (اهل سنّت حاكم) با آن‌ها بوده است. ابوحاتم رازى داعى اسماعيليان، در مناظره خود با [[رازی، محمد بن زکریا‏|محمد بن زكرياى رازى]] كه ضرورت وحى و وجود امام را منكر شده است، اثبات مى‌كند كه وجود امام ضرورى است و ديگران بايد از او فرا بگيرند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16884/1/49 همان، ص 49]</ref>

#بر اساس تحقيق نویسنده: طبقه خواص شامل خاندان حكومتگر، نقبا و سادات و رجال دولت و داعيان؛ و طبقه عوام شامل بازرگانان، صنعتكاران، مردم عادى، بندگان، زنان و اهل ذمه بود. خاندان حكومتگر فاطمى در رأس جامعه مصرى قرار داشت و خليفه فاطمى خود در رأس اين خاندان. با مراجعه به برخى اسناد و نامه‌هاى منتشر شده فاطميان، به اين واقعيت پى مى‌بريم كه نام اشراف و نقبا در بسيارى موارد در نامه‌ها، قبل از اميران و فرماندهان ارتش فاطمى آمده است. نقبا و اشراف در عصر فاطمى دو گروه متمايز بودند: «الأشراف الأقارب» كه منتسب به خاندان فاطمى بودند و به آن‌ها اشراف اسماعيلى نيز مى‌گفتند. «اشراف طالبى» كه از منسوبين به [[امام على(ع)]] بودند، گروه ديگر اشراف بودند و اداره آن‌ها با نقابة الطالبيين بود. وزيران، نظاميان، ديوانيان و قاضيان و داعيان هم طبقه دولت‌مردان را تشكيل مى‌دادند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16884/1/110 همان، ص 110]</ref>