رسالتان في النحو: تفاوت میان نسخه‌ها

'''رسالتان في النحو- الحلل فی الکلام علی الجمل- و –التبیان فی تعیین عطف البیان '''، نوشتۀ شهاب‌الدین ابوعباس بن محمد بن علی اصبحی -معروف به عنابی- در موضوع جمله و عطف بیان است. (776ق-715ق) که با تحقیق و پژوهش ابراهیم بن محمد ابو عباة چاپ شده است.  

از این کتاب -که درواقع، رسالۀ کوچکی است- در مصادری که شرحی از عنابی نوشته‌اند، یادی نشده است اما محقق آن را به وی منسوب می‌داند چراکه، نام عنابی آشکارا در مقدمۀ رساله آمده است؛ او در دانش نحو نام‌آور بوده است و از شاگردان ابوحیان اندلسی است به گونه‌ای که برای وی نوشته‌هایی در شرح آثار بزرگانی همچون سیبویه برشمرده‌اند، پس تألیف این رسالۀ کوچک از وی بعید نیست. همچنین، خواننده اثرپذیری این رساله را از ابوحیان با نقل قول‌هایی که مصنف از او کرده است،  بسیار می‌بیند. او استاد عنابی بوده است.<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص 24</ref>

نام این کتاب در انتسابش به عنابی در مصادر معتبر نیامده است چراکه ترجمه‌نویسان عادتاً همۀ آثار مؤلف را نمی‌آورند و به مهمترین‌شان اشاره دارند. با این حال، انتساب این رساله به عنابی ثابت است، چراکه، نام او در مقدمۀ رساله درج شده است. همچنین، رد پای استاد وی –ابوحیان- در سراسر رساله و در بحث عطف بیان هویدا است که از او به صاحبنا تعبیر می‌کند. از سوی دیگر، اسلوب عنابی و ابوحیان در نوشتار به یکدیگر شباهت آشکاری دارد.<ref>ر.ک: همان، ص 71</ref>

روش عنابی در ارائۀ بحث اینگونه است که عنوان بحث را طرح کرده، سپس، سلسله‌ای از مواضع را که اثبات‌کنندۀ فرضیه است می‌آورد؛ بحث وی در جواز این موضوع است که هر آنچه عطف بیان است، می‌تواند بدل باشد اما هر آنچه بدل است، عطف بیان نیست. آنگاه او دوازده مثال را برای اثبات این فرضیه آورده و مناقشه‌هایی را با علمای دیگر به راه می‌اندازد.<ref>ر.ک: همان، ص 71 و 72</ref>

مصنف در کتابش مصدر ویژه‌ای را نام نبرده است اما آشکار است که وی اصل بحث را از استادش ابوجیان گرفته، سپس، به شرح، تعلیقه و بیان آنچه را که موضوع می‌طلبد، پرداخته است. البته، وی از آرای نحویان بزرگی همچون سیرافی، رمانی، فارسی، فراء و مبرد یاد کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص 72</ref>