نشأة علم النحو: تفاوت میان نسخه‌ها

نشأة علم النحو

با توجه به بررسی‌های به‌عمل‌آمده، علم نحو مرحله ابتدایی و تکمیلی را پشت سر نهاده است: مرحله اول، مرحله پیدایش علم نحو است. این دوره به‌طور تقریبی در خلال قرن اول هجری پدیدار گشته است و کسانی در بنای کاخ عظیم نحو تشریک مساعی نموده‌اند که عبارتند از: «ابوالاسود دئلی» متوفی (69ق) و عنبسة الفیل متوفی (100ق) و دو فرزند ابوالاسود دئلی به نام «ابوحرب» و «عطا» که نحو را نزد پدرشان فراگرفتند<ref>ر.ک: ابوعلی، غلامرضا، ص‌33-32</ref>‏. نویسنده در رابطه با واضع علم نحو، هشت قول ذکر کرده است: ابوالاسود به‌تنهایی یا با شاگردانش، ابوالاسود به دستور دیگری و... برخی نیز واضع علم نحو را علی بن ابی‌طالب(ع) دانسته‌اند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص18</ref>‏.  

مرحله دوم، مرحله تطور و شکوفایی علم نحو است. علم نحو با کوشش ابوالاسود پایه‌گذاری شد و سپس توسط شاگردان و فرزندان او پیگیری گردید، تا آنکه در قرن بعد «سیبویه» و شاگردانش آن را به‌صورت علمی کامل و جامع درآوردند. سیبویه در موضوع نحو کتابی با عنوان «الكتاب» را تألیف کرد که در نوع خود و در تاریخ نحو بی‌نظیر است<ref>ر.ک: ابوعلی، غلامرضا، ص‌33-32</ref>‏.  

برخی از درس‌های کتاب به معرفی نحویون مشهور در سرزمین‌های مختلف بغداد، مصر، شام و... اختصاص یافته است؛ به‌عنوان مثال در درس بیستم در دو بخش (عنصر) نحویون مشهور مصر و شام معرفی شده‌اند؛ ولاد بن محمد تمیمی (متوفی 263ق)، احمد بن جعفر دینوری (متوفی 289ق) و کراع النمل (متوفی 320ق) از آن جمله‌اند<ref>ر.ک: همان، ص580-579</ref>‏.