۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
إيضاح المحصول من برهان الأصول: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'زبان =عربي ' به 'زبان =عربی ') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
[[مازری، محمد بن علی]] (نویسنده) | [[مازری، محمد بن علی]] (نویسنده) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =الف8ب 4028 / 155/6 BP | | کد کنگره =الف8ب 4028 / 155/6 BP | ||
| موضوع = اصول فقه اهل سنت | | موضوع = اصول فقه اهل سنت | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| ناشر =دار الغرب الإسلامي | | ناشر =دار الغرب الإسلامي | ||
| مکان نشر =لبنان - بيروت | | مکان نشر =لبنان - بيروت | ||
| سال نشر = | | سال نشر = | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE58203AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE58203AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =چاپ | | چاپ =چاپ اول | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد = | | تعداد جلد = | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
# متن تحقیق‌شده کتاب. | # متن تحقیق‌شده کتاب. | ||
شرح کتاب با متن ممزوج است و برای تشخیص خواننده متن با قلمی درشت‌تر ارائه شده است. | شرح کتاب با متن ممزوج است و برای تشخیص خواننده متن با قلمی درشت‌تر ارائه شده است. | ||
[[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] با نگارش کتاب «[[البرهان في أصول الفقه|البرهان]]» تلاش کرد که اصول فقه را احیا کند. او دیدگاه‌های جدید و مستقلی را ابراز نمود و با برخی ائمه مذاهب از جمله امام مکتب خویش، [[شافعی، محمد بن ادریس|شافعی]] مخالفت کرد. چه‌بسا به همین دلیل پیروان مذهب شافعی از شرح آن کتاب و توجه به درسش صرف نظر کردند. البته مالکیه به شرح و نقد و تحلیل کتابش توجه کردند. اولین کسی که به این کار اقدام نمود فقیه و اصولی، متکلم و طبیب، [[مازری، محمد بن علی|مازری]] تمیمی بود. او شرحی سرشار از تحلیل و نقد بر آن کتاب نوشت و اسمش را «إيضاح المحصول من برهان الأصول» نهاد. او با وجود احترام به جوینی و تقدیر از جایگاهش، نظرات اصیل و اجتهادات متفاوتی در کتابش ارائه کرده است. [[مازری، محمد بن علی|مازری]] در این شرح دیدگاه‌های فلاسفه یونان و فلاسفه اسلامی را بحث و بررسی و جوانب متافیزیکی و منطقی آنها را نقد جدی کرده است. | [[امام‌الحرمین، عبدالملک بن عبدالله|جوینی]] با نگارش کتاب «[[البرهان في أصول الفقه|البرهان]]» تلاش کرد که اصول فقه را احیا کند. او دیدگاه‌های جدید و مستقلی را ابراز نمود و با برخی ائمه مذاهب از جمله امام مکتب خویش، [[شافعی، محمد بن ادریس|شافعی]] مخالفت کرد. چه‌بسا به همین دلیل پیروان مذهب شافعی از شرح آن کتاب و توجه به درسش صرف نظر کردند. البته مالکیه به شرح و نقد و تحلیل کتابش توجه کردند. اولین کسی که به این کار اقدام نمود فقیه و اصولی، متکلم و طبیب، [[مازری، محمد بن علی|مازری]] تمیمی بود. او شرحی سرشار از تحلیل و نقد بر آن کتاب نوشت و اسمش را «إيضاح المحصول من برهان الأصول» نهاد. او با وجود احترام به جوینی و تقدیر از جایگاهش، نظرات اصیل و اجتهادات متفاوتی در کتابش ارائه کرده است. [[مازری، محمد بن علی|مازری]] در این شرح دیدگاه‌های فلاسفه یونان و فلاسفه اسلامی را بحث و بررسی و جوانب متافیزیکی و منطقی آنها را نقد جدی کرده است. | ||
از جهت دیگر [[مازری، محمد بن علی|مازری]] در فقه اللغه عربی متخصص بود و ذوق ادبی عالی داشت. آراء لغوی او دلالت بر علو منزلت و بلندی نظر او دارد؛ لذا در تفسیر برخی از آیات قرآن کریم نظراتی دارد که منحصربه‌فرد است و فهم خاصی از آیه را ارائه می‌کند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/58203/%D8%A5%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84?viewType=pdf ر.ک: مقدمه محقق، ص2-1] </ref>. | از جهت دیگر [[مازری، محمد بن علی|مازری]] در فقه اللغه عربی متخصص بود و ذوق ادبی عالی داشت. آراء لغوی او دلالت بر علو منزلت و بلندی نظر او دارد؛ لذا در تفسیر برخی از آیات قرآن کریم نظراتی دارد که منحصربه‌فرد است و فهم خاصی از آیه را ارائه می‌کند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/58203/%D8%A5%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84?viewType=pdf ر.ک: مقدمه محقق، ص2-1] </ref>. | ||
کتاب «البرهان» و شرح آن جایگاه والایی در تاریخ تفکر اسلامی دارند. در واقع [[مازری، محمد بن علی|مازری]] جایگاه مهمی در سیر تکامل تفکر اسلامی دارد و آخرین مجتهد در مغرب اسلامی پیش از انحطاط آن است. | کتاب «البرهان» و شرح آن جایگاه والایی در تاریخ تفکر اسلامی دارند. در واقع [[مازری، محمد بن علی|مازری]] جایگاه مهمی در سیر تکامل تفکر اسلامی دارد و آخرین مجتهد در مغرب اسلامی پیش از انحطاط آن است. | ||
مدت‌ها تصور بر از بین رفتن إيضاح المحصول بوده است تا اینکه توسط [[طالبی، عمار|عمار الطالبی]] نسخه‌ای از آن کشف می‌شود؛ محققان تصور می‌کردند که این شرح مفقود شده است. بزرگان با تعظیم همراه با حسرت از نابودی‌اش از آن یاد می‌کردند. محقق سال‌های متمادی بدون ناامیدی در فهارس مخطوطات کتابخانه‌های عمومی و خصوصی از این اثر تفحص کرد. سعادت بزرگی نصیبش شد آنگاه که در فهرست مخطوطات کتابخانه خصوصی امام محمد طاهر بن عاشور آن را یافت. نوادگان ابن عاشور این کتاب را در کتابخانه ملی تونس گذاشته بودند. استاد دانشمند عیاض بن عاشور یکی از نوادگان محترم و رئیس دانشکده حقوق دانشگاه تونس محبت کرد و تصویر نسخه‌ای از آن را به محقق داد که در این تحقیق از آن استفاده کرد. تحقیق این نسخه را آن‌گونه که شایسته بود انجام داد و برخی نقائص و اشکالات کتاب را با مراجعه به آثار برخی مؤلفین پس از او برطرف کرد. در آن زمان نسخه‌های فراوان نزد کسانی چون [[زرکشی، محمد بن عبدالله|زرکشی]] در «[[البحر المحيط في أصول الفقه|البحر المحيط]]»، [[سبکی، عبدالوهاب بن علی|سبکی]] در «[[طبقات الشافعیة الکبری|طبقات الشافعية]]»، [[ابوشامه، عبدالرحمن بن اسماعیل|ابوشامه]] در «[[المحقق]]» و [[شاطبی، ابراهیم بن موسی|شاطبی]] در «[[الموافقات]]» بوده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/58203/%D8%A5%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84?pageNumber=2&viewType=pdf ر.ک: همان، ص3-2] </ref>. | مدت‌ها تصور بر از بین رفتن إيضاح المحصول بوده است تا اینکه توسط [[طالبی، عمار|عمار الطالبی]] نسخه‌ای از آن کشف می‌شود؛ محققان تصور می‌کردند که این شرح مفقود شده است. بزرگان با تعظیم همراه با حسرت از نابودی‌اش از آن یاد می‌کردند. محقق سال‌های متمادی بدون ناامیدی در فهارس مخطوطات کتابخانه‌های عمومی و خصوصی از این اثر تفحص کرد. سعادت بزرگی نصیبش شد آنگاه که در فهرست مخطوطات کتابخانه خصوصی امام محمد طاهر بن عاشور آن را یافت. نوادگان ابن عاشور این کتاب را در کتابخانه ملی تونس گذاشته بودند. استاد دانشمند عیاض بن عاشور یکی از نوادگان محترم و رئیس دانشکده حقوق دانشگاه تونس محبت کرد و تصویر نسخه‌ای از آن را به محقق داد که در این تحقیق از آن استفاده کرد. تحقیق این نسخه را آن‌گونه که شایسته بود انجام داد و برخی نقائص و اشکالات کتاب را با مراجعه به آثار برخی مؤلفین پس از او برطرف کرد. در آن زمان نسخه‌های فراوان نزد کسانی چون [[زرکشی، محمد بن عبدالله|زرکشی]] در «[[البحر المحيط في أصول الفقه|البحر المحيط]]»، [[سبکی، عبدالوهاب بن علی|سبکی]] در «[[طبقات الشافعیة الکبری|طبقات الشافعية]]»، [[ابوشامه، عبدالرحمن بن اسماعیل|ابوشامه]] در «[[المحقق]]» و [[شاطبی، ابراهیم بن موسی|شاطبی]] در «[[الموافقات]]» بوده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/58203/%D8%A5%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84?pageNumber=2&viewType=pdf ر.ک: همان، ص3-2] </ref>. | ||
محقق کتاب همچنین آن‌گونه که خود در مقدمه گفته است ملحقاتی را به انتهای کتاب افزوده است. از جمله آنها جداول مقایسه بین متون خطی و عباراتی است که از این اثر در دیگر مصنفات نقل شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/58203/%D8%A5%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84?pageNumber=2&viewType=pdf ر.ک: همان]</ref>. | محقق کتاب همچنین آن‌گونه که خود در مقدمه گفته است ملحقاتی را به انتهای کتاب افزوده است. از جمله آنها جداول مقایسه بین متون خطی و عباراتی است که از این اثر در دیگر مصنفات نقل شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/58203/%D8%A5%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84?pageNumber=2&viewType=pdf ر.ک: همان]</ref>. | ||
[[مازری، محمد بن علی|مازری]] گاه پیرو روش جوینی در نقد ائمه اشاعره است؛ لذا قاضی ابوبکر بن طیب را نقد کرده است: «آنچه قاضی گفته است از دیدگاه من اشکال دارد»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/58203/%D8%A5%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84?pageNumber=33&viewType=pdf ر.ک: مقاله محقق، ص33]</ref>. | [[مازری، محمد بن علی|مازری]] گاه پیرو روش جوینی در نقد ائمه اشاعره است؛ لذا قاضی ابوبکر بن طیب را نقد کرده است: «آنچه قاضی گفته است از دیدگاه من اشکال دارد»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/58203/%D8%A5%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84?pageNumber=33&viewType=pdf ر.ک: مقاله محقق، ص33]</ref>. | ||
در رابطه با ترتیب کتاب البرهان، [[مازری، محمد بن علی|مازری]] توضیح داده که جوینی در کتابش مبحث «تأویلات» را آورده است؛ درحالی‌که بیشتر نویسندگان اصولی آن را کنار گذاشته‌اند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/58203/%D8%A5%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84?pageNumber=33&viewType=pdf ر.ک: همان]</ref>. | در رابطه با ترتیب کتاب البرهان، [[مازری، محمد بن علی|مازری]] توضیح داده که جوینی در کتابش مبحث «تأویلات» را آورده است؛ درحالی‌که بیشتر نویسندگان اصولی آن را کنار گذاشته‌اند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/58203/%D8%A5%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84?pageNumber=33&viewType=pdf ر.ک: همان]</ref>. | ||
[[مازری، محمد بن علی|مازری]] در خاتمه کتاب تأویلات متذکر شده که جوینی در ترتیب کتابش کتاب قیاس را بر کتاب نسخ مقدم نموده است، ولی رسم اصولیین برخلاف این است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/58203/%D8%A5%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84?pageNumber=415&viewType=pdf ر.ک: متن کتاب، ص415]</ref>. | [[مازری، محمد بن علی|مازری]] در خاتمه کتاب تأویلات متذکر شده که جوینی در ترتیب کتابش کتاب قیاس را بر کتاب نسخ مقدم نموده است، ولی رسم اصولیین برخلاف این است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/58203/%D8%A5%D9%8A%D8%B6%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84?pageNumber=415&viewType=pdf ر.ک: متن کتاب، ص415]</ref>. | ||