۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '== معرفى اجمالى == «(.*)»' به '== معرفى اجمالى == '''$1'''') |
جز (جایگزینی متن - 'كتاب' به 'کتاب') |
||
خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
کتاب با مقدمه مختصرى از محمدعلى شيخ (فرزند مؤلف) آغاز شده است. اين کتاب در ابتدا در يك جلد فراهم آمده بود، سپس سه جلد ديگر بهعنوان مستدرك بر آن افزوده شد. مطالب کتاب در سه باب كلى تنظيم شده كه هر باب داراى چندين فصل است؛ بدين صورت كه سه باب در جلد اول آمده و در ساير مجلدات، ملحقات و مستدركات جلد نخست ذكر گرديده است. | |||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
باب اول در احاديث تحريفشده بوده و داراى دوازده فصل است: | باب اول در احاديث تحريفشده بوده و داراى دوازده فصل است: | ||
فصل اول: حديثهايى كه ضرورت مذهب، به تحريف شدنشان گواهى مىدهد، مانند پنج خبر در باب «ما جاء في الاثني عشر و النص عليهم»، از | فصل اول: حديثهايى كه ضرورت مذهب، به تحريف شدنشان گواهى مىدهد، مانند پنج خبر در باب «ما جاء في الاثني عشر و النص عليهم»، از کتاب كافى كه اين گمان را دامن مىزنند كه امامان سيزده تنند <ref>جلالى، عبدالمهدى، ص 164</ref>. | ||
فصل دوم: حديثهايى كه تاريخ به تحريف شدنشان گواهى مىدهد، مانند خبرى كه در عيون <ref>ص 195</ref> آمده كه در آن ضمن خبر بلندى مربوط به جريان ولادت حسنين(ع)، اسماء بنت عميس، حاضر در صحنه تصوير شده است كه با شواهد تاريخى منافات دارد. در تاريخ ثبت شده است كه او با همسرش جعفر در حبشه بود و عبدالله بن جعفر را همان جا بزاد و جعفر سال فتح خيبر؛ يعنى سال هفتم هجرى از حبشه بازگشت، درحالىكه ولادت حسنين(ع) را به اختلاف، در سال دوم و سوم و يا سوم و چهارم ذكر كردهاند <ref>همان، ص 165 - 166</ref>. | فصل دوم: حديثهايى كه تاريخ به تحريف شدنشان گواهى مىدهد، مانند خبرى كه در عيون <ref>ص 195</ref> آمده كه در آن ضمن خبر بلندى مربوط به جريان ولادت حسنين(ع)، اسماء بنت عميس، حاضر در صحنه تصوير شده است كه با شواهد تاريخى منافات دارد. در تاريخ ثبت شده است كه او با همسرش جعفر در حبشه بود و عبدالله بن جعفر را همان جا بزاد و جعفر سال فتح خيبر؛ يعنى سال هفتم هجرى از حبشه بازگشت، درحالىكه ولادت حسنين(ع) را به اختلاف، در سال دوم و سوم و يا سوم و چهارم ذكر كردهاند <ref>همان، ص 165 - 166</ref>. | ||
خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
فصل ششم: خبرهايى كه به علت شمولشان بر دو امر، تحريف شدهاند و حكم يكى به ديگرى نسبت داده شده يا در آن، تقديم و تأخير روى داده است. | فصل ششم: خبرهايى كه به علت شمولشان بر دو امر، تحريف شدهاند و حكم يكى به ديگرى نسبت داده شده يا در آن، تقديم و تأخير روى داده است. | ||
الف)- نسبت دو امر به يكديگر: قمى در تفسيرش از امام صادق(ع) مرسلا روايت كرده است: «حائض و جنب جز عبورى به مسجد درنشوند. در مسجد چيز بنهند، ولى از آن چيزى برندارند». عبارت «يضعان فيه الشيء و لا يأخذان منه»، در اين روايت، عكس روايت صدوق در «علل الشرائع» از حضرت باقر(ع) است. نويسنده، معتقد است قمى بدون مراجعه به | الف)- نسبت دو امر به يكديگر: قمى در تفسيرش از امام صادق(ع) مرسلا روايت كرده است: «حائض و جنب جز عبورى به مسجد درنشوند. در مسجد چيز بنهند، ولى از آن چيزى برندارند». عبارت «يضعان فيه الشيء و لا يأخذان منه»، در اين روايت، عكس روايت صدوق در «علل الشرائع» از حضرت باقر(ع) است. نويسنده، معتقد است قمى بدون مراجعه به کتاب، از حفظ و بهاشتباه مطلب را وارونه بيان كرده و براى آن نيز علتى وارونه آورده است <ref>همان، ص 176</ref>. | ||
دليل آنكه روايت «تفسير قمى» تحريف شده و روايت «علل الشرائع» درست دانسته شده، بدان خاطر است كه «كافى» و «تهذيب» خبر ديگرى را سازگار با خبر «علل الشرائع»، بدون قسمت مؤخر روايت نقل كردهاند و فتواى مشهور، موافق با خبر «علل الشرائع» است <ref>ر. ك: همان</ref>. | دليل آنكه روايت «تفسير قمى» تحريف شده و روايت «علل الشرائع» درست دانسته شده، بدان خاطر است كه «كافى» و «تهذيب» خبر ديگرى را سازگار با خبر «علل الشرائع»، بدون قسمت مؤخر روايت نقل كردهاند و فتواى مشهور، موافق با خبر «علل الشرائع» است <ref>ر. ك: همان</ref>. | ||
خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
فصل هفتم: خبرهايى كه با تبديل و تغيير اسم پدر، پسر و جز آن، سندهايشان دستخوش تحريف شده است؛ بهعنوان مثال، «منلايحضرهالفقيه» در انتهاى باب «طلاق المفقود» روايت كرده است: «عن زرارة قال: سألت أباعبدالله(ع) عن امرأة نعى إليها زوجها...». در اين روايت، عبارت «سألت أباعبدالله(ع)» تحريفشده «سألت أباجعفر(ع)» است <ref>ر. ك: همان، ص 178</ref>. | فصل هفتم: خبرهايى كه با تبديل و تغيير اسم پدر، پسر و جز آن، سندهايشان دستخوش تحريف شده است؛ بهعنوان مثال، «منلايحضرهالفقيه» در انتهاى باب «طلاق المفقود» روايت كرده است: «عن زرارة قال: سألت أباعبدالله(ع) عن امرأة نعى إليها زوجها...». در اين روايت، عبارت «سألت أباعبدالله(ع)» تحريفشده «سألت أباجعفر(ع)» است <ref>ر. ك: همان، ص 178</ref>. | ||
فصل هشتم: خبرهايى كه به علت «نقل به معنا» شدن و نفهميدن مقصود و جز آن، تحريف شدهاند؛ بهعنوان مثال، صدوق در فقيه باب «فضل المساجد من | فصل هشتم: خبرهايى كه به علت «نقل به معنا» شدن و نفهميدن مقصود و جز آن، تحريف شدهاند؛ بهعنوان مثال، صدوق در فقيه باب «فضل المساجد من کتاب الصلاة» روايت كرده است: «و سئل الصادق(ع) عن الوقوف على المساجد، فقال: لا يجوز؛ فإن المجوس وقفوا على بيوت النار». عبارت «لا يجوز» در لفظ خبر نبوده است. چون صدوق نقل به معنا كرده، احتمال دارد صرفا مطابق فهم و استنباط خود، آن را به خبر افزوده است <ref>ر. ك: همان، ص 185</ref>. | ||
فصل نهم: خبرهايى كه قسمتى از آنها افتاده و موجب تحريف شده است؛ بهعنوان مثال، در «استبصار» اين حديث از سعد بن يعقوب وارد شده است: «از امام صادق(ع) در باره مردى كه نماز مىگذارد و در همان حال روبهروى او زنى در حال نمازگزاردن است سؤال شد، فرمودند: اشكال ندارد». اصل اين خبر، دو روايت جلوتر بوده كه خود شيخ نقل كرده است: «از امام صادق(ع) در باره مردى كه نماز مىگزارد و زنى كه در كنار يا مقابل او نماز مىگزارد سؤال شد، فرمودند: اگر سجود زن با ركوع مرد همراه باشد، اشكال ندارد» <ref>ر. ك: همان، ص 186</ref>. | فصل نهم: خبرهايى كه قسمتى از آنها افتاده و موجب تحريف شده است؛ بهعنوان مثال، در «استبصار» اين حديث از سعد بن يعقوب وارد شده است: «از امام صادق(ع) در باره مردى كه نماز مىگذارد و در همان حال روبهروى او زنى در حال نمازگزاردن است سؤال شد، فرمودند: اشكال ندارد». اصل اين خبر، دو روايت جلوتر بوده كه خود شيخ نقل كرده است: «از امام صادق(ع) در باره مردى كه نماز مىگزارد و زنى كه در كنار يا مقابل او نماز مىگزارد سؤال شد، فرمودند: اگر سجود زن با ركوع مرد همراه باشد، اشكال ندارد» <ref>ر. ك: همان، ص 186</ref>. | ||
خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
فصل دهم: خبرهايى كه به سبب عدم دقت در متن يا سندشان، تحريف شدهاند <ref>همان، ص 187</ref>. | فصل دهم: خبرهايى كه به سبب عدم دقت در متن يا سندشان، تحريف شدهاند <ref>همان، ص 187</ref>. | ||
فصل يازدهم: خبرهايى كه در آن، كلام راوى يا مؤلف | فصل يازدهم: خبرهايى كه در آن، كلام راوى يا مؤلف کتاب با كلام معصوم(ع) - اصل خبر - درآميخته و موجب تحريف شده است <ref>همان، ص 189</ref>. | ||
فصل دوازدهم: خبرهايى كه به سبب درآميختن حواشى با متن، دچار تحريف شده است <ref>همان، ص 190</ref>. | فصل دوازدهم: خبرهايى كه به سبب درآميختن حواشى با متن، دچار تحريف شده است <ref>همان، ص 190</ref>. | ||
خط ۹۵: | خط ۹۵: | ||
باب سوم، داراى دو فصل با عناوين «دعاهاى تحريفشده» و «دعاهاى جعلى و ساختگى» بوده و در آن، به دعا و نيايشهاى تحريفشده و ساختگى پرداخته شده است <ref>همان</ref>. | باب سوم، داراى دو فصل با عناوين «دعاهاى تحريفشده» و «دعاهاى جعلى و ساختگى» بوده و در آن، به دعا و نيايشهاى تحريفشده و ساختگى پرداخته شده است <ref>همان</ref>. | ||
== وضعيت | == وضعيت کتاب == | ||
خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
1. مقدمه و متن | 1. مقدمه و متن کتاب. | ||
2. جلالى، عبدالمهدى، «سيرى در | 2. جلالى، عبدالمهدى، «سيرى در کتاب «الأخبار الدخيلة» (درآمدى بر تحقيق در اسباب و معيارهاى بازنگرى و پالايش حديث)»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: علوم حديث، پاييز 1376، شماره 5 (28 صفحه، از 154 تا 191). | ||
ویرایش