پرش به محتوا

سیرى اجمالى در تاریخ تعلیم و تربیت اسلامى: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'نهج البلاغه' به 'نهج‌البلاغه'
جز (جایگزینی متن - '↵↵↵\{\{کاربردهای\sدیگر\|(.*)\s\(ابهام\sزدایی\)\}\}↵↵↵' به ' {{کاربردهای دیگر|$1 (ابهام زدایی)}} ')
جز (جایگزینی متن - 'نهج البلاغه' به 'نهج‌البلاغه')
خط ۳۶: خط ۳۶:
فصل دوم. تعلیم و تربیت از بعثت تا وفات: آغاز وحى بر پیامبر اکرم(ص)سرآغاز نظام تعلیم و تربیت اسلامى است و پیامبر اکرم(ص)نخستین آموزگار آن است. موضوع آموزشى پیامبر اکرم(ص)قرآن و مسائل دینى و روش‌های آن مانند مکان‌‌هایش گوناگون بوده است. از ویژگی‌های تعلیم و تربیت این دوره آن است که پیامبر گرامى(ص)معلم و نمونۀ نیکوى آن بوده است. آموزش همگانى بوده و در زمان و مکان محدود نمى‌شده است. موضوع آموزش اخلاق، فقه، تاریخ و عقاید بوده است. اصول و سیاست‌های اجرایى گوناگون داشته و به گسترش آموزش و فرهنگ انجامیده است.  
فصل دوم. تعلیم و تربیت از بعثت تا وفات: آغاز وحى بر پیامبر اکرم(ص)سرآغاز نظام تعلیم و تربیت اسلامى است و پیامبر اکرم(ص)نخستین آموزگار آن است. موضوع آموزشى پیامبر اکرم(ص)قرآن و مسائل دینى و روش‌های آن مانند مکان‌‌هایش گوناگون بوده است. از ویژگی‌های تعلیم و تربیت این دوره آن است که پیامبر گرامى(ص)معلم و نمونۀ نیکوى آن بوده است. آموزش همگانى بوده و در زمان و مکان محدود نمى‌شده است. موضوع آموزش اخلاق، فقه، تاریخ و عقاید بوده است. اصول و سیاست‌های اجرایى گوناگون داشته و به گسترش آموزش و فرهنگ انجامیده است.  


فصل سوم. تعلیم و تربیت از وفات پیامبر(ص)تا حادثۀ عاشورا: انشعاب و اختلافى که پس از رحلت حضرت رسول(ص)در تربیت اسلامى رخ داد به تعلیم و تربیت هم، راه یافت، بگون‌های که سه خلیفۀ نخست از جمع، تدوین و نقل حدیث نبوى بازمى‌داشتند که مبادا قرآن معارضى پیدا کند یا به پیامبر(ص)آنچه نگفته است نسبت داده شود. این روند که مى‌توان آن را شیوۀ مکتب خلافت خواند در مقابل مکتب امامت بود که مى‌کوشید از کتاب و سنت پاسدارى کند و در همین راستاست که در مکتب امامت«مصحف»على(ع)، «مصحف»فاطمه(س)، «عهدنامه»مالک اشتر و«نهج البلاغه» زاده شد. گذشته از اینها یاران و صحابه حضرت على(ع)مانند: سلمان فارسى، ابو ذر غفارى، ابو رافع، سلیم بن قیس هلالى، اصبغ بن نباته، کمیل بن زیاد، میثم تمار، ابو الاسود دوئلى، ربیعة بن سمیع، یعلى بن مرّه، محمد بن قیس بجلّى، حرث بن عبد اللّه و اعور همدانى نیز چیزها نوشتند. امام حسن(ع)و امام حسین(ع)از تربیت‌یافتگان مکتب امام على(ع)بودند. امام حسین(ع)دربارۀ برخى مسائل زیرساختى تعلیم و تربیت چون هدف تدریس و سن آغاز تحصیل نکاتى درخور یاد کرده‌اند.  
فصل سوم. تعلیم و تربیت از وفات پیامبر(ص)تا حادثۀ عاشورا: انشعاب و اختلافى که پس از رحلت حضرت رسول(ص)در تربیت اسلامى رخ داد به تعلیم و تربیت هم، راه یافت، بگون‌های که سه خلیفۀ نخست از جمع، تدوین و نقل حدیث نبوى بازمى‌داشتند که مبادا قرآن معارضى پیدا کند یا به پیامبر(ص)آنچه نگفته است نسبت داده شود. این روند که مى‌توان آن را شیوۀ مکتب خلافت خواند در مقابل مکتب امامت بود که مى‌کوشید از کتاب و سنت پاسدارى کند و در همین راستاست که در مکتب امامت«مصحف»على(ع)، «مصحف»فاطمه(س)، «عهدنامه»مالک اشتر و«نهج‌البلاغه» زاده شد. گذشته از اینها یاران و صحابه حضرت على(ع)مانند: سلمان فارسى، ابو ذر غفارى، ابو رافع، سلیم بن قیس هلالى، اصبغ بن نباته، کمیل بن زیاد، میثم تمار، ابو الاسود دوئلى، ربیعة بن سمیع، یعلى بن مرّه، محمد بن قیس بجلّى، حرث بن عبد اللّه و اعور همدانى نیز چیزها نوشتند. امام حسن(ع)و امام حسین(ع)از تربیت‌یافتگان مکتب امام على(ع)بودند. امام حسین(ع)دربارۀ برخى مسائل زیرساختى تعلیم و تربیت چون هدف تدریس و سن آغاز تحصیل نکاتى درخور یاد کرده‌اند.  


فصل چهارم. تعلیم و تربیت از عاشورا تا عصر امام صادق(ع): گذشته از جبهۀ سیاسى در جبهه فرهنگى و تربیتى نیز پس از رحلت جناب پیامبر(ص)فاجع‌های رخ داد که در آن معلمان و عالمانى چون ابو هریره، عمرو عاص، مغیرة بن شعبه، مالک بن انس و سهرة بن جندب حدیث مى‌ساختند تا احکام اسلام را تحریف کنند و به شخصیت حضرت رسول(ص)خدشه وارد آرند و حاکمان و کارگزاران اموى را برتر از رسول اللّه جلوه دهند. از سویى بازماندگان عاشورا نقش تربیتى خویش را فرونگذاشتند و بلافاصله دست به کار شدند که نمونه‌‌‌هایى از آن در سخنان حضرت زینب کبرى(س)، در سفر طولانى به شام خود نمود؛ و پس از آن، امام سجاد با زبان دعا فراز‌‌هایى از تربیت اسلامى را در صحیفۀ سجادیه پرداخت و پس از آن جناب با گشوده شدن فضاى سیاسى نوین امام باقر(ع)حوزۀ درسى برپا کرد و چنان به علوم اسلامى پرداخت که به شکافندۀ علوم نامور شد و پس از آن حضرت، فرزندش امام صادق(ع)روش پدر را پى گرفت. این حضرت حوزۀ درسى با چهار هزار فراگیر داشت. شرح و شماره پار‌های ویژگی‌های این حوزۀ درسى فراز فرجامین این فصل است.  
فصل چهارم. تعلیم و تربیت از عاشورا تا عصر امام صادق(ع): گذشته از جبهۀ سیاسى در جبهه فرهنگى و تربیتى نیز پس از رحلت جناب پیامبر(ص)فاجع‌های رخ داد که در آن معلمان و عالمانى چون ابو هریره، عمرو عاص، مغیرة بن شعبه، مالک بن انس و سهرة بن جندب حدیث مى‌ساختند تا احکام اسلام را تحریف کنند و به شخصیت حضرت رسول(ص)خدشه وارد آرند و حاکمان و کارگزاران اموى را برتر از رسول اللّه جلوه دهند. از سویى بازماندگان عاشورا نقش تربیتى خویش را فرونگذاشتند و بلافاصله دست به کار شدند که نمونه‌‌‌هایى از آن در سخنان حضرت زینب کبرى(س)، در سفر طولانى به شام خود نمود؛ و پس از آن، امام سجاد با زبان دعا فراز‌‌هایى از تربیت اسلامى را در صحیفۀ سجادیه پرداخت و پس از آن جناب با گشوده شدن فضاى سیاسى نوین امام باقر(ع)حوزۀ درسى برپا کرد و چنان به علوم اسلامى پرداخت که به شکافندۀ علوم نامور شد و پس از آن حضرت، فرزندش امام صادق(ع)روش پدر را پى گرفت. این حضرت حوزۀ درسى با چهار هزار فراگیر داشت. شرح و شماره پار‌های ویژگی‌های این حوزۀ درسى فراز فرجامین این فصل است.