پرش به محتوا

شرح اصول الكافي (ملاصدرا): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'علامه مجلسى' به 'علامه مجلسى'
جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،')
جز (جایگزینی متن - 'علامه مجلسى' به 'علامه مجلسى')
خط ۷۵: خط ۷۵:
صدرالمتألهين، مقصود از عقل را - كه در روايت «لما خلق الله العقل استنطقه»، نخستين آفريده خدا معرفى شده - صادر اول مى‌داند.
صدرالمتألهين، مقصود از عقل را - كه در روايت «لما خلق الله العقل استنطقه»، نخستين آفريده خدا معرفى شده - صادر اول مى‌داند.


نيك مى‌دانيم كه اعتقاد به وجود صوادر عقلانىِ اوليه از جمله معتقدات فلاسفه است؛ هر چند با تعمقى در خور و شايسته در روايت استنطاق عقل، آن را بر وجود پيامبر اكرم(ص) تطبيق مى‌كند. در مقابل، مرحوم علامه مجلسى به خاطر تطبيق اين روايات بر عقول دهگانه و صوادر اوليه به شدت بر فلاسفه تاخته و آنان را افرادى مستبد و خودرأى در راهى غير از شريعت معرفى كرده است.
نيك مى‌دانيم كه اعتقاد به وجود صوادر عقلانىِ اوليه از جمله معتقدات فلاسفه است؛ هر چند با تعمقى در خور و شايسته در روايت استنطاق عقل، آن را بر وجود پيامبر اكرم(ص) تطبيق مى‌كند. در مقابل، مرحوم [[علامه مجلسى]] به خاطر تطبيق اين روايات بر عقول دهگانه و صوادر اوليه به شدت بر فلاسفه تاخته و آنان را افرادى مستبد و خودرأى در راهى غير از شريعت معرفى كرده است.


ملاصدرا مقصود از قلب را در آيه ''' «إنّ فى ذلك لذكرى لمن كان له قلب» '''، معناى عقلى كه مدرك معانى كلى نظرى است دانسته است.
ملاصدرا مقصود از قلب را در آيه ''' «إنّ فى ذلك لذكرى لمن كان له قلب» '''، معناى عقلى كه مدرك معانى كلى نظرى است دانسته است.
خط ۹۵: خط ۹۵:




ملاصدرا برخلاف علامه مجلسى - كه متن روايت را در بالاى هر صفحه نقل كرده و شرح آن را در پايين صفحه آورده -، شرح و تفسير احاديث را در متن كتاب، پس از نقل متن روايات، جاى داده است. او، در ابتدا، سند روايت را به نقل از الكافى ارائه مى‌كند و پس از ذكر نام هر راوى، به صورت مزجى، به بحث‌هاى رجالى درباره وثاقت يا ضعف او پرداخته، آن‌گاه متن روايت را نقل كرده و در پى آن، روايت را از جهت لغوى و مدلولى شرح داده است. از اين جهت، شرح ملاصدرا به شرح ملاصالح مازندرانى نزديك است.
ملاصدرا برخلاف [[علامه مجلسى]] - كه متن روايت را در بالاى هر صفحه نقل كرده و شرح آن را در پايين صفحه آورده -، شرح و تفسير احاديث را در متن كتاب، پس از نقل متن روايات، جاى داده است. او، در ابتدا، سند روايت را به نقل از الكافى ارائه مى‌كند و پس از ذكر نام هر راوى، به صورت مزجى، به بحث‌هاى رجالى درباره وثاقت يا ضعف او پرداخته، آن‌گاه متن روايت را نقل كرده و در پى آن، روايت را از جهت لغوى و مدلولى شرح داده است. از اين جهت، شرح ملاصدرا به شرح ملاصالح مازندرانى نزديك است.


امتيازاتى كه مى‌توان براى اين كتاب برشمرد، به شرح ذيل است:
امتيازاتى كه مى‌توان براى اين كتاب برشمرد، به شرح ذيل است:
خط ۱۰۱: خط ۱۰۱:
1. ارائه بحث‌هاى مبسوط و دقيق رجالى.
1. ارائه بحث‌هاى مبسوط و دقيق رجالى.


علامه مجلسى، با اختيار سبكى ويژه، پس از نقل روايت تنها به ذكر درجه روايت از نظر مقبوليت و ضعف با عباراتى نظير صحيح، صحيح كالحسن، موثّق، حسنه، ضعيف و... بسنده كرده است. در واقع، ايشان نتيجه نگرش و بررسى رجالى خود را در قالب اصطلاحات ويژه رجالى و حديثى منعكس مى‌سازد، بى‌آنكه به بررسى رجالى ميدانى تك تك راويان بپردازد؛ اما صدرالمتألهين بررسى‌هاى رجالى مبسوطى را درباره هر يك از راويان ارائه مى‌كند.
[[علامه مجلسى]]، با اختيار سبكى ويژه، پس از نقل روايت تنها به ذكر درجه روايت از نظر مقبوليت و ضعف با عباراتى نظير صحيح، صحيح كالحسن، موثّق، حسنه، ضعيف و... بسنده كرده است. در واقع، ايشان نتيجه نگرش و بررسى رجالى خود را در قالب اصطلاحات ويژه رجالى و حديثى منعكس مى‌سازد، بى‌آنكه به بررسى رجالى ميدانى تك تك راويان بپردازد؛ اما صدرالمتألهين بررسى‌هاى رجالى مبسوطى را درباره هر يك از راويان ارائه مى‌كند.


دقت‌هاى رجالى صدرالمتألهين ستودنى است و چنين باريك‌بينى از يك شخصيت فلسفى، دور از انتظار است.
دقت‌هاى رجالى صدرالمتألهين ستودنى است و چنين باريك‌بينى از يك شخصيت فلسفى، دور از انتظار است.
خط ۱۱۵: خط ۱۱۵:
3 . شرح و بسط كامل روايات.
3 . شرح و بسط كامل روايات.


از جمله ويژگى‌هاى آثار تفسيرى و روايى صدرالمتألهين - كه مى‌توان آن را از امتيازات آنها نيز شمرد -، شرح و بسط همه جانبه آيه يا روايت است. نگاهى به تفسير ملاصدرا نشان مى‌دهد كه جولان قلم و گستره پردازش او در جوانب و حيطه‌هاى مختلف تبيين مداليل يك آيه چقدر است. تفسير ملاصدرا از اين جهت شبيه تفسير مفاتيح الغيب رازى است. اين امر باعث شده كه جلد نخست تفسير ايشان تنها به تفسير بخشى كوتاه از آيات سوره بقره اختصاص يابد. او در شرح روايات الكافى نيز چنين قلمفرسايى نموده و جلد دوم كتاب، با شرح بخشى از روايات «كتاب الحجّة» خاتمه يافته است. در مقايسه‌اى آشكار ميان شرح ملاصدرا با شرح‌هاى ملاصالح مازندرانى و نيز شرح مرآةالعقول علامه مجلسى مى‌توان نتيجه گرفت كه حجم شرح و بسط صدرالمتألهين به مراتب بيشتر از دو شرح ديگر است.
از جمله ويژگى‌هاى آثار تفسيرى و روايى صدرالمتألهين - كه مى‌توان آن را از امتيازات آنها نيز شمرد -، شرح و بسط همه جانبه آيه يا روايت است. نگاهى به تفسير ملاصدرا نشان مى‌دهد كه جولان قلم و گستره پردازش او در جوانب و حيطه‌هاى مختلف تبيين مداليل يك آيه چقدر است. تفسير ملاصدرا از اين جهت شبيه تفسير مفاتيح الغيب رازى است. اين امر باعث شده كه جلد نخست تفسير ايشان تنها به تفسير بخشى كوتاه از آيات سوره بقره اختصاص يابد. او در شرح روايات الكافى نيز چنين قلمفرسايى نموده و جلد دوم كتاب، با شرح بخشى از روايات «كتاب الحجّة» خاتمه يافته است. در مقايسه‌اى آشكار ميان شرح ملاصدرا با شرح‌هاى ملاصالح مازندرانى و نيز شرح مرآةالعقول [[علامه مجلسى]] مى‌توان نتيجه گرفت كه حجم شرح و بسط صدرالمتألهين به مراتب بيشتر از دو شرح ديگر است.


اين امر حكايت از دو واقعيت دارد:
اين امر حكايت از دو واقعيت دارد:
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش