التعرف لمذهب أهل التصوف (شمس‌الدین): تفاوت میان نسخه‌ها

'''التعرف لمذهب أهل التصوف،''' اثر ابوبکر محمد بن اسحاق کلاباذی (متوفی 380ق) کتابی مهم در تصوف است که منعکس‌کننده عرفان زاهدانه (عقاید متشرعانه مبتنی بر مذهب اهل سنت) در اوایل پیدایی تصوف اسلامی می‌باشد.

کلاباذی بعد از واقعه قتل حلاج (متوفی 309ق)، در دوره‌ای که فقها و دین‌داران به‌شدت با صوفیان مبارزه می‌کردند، برای دفاع از آنان این اثر را تألیف کرد. او در مقدمه این کتاب، از اوصاف صوفیان حقیقی و برافتادن راه و رسم آنان، بی‌رغبتی مردم به معرفت، برچیده شدن بساط حقیقت و دعوی‌های پوچ و بی‌اساس مدعیان تصوف سخن به میان آورده و گفته است که اینان بدعت‌هایی در تصوف گذاشته و نسبت‌های نادرستی به آن داده‌اند. او توضیح داده که بر آن است تا با تدوین کتابش در بیان طریقت و سیرت مشایخ نامدار تصوف، اسباب آشنایی سالکان را با تصوف فراهم آورد<ref>ر.ک: شمس، محمدجواد</ref>.

کلاباذی با استناد به آیات قرآن و احادیث نبوی و سخنان بزرگان دین و عرفان، به شرح و توضیح مباحث اعتقادی و موضوعات عرفانی پرداخته و گاه اشعاری عربی و به‌ندرت فارسی در سخن آورده و کوشیده است تا با استدلال و گاه تمثیل، باورهای صوفیان را موافق با اعتقادات اهل سنت نشان دهد. وی در اغلب موارد، به سخنان عرفای اهل صحو، به‌خصوص جنید بغدادی، اشاره کرده و در چند مورد نیز از حلاج بدون تصریح به نام او، گاه با تعبیر «بعض الکبراء» یا با عنوان «ابوالمغیث»، یاد کرده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

اهمیت «التعرف» را می‌توان از شروح متعدد فارسی و عربی آن در دوره‌های گوناگون عرفان اسلامی، دریافت. مهم‌ترین شرح «التعرف» به فارسی شرح «التعرف لمذهب التصوف» از ابوابراهیم اسماعیل بن محمد مستملی بخاری (متوفی 434ق) است که نثری ساده و بی‌تکلف دارد<ref>ر.ک: همان</ref>.

# شمس، محمدجواد، «دانشنامه جهان اسلام»، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «التعرف»، شماره ۳۶۲۶، به آدرس اینترنتی: