۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
أربع رسائل في النحو: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - '= ' به '='
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '= ' به '=') |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR81243J1.jpg | | تصویر =NUR81243J1.jpg | ||
| عنوان = أربع رسائل في النحو | | عنوان =أربع رسائل في النحو | ||
| عنوانهای دیگر = | | عنوانهای دیگر = | ||
| پدیدآورندگان | | پدیدآورندگان | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[سلیم، عبدالفتاح]] (نويسنده) | [[سلیم، عبدالفتاح]] (نويسنده) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره =/س8الف4 82/7 BP | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| ناشر = مکتبة الآداب | | ناشر =مکتبة الآداب | ||
| مکان نشر = مصر - قاهره | | مکان نشر =مصر - قاهره | ||
| سال نشر = | | سال نشر =سده13 | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE81243AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE81243AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ = 1 | | چاپ =1 | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد = 1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 81243 | | کتابخانۀ دیجیتال نور =81243 | ||
| کتابخوان همراه نور = 81243 | | کتابخوان همراه نور =81243 | ||
| کد پدیدآور = 59243 | | کد پدیدآور =59243 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''أربع رسائل في النحو'''، دربردارنده چهار کتاب و رساله با عنوانهای «الإبانة و التفهيم عن معاني بسم الله الرحمن الرحيم» از [[زجاج، ابراهیم بن سری|زجاج]] (241-311ق)، «الخاطريات (المنسية)» از [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابن جنی]] (330-392ق)، «الإلمام بشرح حقيقة الاستفهام» از [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]] (761-708ق) و «رسالة في إعراب قوله تعالی (أ رأيتكم)» از [[خفاجی، احمد بن محمد|شهاب خفاجی]] (977-1069ق) است. | '''أربع رسائل في النحو'''، دربردارنده چهار کتاب و رساله با عنوانهای «الإبانة و التفهيم عن معاني بسم الله الرحمن الرحيم» از [[زجاج، ابراهیم بن سری|زجاج]] (241-311ق)، «الخاطريات (المنسية)» از [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابن جنی]] (330-392ق)، «الإلمام بشرح حقيقة الاستفهام» از [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]] (761-708ق) و «رسالة في إعراب قوله تعالی (أ رأيتكم)» از [[خفاجی، احمد بن محمد|شهاب خفاجی]] (977-1069ق) است. | ||
این مجموعه با تحقیق و پاورقیهای [[سلیم، عبدالفتاح|عبدالفتاح سلیم]] چاپ شده است. وی در آغاز هرکدام از رسالههای یادشده، مطالبی را تحت عنوان «تمهید» در معرفی آن رساله ذکر کرده است. | این مجموعه با تحقیق و پاورقیهای [[سلیم، عبدالفتاح|عبدالفتاح سلیم]] چاپ شده است. وی در آغاز هرکدام از رسالههای یادشده، مطالبی را تحت عنوان «تمهید» در معرفی آن رساله ذکر کرده است. | ||
==الإبانة و التفهيم عن معاني بسم الله الرحمن الرحيم== | ==الإبانة و التفهيم عن معاني بسم الله الرحمن الرحيم== | ||
نوشته [[زجاج، ابراهیم بن سری|زجاج]] (311ق) عالم زبان عرب، شاعر و حنبلیمذهب است که جمله «بسم الله الرحمن الرحيم» را در صنعت نحوی بررسی کرده است. محقق در آغاز کتاب سخنی درباره انتساب آن به زجاج دارد. گاهی، اشتباهی شکل گرفته و این رساله به [[زجاجی، عبدالرحمان بن اسحاق|زجاجی]] (337ق) - صاحب کتاب الإيضاح في علل النحو و کتاب الجمل في النحو - نسبت داده شده است. ازآنجاکه وی شاگرد زجاج بوده و گمان میرود که او پرسشهایی از استادش در موضوع کتاب مینموده است، ازاینرو، کتاب را به وی نسبت دادهاند<ref>ر.ک: تمهید، ص7-9</ref>. مصنف هشتاد پرسش را در این رساله مطرح میکند؛ چهل پرسش درباره «بسم» است، بیست پرسش درباره «الله» و بیست پرسش نیز درباره «الرحمن الرحيم» است<ref>ر.ک: همان، ص9</ref> که جملگی درباره اعراب و تفسیر آیهاند. | نوشته [[زجاج، ابراهیم بن سری|زجاج]] (311ق) عالم زبان عرب، شاعر و حنبلیمذهب است که جمله «بسم الله الرحمن الرحيم» را در صنعت نحوی بررسی کرده است. محقق در آغاز کتاب سخنی درباره انتساب آن به زجاج دارد. گاهی، اشتباهی شکل گرفته و این رساله به [[زجاجی، عبدالرحمان بن اسحاق|زجاجی]] (337ق) - صاحب کتاب الإيضاح في علل النحو و کتاب الجمل في النحو - نسبت داده شده است. ازآنجاکه وی شاگرد زجاج بوده و گمان میرود که او پرسشهایی از استادش در موضوع کتاب مینموده است، ازاینرو، کتاب را به وی نسبت دادهاند<ref>ر.ک: تمهید، ص7-9</ref>. مصنف هشتاد پرسش را در این رساله مطرح میکند؛ چهل پرسش درباره «بسم» است، بیست پرسش درباره «الله» و بیست پرسش نیز درباره «الرحمن الرحيم» است<ref>ر.ک: همان، ص9</ref> که جملگی درباره اعراب و تفسیر آیهاند. | ||
==الخاطريات (المنسية)== | |||
==الخاطريات (المنسية)== | |||
نوشته [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابن جنی معتزلی]] - از نامآوران بزرگ دانش صرف - است. در واقع، این رساله مسائلی را در بر دارد که از دید محقق کتاب خاطریات پنهان مانده و ساقط شده است. | نوشته [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابن جنی معتزلی]] - از نامآوران بزرگ دانش صرف - است. در واقع، این رساله مسائلی را در بر دارد که از دید محقق کتاب خاطریات پنهان مانده و ساقط شده است. | ||
این کتاب را [[سلیم، عبدالفتاح|عبدالفتاح سلیم]]، با نام یادشده نامگذاری کرده است و هشتادویک مسئله یا خاطره را در بر دارد<ref>ر.ک: همان، ص55</ref> | این کتاب را [[سلیم، عبدالفتاح|عبدالفتاح سلیم]]، با نام یادشده نامگذاری کرده است و هشتادویک مسئله یا خاطره را در بر دارد<ref>ر.ک: همان، ص55</ref> | ||
==الإلمام بشرح حقيقة الاستفهام== | |||
==الإلمام بشرح حقيقة الاستفهام== | |||
نوشته [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام انصاری]] (761ق) مصری است که درباره مسئلههای استفهام در زبان عربی است. [[ابن طولون، محمد بن علی|ابن طولون]] این کتاب را به خود نسبت داده است؛ درحالیکه وی گردآورنده کتاب نحویان و دیگران بوده است. [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر|سیوطی]] این اثر را در کتاب «الأشباه و النظائر»، از آن [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]] میداند<ref>ر.ک: همان، ص109</ref>. کتاب در سه فصل فراهم آمده است: نخستین فصل در معنای استفهام در نزد نحویان است که اشارهای به دیدگاه متکلمان و رد کلامشان دارد. در فصل دوم، ادوات استفهام به دو بخش تصوری و تصدیقی تقسیم شده است و با اعتراض به دریافت برخی از نحویان از استفهام، معنای همزه را در همه اسمای استفهام دخیل میداند. مصنف فصل سوم را با عبارت «الفرق بين قسمي أم» عنوانگذاری کرده است و به انواع و وجههای «أم» اشاره کرده است<ref>ر.ک: همان، ص111</ref>. | نوشته [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام انصاری]] (761ق) مصری است که درباره مسئلههای استفهام در زبان عربی است. [[ابن طولون، محمد بن علی|ابن طولون]] این کتاب را به خود نسبت داده است؛ درحالیکه وی گردآورنده کتاب نحویان و دیگران بوده است. [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر|سیوطی]] این اثر را در کتاب «الأشباه و النظائر»، از آن [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]] میداند<ref>ر.ک: همان، ص109</ref>. کتاب در سه فصل فراهم آمده است: نخستین فصل در معنای استفهام در نزد نحویان است که اشارهای به دیدگاه متکلمان و رد کلامشان دارد. در فصل دوم، ادوات استفهام به دو بخش تصوری و تصدیقی تقسیم شده است و با اعتراض به دریافت برخی از نحویان از استفهام، معنای همزه را در همه اسمای استفهام دخیل میداند. مصنف فصل سوم را با عبارت «الفرق بين قسمي أم» عنوانگذاری کرده است و به انواع و وجههای «أم» اشاره کرده است<ref>ر.ک: همان، ص111</ref>. | ||
==رسالة فی إعراب قوله تعالی (أ رأيتكم)== | ==رسالة فی إعراب قوله تعالی (أ رأيتكم)== | ||
نوشته [[خفاجی، احمد بن محمد|شهابالدین خفاجی]] (1069) است که به اقوال دانشمندان دانش نحو در اعراب عبارت «أ رأيتكم» در قرآن میپردازد. [[خفاجی، احمد بن محمد|خفاجی]] این کتاب را به جهت اینکه حجم کمی را در بر دارد، در شمار تألیفهایش نیاورده است. همچنین، این کتاب به غیر از [[خفاجی، احمد بن محمد|خفاجی]] نسبت داده نشده است<ref>ر.ک: همان، ص133</ref>. کتاب درباره فعل «رأی» است و اینکه برخلاف آنچه در فعلهای متعدی بنفسه یک مفعولی یا دو مفعولی دیده میشود، تاء و کاف به آن افزوده شده است. نویسنده در این کتاب، به موقعیت واژه یادشده در دو آیه 40 و 57 از سوره انعام و نیز در آنچه که در کلام عرب آمده، پرداخته است. مصنف اهتمام ویژهای را به نقل دیدگاههای دو عالم علم تفسیر، امام فراء، یحیی بن زیاد (207ق) و سمین حلبی (756ق) دارد. همچنین، به آرای عالمانی مانند [[مکی بن حموش|مکی بن ابیطالب]]، [[فارسی، حسن بن احمد|ابوعلی فارسی]]، [[زجاج، ابراهیم بن سری|زجاج]]، ابن انباری، [[ابن کیسان نحوی، محمد|ابن کیسان]]، [[اخفش، سعید بن مسعده|اخفش]]، [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]]، [[ابوحیان، محمد بن یوسف|ابوحیان اندلسی]] و [[دمامینی]] توجه کرده است<ref>ر.ک: همان، ص134-133</ref>. | نوشته [[خفاجی، احمد بن محمد|شهابالدین خفاجی]] (1069) است که به اقوال دانشمندان دانش نحو در اعراب عبارت «أ رأيتكم» در قرآن میپردازد. [[خفاجی، احمد بن محمد|خفاجی]] این کتاب را به جهت اینکه حجم کمی را در بر دارد، در شمار تألیفهایش نیاورده است. همچنین، این کتاب به غیر از [[خفاجی، احمد بن محمد|خفاجی]] نسبت داده نشده است<ref>ر.ک: همان، ص133</ref>. کتاب درباره فعل «رأی» است و اینکه برخلاف آنچه در فعلهای متعدی بنفسه یک مفعولی یا دو مفعولی دیده میشود، تاء و کاف به آن افزوده شده است. نویسنده در این کتاب، به موقعیت واژه یادشده در دو آیه 40 و 57 از سوره انعام و نیز در آنچه که در کلام عرب آمده، پرداخته است. مصنف اهتمام ویژهای را به نقل دیدگاههای دو عالم علم تفسیر، امام فراء، یحیی بن زیاد (207ق) و سمین حلبی (756ق) دارد. همچنین، به آرای عالمانی مانند [[مکی بن حموش|مکی بن ابیطالب]]، [[فارسی، حسن بن احمد|ابوعلی فارسی]]، [[زجاج، ابراهیم بن سری|زجاج]]، ابن انباری، [[ابن کیسان نحوی، محمد|ابن کیسان]]، [[اخفش، سعید بن مسعده|اخفش]]، [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]]، [[ابوحیان، محمد بن یوسف|ابوحیان اندلسی]] و [[دمامینی]] توجه کرده است<ref>ر.ک: همان، ص134-133</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references/> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
تمهیدها. | تمهیدها. | ||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | {{وابستهها}} | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
| خط ۶۰: | خط ۵۱: | ||
[[رده:مباحث ادبی و بلاغی قرآن]] | [[رده:مباحث ادبی و بلاغی قرآن]] | ||
[[رده:مسائل لغوی و صرفی و نحوی]] | [[رده:مسائل لغوی و صرفی و نحوی]] | ||
[[رده:مقالات شهریور 01 حسینی هاشمی]] | [[رده:مقالات شهریور 01 حسینی هاشمی]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی شده آبان 01]] | [[رده:مقالات بازبینی شده آبان 01]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی شده2 آبان 1401]] | [[رده:مقالات بازبینی شده2 آبان 1401]] | ||
[[رده:فاقد تصویر روی جلد1]] | [[رده:فاقد تصویر روی جلد1]] | ||