۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
أدوار علم الفقه و أطواره: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'كتاب' به 'کتاب'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'كتاب' به 'کتاب') |
||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
کتاب از يك مقدمه و هفت بخش تركيب يافته، در هر بخش دوره‌اى از فقه را بيان كرده است. شيوه نگارش مؤلف، تاريخى و تحليلى است و سعى كرده روند تكاملى علم فقه را در ادوار مختلف نشان دهد و فراز و نشيب‌هاى اين دانش را تحليل نمايد. | |||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
وى دوره اول فقه و شريعت را عصر رسول الله(ص) معرفى نموده و به مناسبت، از آغاز وحى به پيامبر(ص)، در غار حرا، بحث را شروع كرده است. در آغاز به احكامى اشاره مى‌كند كه در عصر رسالت تشريع شد. وى با تفكيك دوران مكه و مدينه هر كدام را جداگانه بررسى كرده، ويژگى تشريع در هر يك از اين دو دوره را بازگو مى‌كند. مصدر تشريع در اين دوره وحى الهى است، بر خلاف كسانى كه آن را مستند به اجتهاد پيامبر مى‌دانند. در اين عصر، كلمه فقه بر فهم همه معارف اسلامى اطلاق مى‌شد؛ يعنى همه آنچه كه در قرآن آمده است، و البته فقه را نيز شامل مى‌شود و لذا به قراء قرآن فقها مى‌گفتند. در اين دوره برخى از اصحاب پيامبر در وقايع مختلف از طريق اجتهاد به استنباط احكام شرعى مى‌پرداختند و از آن جا كه پيامبر اكرم(ص) حضور داشتند، مجالى براى اختلاف در احكام وجود نداشت. | وى دوره اول فقه و شريعت را عصر رسول الله(ص) معرفى نموده و به مناسبت، از آغاز وحى به پيامبر(ص)، در غار حرا، بحث را شروع كرده است. در آغاز به احكامى اشاره مى‌كند كه در عصر رسالت تشريع شد. وى با تفكيك دوران مكه و مدينه هر كدام را جداگانه بررسى كرده، ويژگى تشريع در هر يك از اين دو دوره را بازگو مى‌كند. مصدر تشريع در اين دوره وحى الهى است، بر خلاف كسانى كه آن را مستند به اجتهاد پيامبر مى‌دانند. در اين عصر، كلمه فقه بر فهم همه معارف اسلامى اطلاق مى‌شد؛ يعنى همه آنچه كه در قرآن آمده است، و البته فقه را نيز شامل مى‌شود و لذا به قراء قرآن فقها مى‌گفتند. در اين دوره برخى از اصحاب پيامبر در وقايع مختلف از طريق اجتهاد به استنباط احكام شرعى مى‌پرداختند و از آن جا كه پيامبر اكرم(ص) حضور داشتند، مجالى براى اختلاف در احكام وجود نداشت. | ||
دوره دوم فقه از وفات پيامبر اكرم(ص) شروع مى‌شود و تا زمان خروج معاويه از اطاعت خليفه مسلمين (امام على(ع)) ادامه مى‌يابد. در اين دوره جامعه اسلامى به | دوره دوم فقه از وفات پيامبر اكرم(ص) شروع مى‌شود و تا زمان خروج معاويه از اطاعت خليفه مسلمين (امام على(ع)) ادامه مى‌يابد. در اين دوره جامعه اسلامى به کتابت قرآن اهتمام داشتند. نويسنده، مطالب مختلفى درباره جمع و کتابت قرآن براساس منابع علوم قرآنى ارايه مى‌كند. | ||
در اين دوره، اگر براى مسلمانان مسئله جديدى پيش مى‌آمد به حاكم شهر مراجعه مى‌كردند و اگر حاكم جواب مسئله را نمى‌دانست به صحابه‌اى كه در آن شهر بودند، رجوع مى‌كردند، اگر صحابه حديثى از پيامبر مى‌دانستند آن را بازگو مى‌نمودند و الاّ حاكم شهر در آن مسئله اجتهاد مى‌كرد و حكمى صادر مى‌نمود. مصادر فقهى در اين دوره عبارت بودند از: | در اين دوره، اگر براى مسلمانان مسئله جديدى پيش مى‌آمد به حاكم شهر مراجعه مى‌كردند و اگر حاكم جواب مسئله را نمى‌دانست به صحابه‌اى كه در آن شهر بودند، رجوع مى‌كردند، اگر صحابه حديثى از پيامبر مى‌دانستند آن را بازگو مى‌نمودند و الاّ حاكم شهر در آن مسئله اجتهاد مى‌كرد و حكمى صادر مى‌نمود. مصادر فقهى در اين دوره عبارت بودند از: کتاب، سنت، اجماع،استشاره صحابه، اجتهاد. | ||
در اين دوره صحابه در تدوين سنت ( | در اين دوره صحابه در تدوين سنت (کتابت حديث) اختلاف كردند. هم‌چنين عمر، ممنوع كرد كه فقها از مدينه به ساير شهرها مسافرت كنند، مگر اين كه وظيفه‌اى از طرف حاكم به آنان محول شود، حضرت امام على(ع) چنين حكمى را صحيح نمى‌دانست. | ||
در اوايل خلافت عثمان، فقها به شهرهاى مختلف رفتند و مردم هر منطقه‌اى به آنان رجوع مى‌كردند. از مشخصات اين دوره آن است كه تابعينى نيز به جمع مى‌پيوستند و قرآن تا حدّ زيادى مغفول واقع گرديد. | در اوايل خلافت عثمان، فقها به شهرهاى مختلف رفتند و مردم هر منطقه‌اى به آنان رجوع مى‌كردند. از مشخصات اين دوره آن است كه تابعينى نيز به جمع مى‌پيوستند و قرآن تا حدّ زيادى مغفول واقع گرديد. | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
دوره هفتم نيز از قرن 11 شروع و تا زمان مؤلف ادامه مى‌يابد. | دوره هفتم نيز از قرن 11 شروع و تا زمان مؤلف ادامه مى‌يابد. | ||
از ويژگى‌هاى برجسته اين | از ويژگى‌هاى برجسته اين کتاب آن است كه مؤلف علاوه بر تحليل خصوصيات فقهى هر دوره، به مسايل سياسى و اجتماعى آن دوره نيز توجه كامل دارد و آنها را به تفصيل بيان مى‌كند. | ||