البناء العروضي للقصيدة العربية: تفاوت میان نسخه‌ها

| کد کنگره = ع۲ب۸ 2194 PJA  

'''البناء العروضي للقصيدة العربية''' تألیف محمد حماسه عبداللطیف (1941-2015م)، استاد نحو، صرف و عروض دانشکده دارالعلوم دانشگاه قاهره، کتابی در موضوع علم عروض

علم عروض از بدو تأسیس شعر عربی معیار شعر عربی بوده که به واسطه آن شعر عربی مورد سنجش قرار می‌گرفت. از زمانی که قواعد این علم کشف شد و قوانین این علم توسط محقق بی بدیل عرب خلیل بن احمد فراهیدی (متوفای تقریبا 175ق)استخراج شد  و علمای دیگر عرب به آن متعهد ماندند و یا آن را شرح دادند و یا ابهامات آن را بیان و یا آن را خلاصه کرده و مسائل آن را به نظم کشیدند و یا اهمیت آن را گوشزد کردند.

نویسنده دانستن علم عروض را بسیار مهم می‌داند.  

ایشان در ابتدای کتاب با آوردن دو مثال، تفاوت نثر و شعر را بیان نموده  است و شناخت اوزان شعری و تمایز بین آنها و نیز ادراک یک شعر صحیح و کامل از یک شعر شکسته را نیازمند دانشی گسترده در زبان عربی و شناخت صرف و نحو دانسته که در بالاترین قله‌های دانش قرار دارد.

از طرف دیگر علم عروض به‌خودی‌خود موضوعیت دارد، و مطلوب است. زیرا شعر نخستین هنر عربی است و وزن اولین ویژگی آن بر دیگر اشکال نوشته‌ها است و معنای شعر برای ما چندان معلوم نخواهد بود مگر این که عناصر ترکیب این قالب مشخص و معلوم باشد. اگر توانایی درک ابعاد زیبایی زبان در بهترین آثار هنری را نداشته باشیم، توانایی آفرینش و نوآوری در هر زمینه‌ای هم از بین خواهد رفت.

 

اگر این امر در سطح همه روشنفکران لازم است، برای کسانی که بنا بر شرایط مجبور می‌شوند که متخصص زبان عربی باشند، از ضروری‌ترین و واجب‌ترین امور است.

سپس ایشان به انواع واحدهای موسیقی پرداخته است و بیان می‌دارد در شعر عربی 16 نغمه  اساسی وجود دارد که به آن بحر گفته می‌شود. برای هر بحری هم یک‌شکل موسیقایی خاصی است که به شکل نظام‌مندی در آن شعر تکرار می‌گردد که توسط آن موسیقی خاص آن بحر به وجود می‌آید که ما آن وحدت موسیقی‌ای را تفعیله نامیدیم.<ref> ر.ک: همان، ص22</ref>

در فصل اول درباره شعر آزاد و اوزان عروضی آن سخن گفته است. او این نوع شعر را به دو قسم تقسیم کرده اشعار متفق‌الارکان: که از تکرار افاعیل عروضی به دست می‌آید. آنها 7 بحر هستند . وافر (مفاعلتن)<ref> ر.ک: همان، ص34</ref>، کامل (متفاعلن)<ref> ر.ک: همان، ص42</ref>، رجز (مستفعلن)<ref> ر.ک: همان، ص59</ref>، هزج (مفاعیلن)<ref> ر.ک: همان، ص68</ref>، رمل (فاعلاتن)<ref> ر.ک: همان، ص73</ref>، متقارب (فعولن)<ref> ر.ک: همان، ص86</ref>، متدارک (فاعلن) <ref> ر.ک: متن، ص95</ref>

در فصل بعدی با بیان این که مختلف‌الارکان از ترکیب و تکرار افاعیل عروضی به دست می‌آید. و هر یک از بحرهای: طویل <ref> ر.ک: همان، ص100</ref>، بسیط<ref> ر.ک: همان، ص108</ref> مدید<ref> ر.ک: همان، ص116</ref> خفیف<ref> ر.ک: همان، ص123</ref>، سریع<ref> ر.ک: همان، ص130</ref>، منسرح<ref> ر.ک: همان، ص137</ref>،مجتث<ref> ر.ک: همان، ص141</ref>، مقتضب<ref> ر.ک: همان، ص143</ref>، مضارع<ref> ر.ک: همان، ص144</ref>

#بحث از حرکات حروف قافیه مجری <ref> ر.ک: همان، ص210</ref>، توجیه<ref> ر.ک: همان، ص211</ref>، اشباع<ref> ر.ک: همان، ص212</ref>، نفاذ<ref> ر.ک: همان، ص213</ref>، حذو<ref> ر.ک: همان، ص214</ref>، رس <ref> ر.ک: همان، ص216</ref>،  از دیگر مباحث این کتاب است.

[[رده:مقالات بازبینی شده1]]  

[[رده:مقالات بازبینی نشده2]]